Avusturya Politik-İktisadını Anlamak

Yıl 2010, Sayı: 60, 263 - 272, 01.09.2010

Efe Baştürk

Öz

Avusturya İktisat Okulu olarak da bilinen Avusturya Ekolü, yirminci yüzyılın hemen başlarında geliştirdiği düşünce yapısıyla iktisat alanındaki tartışmalara meydan okudu. O döneme kadar değerin belirlenmesi noktasında emek-değere atıf yapan klâsik iktisattan farklı olarak Avusturya Ekolü değerin sübjektif karakterini ön plana yerleştirdi. Analizlerini bu minval üzerinden geliştiren ekol, iktisat biliminin merkezine ise “amaçlı insan faaliyeti”ni yerleştirdi. Bu anlayışa göre insanların davranışları rasyonel ya da irrasyonel olarak değil amaçsal olarak değerlendirilebilir. Praksiyoloji’nin birincil nitelikteki bu önermesinin, siyaset teorisi açısından yüklendiği anlam ise hayli kışkırtıcıdır: insan davranışlarının rasyonellik açısından betimlenmesi, nihayetinde, davranışlara mutlak anlamda bir standart değer kriteri getirecektir. Bu nedenle birey davranışları, belli ön kabullere göre tatbik edildiklerinde anlamlı olacaktır. Bu görüşü biraz daha temellendirirsek şöyle bir tahlile ulaşmamız mümkün hale gelebilir: birey davranışlarının belli kriterler etrafında değerlendirilmesi, davranışların nedenleri ve kaynaklarına müdahil olacak şekilde ilerlettirilebilir. Dolayısıyla birey davranışlarını standardize edecek bir otorite, bu davranışların karar aşamasında da söz sahibi olabilecektir. Ancak Avusturya ekolü, “insan davranışı”ndan bu tarz bir rasyonalite zorunluluğunu kaldırarak, bireylerin davranışlarına sübjektif karakteri içsel olarak yerleştirmiştir. Bu argüman, Avusturya Ekolü’nün özgürlük teorisine sunduğu en muazzam katkı olarak tarihe geçmiştir.

Kaynakça

• Barry Smith, “The Philosophy of Austrian Economics”, The Review of Austrian Economics Vol. 7, No. 2, 1994, 127-132
• David Gordon, “The Philosophical Contributions of Ludwig von Mises”, Mises Institute’s 10th Anniversary Conference, October 9-11, 95-106
• Eamonn Butler, “Hayek”, Liberte, Ankara: 2001
• Friedrich A. von Hayek, “Bilginin Toplumda Kullanımı”, Piyasa, Sayı: 5, Kış 2003, 3-13
• —. “Piyasanın Ahlâkî Buyruğu”, Piyasa, Sayı: 13, Kış 2005, 141-147
• Jeffrey M. Herbener, “Ludwig von Mises and the Austrian School of Economics”, Review of Austrian Economics 5, no. 2, 1991, 33-50
• Ludwig von Mises, “İnsan Eylemi: İktisat Üzerine Bir İnceleme”, çev. İsmail Aktar, ed. Mus- tafa Acar, Liberte, Ankara: 2008
• —. “Sosyalizm”, Liberte, Ankara: 2007
• Murray Rothbard, “İnsan, İktisat ve Devlet”, Liberte, Ankara: 2009
• —. “For A New Liberty: The Liberterian Manifesto”, MacMillan, New York: 1973
• —. “Protectionism and the Destruction of Prosperity”, Mises Institute tarafından yayınlan- mıştır, 1986
• —. “The Logic of Action One: Method, Money and the Austrian School”, Cheltenham, UK: Ed- ward Elgar 1997, 58-77
• Peter G. Klein, “F. A. Hayek: Avusturyan Ekonomist ve Sosyal Teoriysen”, Piyasa Sayı 11 Yaz 2004, 71-83
• Richard Ebelling, “Avusturya İktisadı ve Özgürlüğün Ekonomi Politiği”, Piyasa, Sayı: 11, Yaz 2004, 31-45
• Roberta M. Crocetta, “Tarihsel ve Entelektüel Bağlam İçinde Rothbard’ın Siyasî Felsefesi”, Liberal Düşünce, Sayı: 45-46, Kış-Bahar 2007, 2007: 213-233
• Turan Yay, “Avusturya İktisat Okulunun Tarihsel Gelişimi ve Metodolojisi”, Piyasa, Sayı: 11, Yaz 2004, 1-31