Öz
The language of the people who have chosen Judaism in the past, and subsequently have been named the Karaites sect is nowadays an endangered language. Karaim is placed in the Kipchak group of languages among the Turkish languages, and has not been widely studied. The lack of studies on this field, as well as the fact that the Karaim language is an endangered language gives additional importance to studies performed on this subject. Nowadays the number of speakers of the Karaim language has greatly diminished, and has currently three different dialects. One of these three dialects is Crimean Karaim, while this dialect was still in use until recently it is not being used nowadays. This reveals the extent of the danger. While incorporating certain elements from archaic languages, the Karaim language also has elements unique to itself. There is a need for lexicology studies to record the vocabulary of the Karaim language. Furthermore lexicology studies which observe the use of foreign vocabulary which has been copied into the language, as well as the variations or simulations which occur with the use of the phonetic, morphologic, and semantic conditions, have a special place within language studies. When we look at the available studies on Karaim vocabulary, we cannot deny the fact that there are dictionaries. However, in the light of these few precious resources, it should not be thought that there are not going to be made any new and modern dictionaries. In this study, lexicon studies related to the Karaim language, which revealed the materials and methodsare going to be discussedand lexicology studies are going to determine the place of the Karaim language and evaluate it
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akalın, Şükrü Haluk (2010), “Sözlük Bilimi ve Sözlükçülük”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 698, s. 162-169.
- Aksan, Doğan (1990), Her Yönüyle Dil, TDK Yay., Ankara.
- Aksan, Doğan (1998), “Türklerde Sözlükçülük”, Kebikeç, S. 6, s. 115-118.
- Baskakov, N. A.-Zajaczkowki, A., Szapsal, S. M. (1974), Karaimsko-Russko-Polskiy Slovar, Moskva.
- Csató, Éva Á. (1998), “Das gesprochene Halitsch-Karaimisch”, Bahşı Ögdisi. Klaus Röhrborn Armağanı, (haz.) J. P. Laut-M. Ölmez, Freiburg/İstanbul.
- Csató, Éva Á. (2002), “The Karaim Language in Halych”, In: Novochaško, L. - Fedoruk, O. - Beregovskij, O. (eds.), Halych Karaim: History and Culture, Lviv-Halych, 135-139.
- Csató, Éva Á.-Nathan, David (2002), Spoken Karaim, Multimedia CD-Room.
- Csató, Éva Á. (2008), “Karaim Studies At Uppsala”, Orientalia Suecana, LVII, Uppsala.
- Csató, Éva Á. (2011), “Report on an Uppsala workshop on Karaim studies”, Turkic Languages, Volume 14, Number 2.
- Cumakunova, Gülzura (2011), “Türk Sözlük Biliminin Etkileşim Alanları”, Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, S.4., s. 15-30.
- Çulha, Tülay (2006), Karaycanın Kısa Sözvarlığı (Karayca-Türkçe Kısa Sözlük), Kebikeç Yay., İstanbul.
- Kizilov, Mikhail (2015), The Sons of Scripture-The Karaites in Poland and Lithuania in the Twentieth Century, De Gruyter Open, Warsaw-Poland.
- Ölmez, Mehmet (1994), “Türk Dillerinin Sözlükleri ve Türk Sözlükçülüğü”, Uygulamalı Dilbilim Açısından Türkçenin Görünümü, Ankara: Dil Derneği Yayınları, s. 88-100.
- Özkan, Nevzat (2007), Türk Dilinin Yurtları, Akçağ Yay., Ankara.
- Öztürk, Abdulkadir (2014), ‘Türk Dilinin Kaybolmaya Yüz Tutmuş Bir Lehçesi: Karay Türkçesi’, Çağdaş Türk Lehçeleri Sempozyumu, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil-Tarih Coğrafya Fakültesi, (basılmamış bildiri).
- Öztürk, Abdulkadir (2015a), “Karay Yazı Dili”, Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, S. 1., s. 61-70.
- Öztürk, Abdulkadir (2015b), Karay Türkçesinin Tarihî ve Çağdaş Kıpçak Türkçesiyle Karşılaştırmalı Söz Varlığı-Fiil, basılmamış doktora tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Öztürk, