Cumhuriyet Dönemi Aktörlerinden Sadri Maksudi Arsal: Liberal Milliyetçi Tema

Yıl 2022, Sayı: 107, 65 - 93, 25.09.2022

Mustafa Demirci

https://doi.org/10.36484/liberal.1146569

Öz

Bu çalışma Sadri Maksudi Arsal’ın liberal milliyetçilik anlayışını ele almaktadır. Çalışmanın yöntemi doküman analizi olarak belirlenmiştir. Bu bağlamda Arsal’ın siyasal düşünceleri, milliyetçilikle ilgili çalışmaları ve alan yazınında liberal milletçilikle ilgili düşünceleri yansıtan çalışmalar ele alınmıştır. Araştırmanın veri analizi, nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi yoluyla gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizi bir döngü şeklinde sistematik bir şekilde yapılmıştır. Bu döngünün adımları Arsal’ı ve yaşadığı dönemin siyasal yönünü ele alma, Liberal Milliyetçiliğin önde gelen isimlerinin düşüncelerini inceleme, Arsal'ın millet ve milliyetçilik hakkındaki görüşlerini ele alma, liberal milliyetçiliğin üzerinde durduğu kavramları inceleme, liberal Milliyetçiliğin önde gelen isimleri ile Arsal’ı düşüncelerini karşılaştırma yapma süreçlerinden oluşmaktadır. Veri analizi sonucunda, Sadri Maksudi Arsal ve Yaşadığı Dönemin Siyasal Yapısı, Arsal’ın Millet ve Milliyetçilik Yaklaşımı, Bireyin Millet İçindeki Rolü, Kozmopolitlik, Federalizm ve Barış Meselesi, Azınlık Meselesi, Milliyetçilik ve İlerleme olmak üzere toplam altı temel başlık belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sadri Maksudi Arsal, milliyetçilik, liberal milliyetçilik, Osmanlı, Türkiye

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Başta çalışma sürecinde bizleri motive eden ve değerli bilgilerini bizlerden esirgemeyen Atilla Yayla hocama teşekkürlerimi sunuyorum.

Sadri Maksudi Arsal, One of the Actors of the Republican Period: Liberal Nationalist Theme

Öz

This research addresses Sadri Maksudi Arsal’s understanding of liberal nationalism. The method of the study was determined as document analysis. Accordingly, Arsal’s political thoughts, his studies on nationalism and studies reflecting liberal nationalism in the literature have been discussed. Data analysis of the research was carried out through content analysis, one of the qualitative research methods. Data analysis was done systematically in a cycle. The steps of this cycle consist of several processes that deal with Arsal and the political aspects of the period in which he lived, that examine the thoughts of the leading figures of liberal nationalism, and discuss Arsal’s views on the nation and nationalism, examine the concepts that liberal nationalism emphasizes, and finally comparing Arsal’s ideas with the leading names of liberal nationalism. As a result of the data analysis, a total of six main headings were determined: Sadri Maksudi Arsal and the political structure of his period, Arsal’s approach to nation and nationalism, the role of the individual in the nation, cosmopolitanism, federalism and peace issue, minority issue, nationalism and progress. 

