Mehmed Âkif: Resmî Hâl Tercümesi, Basılmamış Bâzı Mektup ve Manzûmeleri

Yıl 1971, Sayı: 3, 1 - 34, 26.02.2024

M. Kaya Bilgegil

Öz

Bu tedkîk yazısında Akif’in resmî hâl tercümesi ile basılmamış bâzı mektub ve manzûmelerini ortaya koyacağız. Okuyucuya karşılaştırma imkânı vermek için, yazımızın sonuna vesika ve metinlere âit foto-kopi klişelerini ilâveyi faydalı buluyoruz. Manzûmelerin üslûp ve muhtevâları üzerinde geniş bir tahlile girecek değiliz. Ancak bu husûsta verilecek bilgiler; ilk defa bu kalem tecrübesiyle yayınlanan nazım denemelerinin, Mehmed Akif’in şiirine âit tekâmüldeki yerlerini tâyin gayesine yönelecektir. Bu yüzden gazellerden bahsederken onların Eski Türk Edebiyatına, Encümen- i Şuarâ ve Muallim Nâcî edebî dâiresine bağlı yönlerini tesbît etmeğe çalışacağız. Yine ilk defa bu araştırma bünyesinde yer alan Terkîb-i bendi de, Bağdadlı Rûhî geleneği içindeki örneklerle karşılaştıracağız. Her iki tarza giren manzûmelerin üslûp ve muhtevâları hakkında ileri sürülecek mütâleaların, bu iştirâk ve ayrılıkları ortaya koymaya yetecek ölçüyü aşmıyacağım belirtmek isteriz. Bu yüzden de gerek gazeller gerek Terkîb-i bend üzerindeki dikkatlerimizi yazarken küçük iç sınıflandırmalarına lüzum görmüyoruz. Her manzûmeyi ayrı ayrı söz konusu ederek yerine göre üslûb unsûrları, yerine göre muhtevâ üzerindeki düşüncelerimizi belirteceğiz.

Anahtar Kelimeler

Mehmed Akif, Manzume, Hal Tercümesi

Kaynakça

• F.A. Tansel, Mehmed Âkif Haya.ı ve Eserleri, İstanbul, 1945
• Başbakanlık Arşivi, Sicill-i ahvâl Defteri, c. 175, s. 47
• 2.1.1939 târihli Tan gazetesinden naklen Eşref Edib, a.e., c. II, s. 112-113.