Two Models in The Contemporary Causality Approach: The Neo-Humean View and The Neo-Aristotelian View

Yıl 2022, Sayı: 107, 19 - 34, 25.09.2022

Sercan Palavan

https://doi.org/10.36484/liberal.1135521

Öz

There are roughly two different models of causality in the philosophy of science (especially in the contemporary analytical philosophy of science): the Neo-Humean view and the Neo-Aristotelian view. There is no doubt that the background of such a distinction is David Hume's groundbreaking statements about the relationship of causality. So much so that the first of the views mentioned is based on Hume's thoughts on the relationship of causality. The second is positioned opposite Hume's thoughts. And mostly it is based on Aristotle's ideas about the relationship of causality. Whether defended or criticized, Hume's causality analysis is an important road map for contemporary causality analysis. We will construct our work on this road map. We will then examine the arguments of both views. We will also argue that the arguments contained in the Neo-Aristotelian view are more coherent and functional.

Anahtar Kelimeler

Regularities, Counterfactualty, Causal Power, Dispositional Causation

Çağdaş Nedensellik Anlayışında İki Model: Yeni Humecu Görüş ve Yeni Aristotelesci Görüş

Öz

Bilim felsefesinde (özellikle çağdaş analitik bilim felsefesinde) kabaca iki farklı nedensellik modeli vardır: Yeni Humecu görüş ve Yeni Aristotelesci görüş. Böyle bir ayrımın arka planında şüphesiz David Hume’un nedensellik ilişkisine yönelik yapmış olduğu çığır açıcı açıklamalar yer almaktadır. Öyle ki, değinilen görüşlerden ilki, Hume’un nedensellik ilişkisine yönelik düşüncelerine dayanır. İkincisi ise Hume’un düşüncelerinin karşısında konumlanır. Ve çoğunlukla Aristoteles’in nedensellik ilişkisi hakkındaki düşüncelerine dayanır. İster savunulsun ister eleştirilsin Hume’un nedensellik analizi çağdaş nedensellik analizi için önemli bir yol haritasıdır. Çalışmamızı bu yol haritası üzerinden inşa edeceğiz. Daha sonra her iki görüşün argümanlarını inceleyeceğiz. Ayrıca Yeni Aristotelesci görüşün içerdiği argümanların daha tutarlı ve işlevsel olduğunu savunacağız.

Anahtar Kelimeler

Hume, düzenlilikler, karşı olgusallık, nedensel güç, eğilimsel nedensellik, Regularities, Counterfactualty, Causal Power, Dispositional Causation

Kaynakça

• Aristoteles. (1985). Metafizik. (A. Arslan, Çev.) İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Armstrong, D. (1983). What is A Law of Nature. Cambridge: Cambridge University Press.
• Bird, A. J. (1998). Laws of Nature. Philosophy of Science, 25-54.
• Bird, A. J. (2005). The Ultimate Argument Against Armstrong’s Contingent Necessitation View Of Laws. Analysis, 65(2), 147-155.
• Bird, A. J. (2007). Nature`s Metaphysics. Oxford: Oxford University Press.
• Bird, A. J. (2010). Causation and the Manifestation of Powers,The Metaphysics of Powers. (A. Marmodoro, Dü.) Routledge.
• Bird, A. J. (2017). “A Dispositional Account of Causation” in Dispositionalism: Perspectives from Metaphysics and the Philosophy of Science. Springer, 151-170.
• Dumsday, T. (2019). Dispositionalism and The Metaphysics of Science. Cambridge : Cambridge University Pres.
• Hume, D. ([1739]2009). İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme. (E. Baylan, Çev.) Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Hume, D. ([1748]2017). İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Soruşturma. (O. Aruoba, Çev.) İstabul: Say Yayınları.
• Lagerlund, H. (2021). Aristotelian Powers, Mechanism and Final Causes In The Late Middle Age. H. L. Benjamin Hill içinde, Reconsidering Causal Powers (s. 82-94). Oxford: Oxford University Press.
• Lewis, D. (1983). New Work For A Theory of Universals. Australasian Journal of Philosophy, 343-377.
• Lewis, D. (1986). On The Plurality of Worlds. Oxford: Blackwell, 117-125
• Lewis, D. (1993). Causation. (Dü. E. Sosa, M. Tooley,) New York: Oxford University Press.
• Psillos, S. (2002). Causation and Explanation. Stocksfield: Acumen Publishing Limited.
• Rosenberg, A. (2014). Bilim Felsefesi: Çağdaş Bir Giriş. (İ. Yıldız, Çev.) Ankara: Dipnot.
• Mumford S. & Anjum R. J. (2013). Causation A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press.
• Karademir A.& Sandıkçıoğlu P. A. (2009). David Lewis’in Modal Realizminde Dünya-Ötesi Karşıolgusal Önermeler, İkinci-Dereceden Dünyalar ve Dünyalar-Arası Nedensellik Sorunları. Felsefe Tartismalari, 1-15.
• Tekin, Ö. F. (2021). Bilimsel Gerçekçilik Bağlamında Doğa Yasalarına Felsefi Bir Yaklaşım. Basılmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.