Anahtar Kelimeler

Sadri Maksudi Arsal, nationalism, liberal nationalism, Ottoman, Turkey

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Acar, K. (2004). Resimlerle Rusya, savaşlar ve Türkler. Ankara: Nobel Yayınları.
• Akıncı, A. (2013). Osmanlı-Türk milli kimliğinin oluşmasında Rusya Türkleri, göçler ve Türkoloji çalışmalarının rolü. Akademik Bakış Dergisi, 38, 1-18.
• Akpınar, T. (1991). Arsal, Sadri Maksûdî. TDV İslam Ansiklopedisi, (3), 396-397.
• Aristoteles (1975). Politika. (Çev. Mete Tuncay). İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Arsal, S. M. (06.01.1946g). Demokrasi ve hürriyet. Tasvir Gazetesi, s.2-3.
• Arsal, S. M. (07.04.1946a). İnsanların manevî hayatında gaye ve ideallerin rolü. Tasvir Gazetesi, s.3.
• Arsal, S. M. (10.12.1945a). Demokrasinin ilmi ve ruhi esasları, Tasvir Gazetesi, s.2.
• Arsal, S. M. (12.05.1946c). Ruhî ve manevî hayatın zenginliği ve yaş. Tasvir Gazetesi, s.3.
• Arsal, S. M. (13.01.1946e). Milli ideoloji ve yabancı ideolojiler. Tasvir Gazetesi, s.2.
• Arsal, S. M. (14.04.1946d). Milletlerin hayatında fikir ve ideallerin rolü. Tasvir Gazetesi, s.3.
• Arsal, S. M. (17.02.1946b). İlim ve hürriyet. Tasvir Gazetesi, s.3-4.
• Arsal, S. M. (1930). Türk Dili İçin. Ankara: Türk Ocakları Yayınları.
• Arsal, S. M. (2014). Türk tarihi ve hukuk. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Arsal, S. M. (2018). Milliyet Duygusunun Sosyolojik Esasları: Milliyet Duygusunun Sosyolojik, Psikolojik ve Tarihi Temelleri Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Arsal, S. M. (21,04.1946f). Medeniyet mahsulleri ve kültür kıymetleri zail olmaz. Tasvir Gazetesi, s.3.
• Arsal, S. M. (21.10.1945b). Dünyada iki türlü telâkki karşı karşıya. Tasvir Gazetesi, s.3, 7.
• Arsal, S. M. (23.12.1945e). Demokrasinin istinad ettiği ilmî ve felsefî esaslar. Tasvir Gazetesi, s.2.
• Arsal, S. M. (29.10. 1945d). Demokrasi ve hukuk. Tasvir Gazetesi, s.2.
• Arsal, S. M. (30.12.1945c). Demokrasi ve müsavat esası. Tasvir Gazetesi, s.3.
• Ayda, A. (1991). Sadri Maksûdî Arsal. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Baharçiçek, A., & Ağır, O. (2014). Rusya’nın başarısız demokratikleşme tarihi. Birey ve Toplum, 4(8), 5-27.
• Birinci, A. (2017). Türk Hukuk Tarihçisi Sadri Maksudi’nin Hayat Hikayesi ve Eserleri. F. Gedikli, A. A. Yörük & M. E. Kalıpçı (Ed.), Ord. Prof. Sadri Maksudi Arsal’a Armağan Özel Sayısı (s. 75-122). İstanbul: İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası.
• Bolay, S. H. (2002). Cumhuriyet Dönemi Düşünce Hayatı. Güzel, H. C., Çiçek, K. ve Koca, S. (Ed.), Türkler Cilt 17 (s. 1315-1401). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Bowen, A. G. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9 (2), 27-40. https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
• Caferoğlu, A. (1967). Sadri Maksudi Arsal’ın aziz hatırası. Türk Kültürü Dergisi, 5(53), 13-16.
• Charney, D. (2003). Identity and liberal nationalism. American Political Science Association, 97(2), 295 – 310. https://doi.org/10.1017/S0003055403000686
• Cicero, M. T. (1823). De republica. Bostoniae: Everett.
• Cicero, M. T. (2014). Yükümlülükler üzerine. (Çev. C. Cengiz Çevik). İstanbul: Türkiye İşbankası Kültür Yayınları.
• Çebi, M. S. (2012). Yeniliklerin yayılmasında sosyal taklidin ve kanaat önderlerinin işlevsel önemi: Gabriel Tarde’ın sosyal taklit teorisi açısından bir inceleme. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 34, 1-18. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ikad/issue/64885/989001
• Dagger, R. (2004). Communitarianism and Republicanism. G. F. Gaus and C. Kukathas (Ed.), Handbook of Political Theory, (167-179), London: Sage Publications.
• Descartes, R. (2007). Felsefenin ilkeleri. (Çev. Mesut Akın). İstanbul: Say.
• Devlet, N. (2020). Rusya Türklerinin millî mücadele tarihi (1905-1917). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Durkheim, E. (1926). De la division du travail social. Paris: Librairie Feliz Alcan.
• Durkheim, E. (2005). Dini hayatın ilkel biçimleri. (Çev. Fuat Aydın). İstanbul: Ataç Yayınları.
• Durkheim, E. (2014). Toplumsal işbölümü. (Çev. Özer Ozankaya). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Erdoğan, A. (2018). Yeni Bir Din: Milliyetçilik? Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Kasım, (7), 227-253. https://doi.org/10.32739/uskudarsbd.4.7.52
• Erkan, Ü. (2019). Rusya’da modernleşme hareketleri, Rusya Müslümanları ve İsmail Gaspıralı. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(27), 758-776. https://doi.org/10.12981/mahder.578882
• Farabi (2015). İdeal devlet. (Çev. Ahmet Arslan). Ankara: Divan Kitap.
• Fındıkoğlu, Z. F. (1955). Prof. Sadri Maksudi’nin son eseri (“Milliyet Duygusunun Esasları” adlı eser hakkında). Türk Yurdu, 251, 408-411.
• Gedikli, F., Yörük A. A. ve Kalıpçı, M. E. (Ed.). (2017). Ord. Prof. Sadri Maksudi Arsal’a armağan özel sayı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası.
