Dobretsberger Dosyasına Bir Katkı: Avusturyalı Bir İktisatçının İktisadi ve Siyasi Çizgisi Üzerine

Yıl 2021, Cilt: 26 Sayı: 102, 55 - 83, 18.06.2021

Mehmet Dinçaslan

https://doi.org/10.36484/liberal.834033

Öz

Josef Dobretsberger, Avusturya İktisat Okulu’na mensup bir iktisatçı olarak bu okulun liberalizm, korporatizm ve sosyalizm yanlısı birçok düşünürü, iktisatçısı ve politikacısı ile dirsek teması kurmuştur. Nazi karşıtı olmasından ötürü Avusturya’dan zorunlu göç yaparak Türkiye’ye gelmiş ve İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi çatısı altında 1938-1941 arasında akademik faaliyetlerini sürdürmüştür. Bununla birlikte, Türkiye özelinde, Dobretsberger’in iktisat felsefesi ve politik serüveni yeterince irdelenmemiştir. İktisat felsefesi üzerine inşa ettiği iktisâdî sistem anlayışının ortaya konulması, ‘devletçi’ iktisat politikalarını uygulayan Türkiye’de iktisâdî düşüncenin koordinatlarının anlaşılması açısından önem arz etmektedir. Ayrıca Soğuk Savaş döneminde Avusturya’nın Doğu ve Batı Blokları arasındaki ‘tarafsızlık’ politikasına yaklaşımı da dikkat çekicidir. Bu çerçevede, makâlenin birincil amacı Dobretsberger’in iktisâdî sistemler hususunda benimsediği yolun ve yöntemin saptanmasıdır. Politik çizgisini aydınlatma çabası de ikincil amaç olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Josef Dobretsberger, İktisadi Sistemler, Soğuk Savaş, Avusturya Siyasi Tarihi, Avusturya İktisat Düşüncesi

Teşekkür

Bu makâleyi kaleme alırken Almanca bilmemenin olumsuz etkisini bir parça giderebilmek maksadıyla e-posta yazışmaları vasıtasıyla Avusturya “akademia”sından bâzı mühim isimlerle temas kurulmuştur: Heinz D. Kurz, Peter Rosner, Hansjörg Klausinger ve özellikle de Peter Ruggenthaler, Dobretsberger hakkında gerek ipuçları sunmaları gerekse de İngilizce kaynak tavsiyeleri ile “kolaylaştırıcı” bir katkıda bulundular. Onlara teşekkürü bir borç bilirim. Bununla birlikte makâledeki görüş ve değerlendirmeler ile muhtemel kusurların şahsıma ait olduğunu belirmek isterim.

