Anayasa Hukukunda Hükümet Sistemi Tartışmaları

Yıl 2012, Sayı: 66, 57 - 75, 01.04.2012

Mehmet Turhan

Öz

Hiç kuşkusuz yapılması düşünülen yeni anayasanın felsefî temelinin demokratik, özgürlükçü, çoğulcu ve açık toplum anlayışına uygun olması gerekir. Bu ise 1982 Anayasasının arkasında yatan düşüncenin tam karşıtı bir düşünceyle anayasa hazırlamak demektir. Bunu açıklamak gerekirse şunlar söylenebilir: 1982 Anayasasının tam tersine yeni anayasa ideolojik bakımdan tarafsız olmalıdır. Bu ilke anayasanın felsefî-ideolojik nitelikli herhangi bir projeyi onaylamaması ve hiçbir felsefî-dinî-ahlâkî anlayışa karşı önyargı içermemesini gerektirir. Yeni anayasada devleti herhangi bir etnik-kültürel toplulukla özdeşleştiren veya etnik imaları olan hiçbir ifadeye de yer vermemek doğru olacaktır. Yine yapılacak olan anayasada 1924 anayasasında yer alan özgürlük” tanımına yer verilmelidir. 1924 Anayasasının özgürlük tanımı şöyleydi: “Hürriyet, başkasına muzır olmayacak her türlü tasarrufta bulunmaktır. Hukuk-u tâbiiyeden olan hürriyetin herkes için hududu başkalarının hudud-u hürriyetidir.” O hâlde yeni anayasada da özgürlüklerin doğal hukuktan kaynaklandığı belirtilmeli ve devletin bu hakları tanımak zorunda olduğu vurgulanmalıdır. Kişilerin haklarının anayasada yazılı olanlardan ibaret olmadığı özellikle belirtilmelidir.1 Hangi hükümet sistemi tercihi edilirse edilsin, o hükümet siteminin yukarıdaki felsefî görüşe uygun olması gerekir.

Kaynakça

• Akartürk, Ekrem Ali, Parlamenter Rejim Uygulamaları ve Parti Sistemleri (İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Yayınları, 2010).
• Alpay, Şahin, “Parlamenter Sistem, Erdoğan Cumhurbaşkanı Gül Başbakan” Zaman, 31 Ocak 2012.
• Cheibub, Jose Antonio, “Making Presidential and Semi-presidential Constitutions Work”, Texas Law Review, Vo. 87 (2008-2009), s. 1375-1407.
• Epstein, Leon D., “Parliamentary Government”, International Encyclopedia of the Social Scien
• Bu görüş ilk olarak 2007 Anayasa değişiklikleriyle ilgili olarak yaptığımız tartışmalar sırasında Nur Uluşahin
• tarafından ileri sürülmüştür. ces, der. David L. Sills, Cilt 11 (New York: Macmillan and Free Press, 1968), s. 419-426.
• Erdoğan, Mustafa, “Yeni Anayasa (I) Temel Felsefe ve İlkeler”, Star, Açık Görüş, 20 Eylül 2010.
• Freeman, Mark, “Constitutional Frameworks and Fragile Democracies: Choosing Between Par- liamentarism, Presidentialism and Semi-Presidentialism”, Pace International Law Review, Vol: 12 (2000), s. 253-282.
• Gerekçeli Anayasa Önerisi (Ankara: A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, 1982).
• Giovanni Sartori, Comparative Constitutional Engineering: An Inquiry into Structures, Incenti- ves and Outcomes İkinci Baskı (New York: New York University Press, 1997).
• Gözler, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi (Bursa: Ekin Yayınları, 2011).
• Gözler, Kemal. Türk Anayasa Hukuku Dersleri, 9. Baskı (Bursa: Ekin Yayınları, 2010).
• Linz, Juan & Alfred Stephan, Problems of Democratic Transition and Consolidation: Southern Europe, South America, and Post-Communist Europe (Baltimore: The John Hopkins Uni- versity Press, 1996).
• Linz, Juan, “The Perils of Presidentialism”, Journal of Democracy, (Winter 1990), s. 51-69.
• Linz, Juan, “Presidential or Parliamentary Democracy: Does It make a Difference,” The Failure of Presidential Democracy, derleyen Juan J. Linz ve Arturo Valenzuela (Baltimore: The John Hopkins University Press, 1994), s. 3-87.
• Loewenstein, Karl, “The Balance Between Legislative and Executive Power: A Study in Comparative Constitutional Law”, University of Chicago Law Review, 5 (1937-1938), s. 566-608..
• Loewenstein, Karl, “The Presidency Outside the United States: A Study in Comparative Politi- cal Institutions”, Journal of Politics, Vol. 11, No: 3 (Aug., 1949), s. 447-496.
• Mainwaring, Scott, “Presidentialism in Latin America”, Parliamentary versus Presidential Go- vernment, derleyen Arend Lijphart (Oxford: Oxford University Press, 1992), s. 111-117.
• Özbudun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 11 Baskı (Ankara; Yetkin Yayınları, 2010).
• Riggs, Fred. W., “The Survival of Presidentialism in America: Para-constitutional Practices,” International Political Science Review, 9, No. 4 (1988), s. 247-278.
• Tanchev, Evgeni, “Parliamentarism Rationalized”, East European Constitutional Review, 33 (1993), s. 33 -35.
• Türköne, Mümtaz’er, “Başkanlık Sistemi Tartışması: (II)”, Zaman, 22 Nisan 2011.
• Uluşahin, Nur, Anayasal Bir Tercih Olarak Başkanlık Sistemi (Ankara: Yetkin Yayınları, 1999).
• Valenzuela, Arturo, “Latin America: Presidentialism in Crisis”, Journal of Democracy (October 1993), s. 3-16.
• Verney, Douglas V. The Analysis of Political Sysetms (New York: Routledge, 2010).