Çoğulculuk Problemi ve FETÖ: Olsoncu Bir Analiz

Yıl 2016, Sayı: 83, 51 - 74, 01.09.2016

Buğra Kalkan

Öz

Türkiye’de 15 Temmuz 2016 gecesi gerçekleşen darbe girişimi iki temel soruyu gündeme getirmiştir. Birincisi dinî bir örgüt nasıl TSK dahil olmak üzere Türkiye’nin en önemli kamusal örgütlerini kontrolü altına alacak şekilde kamusal görevleri ele geçirmiştir. İkincisi devletin tarafsızlığını yok eden ve siyasal sistemi büyük bir istikrarsızlığa sürükleyen bu tür bir örgütlenmenin bir daha yaşanmaması için neler yapılmalıdır? Bu sorulara farklı disiplinlerden verilebilecek çok kapsamlı cevaplar olmakla birlikte, bu makalede Olson’un grup teorisi kullanılarak bu sorular yanıtlanmaktadır. Bireyci ekonomik analizi kollektif eylem probleminin merkezine koyan Olson, FETÖ gibi geniş grupların örgütlenmesinin iki temel şartı olduğunu belirtir. Birincisi geniş grupların seçici müşevvik yaratmalarıdır; ikincisi ise zorunlu üyeliktir. FETÖ ekonomik rantlar aracılığıyla üyelerine seçici müşevvikler yaratmıştır, diğer yandan kamusal gücü kullanarak başka birey ve grupları kendisiyle işbirliğine zorlamıştır. Dolayısıyla mevcut haliyle devletin ekonomik kaynakları kullanması, örgütlü grupların devlete sızmasını teşvik etmektedir. Bu durum Türkiye’deki siyasal mücadeleyi örgütlü gruplar arası bir kaynak paylaşımı mücadelesine çevirerek siyasal çoğulculuğu temelden tehdit etmektedir. Bu çerçevede sadece kültürel çalışmalara dayanılarak, dinî ya da seküler grupların demokratik siyasete katılım problemlerinin anlaşılamayacağı iddia edilmektedir

Anahtar Kelimeler

FETÖ, Olson, grup teorisi, bürokratik vesayet, çoğulculuk

The Problem of Pluralism and FETO: An Olsonian Analysis

Öz

The coup attempt staged on 15 July 2016 in Turkey raised two fundamental questions. First, how a religious organization achieved to seize the public positions in public organizations including Turkish Armed Forces, which led them to control those public organizations? Second, what can be done to prevent such kind of other groups to destroy the neutrality of the state and drag the political system into instability? There might be many answers to these questions from different social disciplines but the group theory of Olson is used here to answer these questions. Olson, who put the economic analysis into the center of the collective action problem, indicates that there are two requirements for the large groups, such as FETO, to be organized. First one is the creating selective incentives and the other one is the compulsory membership. FETO, on the one hand, created economic rents as selective incentives for their members, on the other hand, used coercive power of the public organizations to force other individuals and groups to join or to cooperate with them. Thus, the present state of the Turkish political system provides great opportunities to organized groups to exploit large and rich public resources. Therefore, the political struggles in Turkey have been turned into struggle for distribution of the economic rents, which, in return, undermines the political pluralism in Turkey. Within this context, it is claimed here that, depending solely on cultural/sociological explanations to understand the participation problems of the religious or secular groups into democratic politics in Turkey is not enough