Kaynakça

• Autengruber, Peter (1996), “Univ.-Prof. Dr. Josef Dobretsberger – vom Bundesminister für soziale Verwaltung zum Obmann der Demokratischen Union”, Siegwald Ganglmair (ed.), Documentationsarchiv des österreichischen Widerstandes Jahrbuch 1996, Wien-Austria, ss. 172-203.
• Burghardt, Anton (1967), “Catholic Social Thought in Austria”, Social Research, 34 (2), pp. 369-382.
• CIA, (1950), Western Europe Division Office of Reports and Estimates: Working Paper, Division Weekly, (17.01.1950), CIA-RDP79-01090A000400030002-3.
• CIA, (1952a), Information on Dr. Josef Dobretsberger (18.02.1852), 519697e7993294098d50c173.
• CIA, (1952b), World Economic Conference Information Bulletins, (20.06.1952), CIA-RDP83-00415R012000020001-4.
• CIA, (1956a), The World Peace Movement, (01.10.1956), CIA-RDP78-00915R000300040002-2.
• CIA, (1956b), International Committee fort he Promotion of Trade (ICPT), (01.10.1956), CIA-RDP78-00915R000600140012-7.
• CIA, (1958), The International Communist Fronts in 1958, CIA-RDP78-00915R000900320080-9.
• CIA, (1971), The World Peace Council: A Soviet-Sponsored International Communist Front, CIA-RDP78-02646R000600220001-7.
• Demir, Ömer (2012), İktisat Metodolojisi, 2. Basım, İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• Dobretsberger, Josef (1939a), İktisad Dersi Notları (çev. Halid İlteber), İstanbul: Güven Basımevi.
• Dobretsberger, Josef (1939b), “Bibliyografya: Henry Laufenburger ve Robert Mosse”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, c. 1, s. 2, ss. 268-271.
• Dobretsberger, Josef (1939c), “Ekonominin Husûsî Şahıslar Tarafından İdare Edilmesinden Doğan Mahzurlar (Devletçilik Nazariyesi Üzerinde Bir Araştırma)” (çev. Halid İlteber), İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, c. 1, s. 1, ss. 75-117.
• Dobretsberger, Josef (1939d), “Endüstrileşmedeki İnkişaf Temayülleri”, Üniversite Konferansları 1938-1939, İstanbul: Ülkü Basımevi, ss. 106-116.
• Dobretsberger, Josef (1940a), Ekonomi Siyâseti 1. Cilt (çev. Ahmed Halid İlteber), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Neşriyatı.
• Dobretsberger, Josef (1940b), “Devletçilik” (çev. Ahmed Halid İlteber), Üniversite Konferansları 1939-1940, İstanbul: Ülkü Basımevi, ss. 141-148.
• Dobretsberger, Josef (1943), Ekonomi Siyâseti 2. Cilt (çev. Ahmed Halid İlteber), İstanbul: Güven Basımevi.
• Dobretsberger, Josef (1947), “A Critical Review of the Discussions on Full-Employment”, Kyklos, c. 1, s. 1, ss. 19-25.
• Dursun, Davut (1991), “Avusturya (Birinci Dünya Savaşı’ndan Sonra Avusturya)”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 4, ss. 177-178.
• Enderle-Burcel, Gertrude (2006), “CPA- Companies” (in the session “Cold War and Neutrality: East-West Economic Relations in Europe), 14. International Economic History Congress, 21-25 August 2006, Helsinki-Finland.
• Jabloner, Clemens (1998), “Kelsen and his Circle: The Viennese Years”, European Journal of International Law, s. 90, ss. 368-385.
• Kaymakçı, Ö. Burak (2013), “İkinci Dobretsberger Dosyası: Marjinalizmin Marjinal Yorumu Ya Da Carl Menger’in Felsefi Temellerine Farklı Bir Bakış”, Doğu Batı, s. 65, ss. 233-248.
• Klausinger, Hansjörg (2006), “From Mises to Morgenstern: Austrian Economics During the Ständestaat”, The Quarterly Journal of Austrian Economics”, c. 9, s. 3, ss. 25-43.
• Mueller, Wofgang (2017), “The USSR and the Fate of Austrian Communism 1944-1956”, in Qualestoria, c. 45, s. 1, ss. 63-88.
• Parla, Taha (2009), Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm (haz. Füsun Üstel ve Sabir Yücesoy), 6. Baskı, İstanbul: Deniz Yayınları.
• Puff, Roman (2012), “Scientists of the State, Science of the State, and the State: Austrian and German Public Lawyers in the Short 20th Century, Part 1: The Age of Catastrophe, 1914-1945”, Baltic Journal of Law & Politics, c. 5, s. 2, ss. 109-131.
• Rothschild, K. W. (1964), “The Old and The New – Some Recent Trends in the Literature of German Economics”, The American Economic Review, c. 54, s. 2, ss. 1-33.
• Ruggenthaler, Peter (2015), The Concept of Neutrality in Stalin’s Foreign Policy, 1945-1953, Lanham: Lexington Books.
• Sayar, Ahmed Güner (2011), “Dobretsberger Dosyası”, İktisat Metodolojisi ve Düşünce Târihi Yazıları, 2. Basım, İstanbul: Ötüken Neşriyat, ss. 336-364.
• Şen, Faruk (2008), Ayyıldız Altında Sürgün (çev. Fatma Artunkal), 2. Basım, İstanbul: Günizi Yayıncılık.
• Yay, Turan (2004), “Avusturya İktisat Okulu’nun Târihsel Gelişimi ve Metodolojisi”, Piyasa Dergisi, s. 11, ss. 1-29.