• Geertz, C. (2010). Kültürlerin yorumlanması. (Çev. Hakan Gür.). Ankara: Dost.
• Giddings, F. H. (1914). The principles of sociology. New York: The Macmillan Company.
• Güngör Ergan, N. (2017). Sadri Maksudi Arsal’da millet ve milliyet. F. Gedikli, A. A. Yörük ve M. E. Kalıpçı (Ed.), Ord. Prof. Sadri Maksudi Arsal’a Armağan Özel Sayısı (s. 219-238). İstanbul: İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası.
• Hablemitoğlu, N. (2004). Çarlık Rusyası'nda Türk kongreleri (1905-1917). Ankara: Kırım Dergisi Tarih Araştırmaları.
• Heywood, A. (2015). Siyasetin temel kavramları. (Çev. Hayrettin Özler). Ankara: Adres Yayınları/Liberte.
• İnalcık, H. (1963). Sadri Maksudi Arsal (1880-1958). Türk Kültürü, (5), 49-52.
• Kant, I. (1960). Ebedi barış üzerine felsefi deneme. (Çev. Yavuz Abadan ve Seha L. Meray). Ankara: Ajans Türk Matbaası.
• Kant, I. (2002). Ahlak metafiziğinin temellendirilmesi. (Çev. Ioanna Kuçuradi), Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Kant, I. (2010). Yaygın Bir Söz Üstüne: “Teoride Doğru Olabilir, Ama Pratikte İşe Yaramaz” [Teori ve Pratik]. H. Çörekçioğlu (Der.), Kant Felsefesinin Politik Evreni (s. 17-57). İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Kılıç, M. (2007). Erken Cumhuriyet dönemi Türk milliyetçiliğinin tipolojisi. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (16), 113-140.
• Koşay, H. Z. (1967). Sadri Maksudi Arsal’ın hizmetleri ve millet anlayışı. Türk Kültürü Dergisi, 5(53), 17-24.
• Kymlicka, W. (1998). Çokkültürlü yurttaşlık: Azınlık haklarının liberal teorisi. (Çev. Abdullah Yılmaz.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Laçiner, Ö. ve Bora, T. (1995). Die Turk republiken und die Türkei: der zweite Anlauf”, Zeitschrift für Türkeistudien, 8(1), 115-138.
• Le Bon, G. (2014). Kitleler psikolojisi. (Çev. Hasan Can). Ankara: Tutku Yayınları.
• Leibniz, G. W. (2019). Monadoloji: metafizik üzerine konuşma. (Çev. Atakan Altınörs). İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• MacCormick, N. (2002). Questioning sovereignty: law, state, and nation in the Europen commonwealth. New York: Oxford University Press.
• MacCormick, N. (2015). Doğal Hukuku Yeniden Ziyaret (Kitap Değerlendirmesi: John Finnis, Doğal Hukuk ve Doğal Haklar). (Çev. Şule Şahin Ceylan). Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 64(3), 915-930. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001795
• Miller, D. (1995). On nationality. Oxford: Clarendon Press.
• Nutku, U. (2014). Leibniz’in monadlar teorisinin tarihsel önemi. Kilikya Felsefe Dergisi, (1), 1-14.
• Özer, M. A., Ayhan, U., ve İrdem, İ. (2018). Liberal milliyetçilik ve türk milliyetçiliği: Bir dikotomi mi yoksa uygulanabilir bir argüman mı? TESAM Akademi Dergisi, 5(1), 35-62. https://doi.org/10.30626/tesamakademi.392688
• Pakaslahti, A. (1968). Önsöz. Yrjö Raevuori (Yazar), Sadri Maksudi ve Türk-Fin Münasebetleri (s. 7-18). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları: 8-No: 9(B1).
• Platon (2010). Devlet. (Çev. Can Ersöz). İstanbul: Şüle Yayınları.
• Platon (2012). Yasalar. (Çev. Candan Şentuna ve Saffet Babür). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Poray, R. (1967). Ord. Prof. Dr. Sadri Maksudi Arsal. Türk Kültürü Aylık Dergisi Sadri Maksudi Sayısı, (53), 299-300.
• Pultar, G. (2017). Dedem Sadri Maksudi Arsal (1878-1957). F. Gedikli, A. A. Yörük ve M. E. Kalıpçı (Ed.), Ord. Prof. Sadri Maksudi Arsal’a Armağan Özel Sayısı (s. 44-74). İstanbul: İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası.
• Raevuori, Y. (1968). Sadri Maksudi ve Türk-Fin münasebetleri. (Çev. Aydın Yeğen). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Shils, E. (1957). Primordial, personal, sacred and civil ties. The British Journal of Sociology, 8(2), 130-145.
• Spencer, H. (1890). Principles of psychology. London: Williams and Norgate.
• Tamir, Y. (1993). Liberal nationalism. New Jersey: Princeton University Press.
• Tamir, Y. (2019). Why nationalism. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
• Tarde, G. (1903). The laws of imitation. (Trans. Elsie Clews Parsons). New York: Henry Holt and Company.
• Tarde, G. (2011). Geleceğin tarihinden alıntılar. İstanbul: Say.
• Taymas, B. A. (1959). Kazanlı Türk meşhurlarından iki maksudîler. İstanbul: Sıralar Matbaası.
• Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü (1967). Sadri Maksudi Sayısı. Türk Kültürü Aylık Dergisi, 53, 297-346.
• Yayla, A. (2002). Liberalizm. Ankara: Liberte.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yörük, A. A. (2017). Sadri Maksudi Arsal için bir bibliyografya denemesi. F. Gedikli, A. A. Yörük ve M. E. Kalıpçı (Ed.), Ord. Prof. Sadri Maksudi Arsal’a Armağan Özel Sayısı (s. 123-163). İstanbul: İstanbul: İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası.
• Yumlu, O. (2017). David Miller’in liberal milliyetçilik savunusuna eleştirel bir bakış. Amme İdaresi Dergisi, 50(2), 25-50.