ELÇİN EFENDİYEV’İN “BAYRAQDAR” POVESTİNDE İNSAN PANORAMASI

Yıl 2018, , 768 - 782, 31.07.2018

Taşkın İşgören

https://doi.org/10.20322/littera.434159

Öz

Çağdaş Azerbaycan nesrinde, 1960 kuşağı
yazarları arasında yer alan Elçin Efendiyev; öykü, povest, tiyatro ve roman gibi
birçok türde eser kaleme almıştır. Yazarın “Bayraqdar” povestinde, 1992’deki
işgalden önce Şuşa’da yaşayan Azerbaycan Türklerinin yaşamlarından kesitler sunulurken,
işgalden sonra Bakü’ye göçe zorlanmaları sonucunda yaşadıkları sıkıntı ve
buhranlar yansıtılmaktadır. Bakü’de Buzovna kasabasına göçen insanların 1992’de
Şuşa’da yaşadıkları siyasi karışıklıkları, Buzovna’daki sosyolojik ve iktisadi
durumlarını ve bireysel psikolojilerini kendi penceresinden kurguya aktaran
Elçin Efendiyev, bu povestinde yarattığı karakter ve tipler üzerinden okuyucuya
“tarihî hikâyeler” sunmaktadır. Yazar bu hikâyelerde, kimi zaman dış dünyadaki
olay ve kimliklere de atıfta bulunmuş ve bunlardan istifade etmiştir.

Tarihte Şuşa işgalinin ele alındığı bu povest,
Elçin Efendiyev’in kaleminden okuyucuların dikkatine sunulmuştur. Povestte dış
dünyadaki birtakım tarihî bilgilerin bilinmesi, ele alınan konunun daha iyi anlamlandırılması
açısından önem taşıyabilir. Bununla beraber söz konusu metin, bir tarihî belge olarak
değil; yazarın tarihî olaylardan yola çıkmak suretiyle kendi kurgusunu yarattığı
edebî bir eser olarak değerlendirilmiştir. Bu bağlamda makalede tarihî ve
sosyolojik eleştiri yöntemi kullanılsa da metinin her şeye rağmen bir kurgu
olduğu esası temel alınmıştır.     

Anahtar Kelimeler

Karabağ, Şuşa, Elçin, Povest

Kaynakça

• Aktulum Kubilay (2004). Parçalılık/Metinlerarasılık. Ankara: Öteki yayıneviAzadlıq Radiosu (2014), “ Levon Javakhyan: ‘Ermənistanda Xocalıdan yazmağa risk edəcək yazıçı yoxdur’ https://www.azadliq.org/a/24913270.html (Erişim 14.06.2018)Cabbarlı, Cəfər (2005). Əsərləri. IV.C. İstanbul: Şərq-Qərb.Cuddon, J. A. (1999). The Penguin Dictionary of Literary Terms and Literary Theory. London: Penguin Books.Elçin (1966). Min Gecədən Biri. Bakı: Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı.Elçin (2004). Bayraqdar. Bakı: Qapp-Poliqraf.Elçin (Əfəndiyev Elçin İlyas oğlu) Bilbliyografiya (2013). Gülbəniz Səfərəliyeva (Red.), Bakı: M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli KitabxanasıGülsay, Murat (2006). Büyübozumu: Yaratıcı Yazarlık Kurmacanın Bilinen Sırları ve İhlal Edilebilir Kuralları. İstanbul: Can Sanat Yayınları.Hüseynbəyli, Elçin (2010). “Gözünə Gün Düşür”. 525-ci Qəzet: 27 fevral.- S. 28-29. http://www.anl.az/down/meqale/525/2010/fevral/109185.htm (Erişim: 14.06.2018)Hüseynbəyli, Elçin (2013). “Sülh Hekayəsi Belə Olar”. Azadlıq Radiosu: Fevral 15. https://www.azadliq.org/a/2065050.html (Erişim: 14.06.2018)Mahmudov, Yaqub, Camal Mustafayev (2012). Şuşa Pənahabad, Bakı: Təhsil.Mehrəliyev , Elçin (2008). Azərbaycan Ədəbiyyatında Qarabağ Mövzusu: İdeya və Sənətkarlıq Məsələləri, Bakı: Nurlan.Minahan, James B. (1998). Miniature Empires: A Historical Dictionary of the Newly Independent States. New York: Routledge Taylor & Francis Group https://books.google.com.tr/books?id=jwNeAgAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=tr#v=onepage&q=12%2C000%20Azeris&f=false. (Erişim: 12.06.2018)Moran, Berna (2002). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.Ordubadi, Məmməd Səid (2001). Qanlı İllər, 1906-1906-cı İllərdə Qafqazda baş verən erməni müsəlman (azərbaycanlı) davasının tarixi. Naxçıvan: Əcəmi. Orucov, Əliheydar; Bəhruz Adullayev, Nərgiz Rəhimzadə (2006). Azərbaycan Dilinin İzahlı Lüğəti (2006). Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu, Dörd Cilddə, C. III, Q-R, Bakı: Şərq-Qərb.Panico, Christopher (1994). Azerbaijan : seven years of conflict in Nagorno-Karabakh, USA: Human Rights Watch/Helsinki https://www.hrw.org/sites/default/files/reports/AZER%20Conflict%20in%20N-K%20Dec94.pdf (Erişim: 13.06.2018)Sabir, Mirzə Ələkbər (2004). Hopopnamə. II.C. Bakı: Şərq-Qərb.Sarıahmetoğlu, Nesrin (2006). Azeri -Ermeni İlişkileri (1905-1920), Ankara: Türk Tarih Kurumu.Smith, Michael (2001). "Anatomy of Rumor: Murder Scandal, the Musavat Party and Narrative of the Russian Revolution in Baku, 1917–1920". Journal of Contemporary History. 36 (2): 211-240Swietochowski, Tadeusz (1988). Müslüman Cemaatten Ulusal Kimliğe Rus Azerbaycanı 1905-1920, çev. Nuray Mert. Ankara: Bağlam Yayınları. Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlük, “Hikâye” maddesi, 1. Anlam. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5b2270544db408.24785016 (Erişim: 14.06.2018) Wellek, R., A. Warren (2016). Edebiyat Teorisi. çev. Ö. Faruk Huyugüzel. İstanbul: Dergâh.