Anahtar Kelimeler

FETO, Olson, group theory, bureaucratic tutelage, pluralism

Kaynakça

• Acar, F. (2002) “Turgut Ozal: Pious Agent of Liberal Transformation”, M. Heper and S. Sayari S. (2002) Political Leaders and Democracy in Turkey içinde, New York, Lexington Books.
• Agassi, Josep. (1960) “Methodological Individualism”, The British Journal of Sociology, 11 (3), ss. 244-270.
• Akalin, G. (2003) Kitler ve Özelleştirmeleri, Ankara, Gazi Kitapevi.
• Akdağ, Gül A. (2015) Ethnicity and Elections in Turkey, Party Politics and Mobilization of Swing Voters, Routhledge, London.
• Ayyıldız, İbrahim (2016) 28 Şubat Nedir?, Liberte Yayınları, Ankara.
• Buchanan, James M. (1999) “Rent Seeking and Profit Seeking” The Logical Foundations of Constitutional Liberty içinde, Liberty Fund, Indianapolis, ss, 103-117.
• Buchanan, James M. (2001) “The Minimal Politics of Market Order”, Choice Contract and Constitutions, Liberty Fund, ss. 253-265.
• Congleton, Roger D. (2002) “Buchanan and the Virginia School”, Methods and Morals in Constitutional Economics, Essays in Honor of James M. Buchanan, Geoffrey Brennan, Hartmut Kleimt, Robert D. Tollison (Ed.), Springer, New York, ss. 23-38.
• Çilliler, Yavuz. (2016) Arab Studies Quarterly. 38 (2), ss. 500-520.
• Demir, O., Acar, M., and Toprak, M. (2004) Anatolian Tiger or Islamic: Prospects and Chal- lenges. Middle Eastern Studies, 41(6), pp.166-188.
• Hablemitoğlu, Necip (2016) Köstebek, 15. Baskı, Pozitif Yayıncılık: İstanbul.
• Hayek, F.A. (2014) “The Political Ideal of Rule of Law”, (Ed.) Bruce Caldwell, The Market and Other Orders, The University of Chicago Press, New York, ss. 115-194.
• James Gwartney, Robert Lawson, Joshua Hall (2016), Economic Freedom of the World 2016 Annual Report, Fraser Institute, Canada.
• Kalkan, Bugra (2016) “The Role of the Economic Rents in the Political Transformation of Turkey after the 1980s”, Eurasian Journal of Social Sciences, 4(3), ss. 1-13.
• Kızıltaş, Servet (2015) 28 Şubat Sürecinin Ekonomik Yansımaları, Aksaray Üniversitesi Sos- yal Bilimler Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Laswell, Herald D. (1990) Politics: Who Gets What When How, Peter Smith Publication, London.
• Miş, Nebi; Gülener, Serdar; Coşkun, İpek; Duran, Hazal; Ayvaz Erkut M. (2016) 15 Temmuz Darbe Girişimi Toplumsal Algı Araştırması, SETA, İstanbul.
• Mason, Elinor (2011) “Value Pluralism”, Stanford Encyclopedia of Philosophy, http://plato. stanford.edu/entries/value-pluralism/.
• Olson, Mancur (1965) The Logic of Collective Action: Public Goods and Theory of Groups, Harvard University Press, New York.
• Oppenheimer, Joe (2012) Principles of Politics A Rational Choice Theory Guide to Politics and Social Justice, University of Cambridge Press, UK.
• Ozbudun, E.; Genckaya, O.F. (2009) Democratization and Constitution-making in Turkey. CEU Press, New York.
• Ozcan, G. B.; Cokgezen, M. (2003) “Limits to alternative forms of capitalization, the case of Anatolian holding companies”, World Development, 31(12), pp. 2061-2084.
• Özturk, Özgür (2008) Türkiye’de Büyük Sermaye Grupları, Finans Kapital ve Sermaye Çeşitliliği Üzerine Bir İnceleme, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bil- imler Enstitüsü.
• Transparency International, (2016) Corruption Perception Index, Ernst&Young: Berlin.
• Tullock, Gordon (1993) Rent Seeking, Edward Elgar: Brookfield.
• William, Hale (1994) Turkish Politics and the Military. London: Palgrave.
• William, Hale ve Özbudun, Ergun (2010) Islamism, Liberalism and Democracy in Turkey, The Case of the AKP, Routhledge, London. İnternet Kaynakları
• 15 Temmuz Darbe Girişiminin Acı Bilançosu Açıklandı, (20.07.2016), Sabah Gazetesi, Erişim: bilancosu-aciklandi.
• ABD’ye Giden FETÖ İtirafları, (07.08.2016), Milliyet Gazetesi, Erişim: http://www.milliyet. com.tr/abd-ye-de-giden-feto-itiraflari-gundem-2290786/.
• Başbakan Yıldırım Köklü Dönüşümü Anlattı, (01.08.2016) HaberTürk Gazetesi, Eri- şim: donusumu-anlatti.
• FETÖ’nün Çatı İddianamesi Kabul Edildi, (22.07.2016) Anadolu Haber Ajansı, Erişim: http:// aa.com.tr/tr/turkiye/fetonun-cati-iddianamesi-kabul-edildi/613539.
• FETÖ’nün Çatı İddianamesi Kabul Edildi, (24.07.2016) Milliyet Gazetesi, http://www.milli- yet.com.tr/feto-nun-cati-iddianamesi-kabul-gundem-2283226/)
• Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, IV. Çeyrek: Ekim-Aralık, 2015, (31.03.2016) TÜİK, Erişim: http:// www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21510.
• Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Genel Kurul Kararı, Karar No: 2016/426, Tutanak No: 17, 24.08.2016, Erişim: http://www.hsyk.gov.tr/DuyuruOku/889_hakimler-ve-savcilar- yuksek-kurulu-genel-kurulunun-24082016-tarihli-ve-2016426-sayili-karari-ile-.aspx.
• Kemal Kılıçdaroğlu İzmir’de Halka Seslendi, (05.08.2016), Hürriyet Gazetesi, Erişim: http:// www.hurriyet.com.tr/kemal-kilicdaroglu-izmirde-halka-sesleniyor-40181740.
• KPSS Sorularını Dört Gün Önce Almışlar, (25 Mart, 2015), Hürriyet Gazetesi, Erişim: http:// www.hurriyet.com.tr/kpss-sorularini-4-gun-once-almislar-28545885.
• Paralel Yapının Kapatılan Kurumlarının Tam Listesi İçin Tıklayınız, (27.07.2016), Ak- şam Gazetesi, Erişim: http://www.aksam.com.tr/yasam/pdyye-ait-kurumlar-ohal- kararnamesi-ile-kapatildi/haber-535646.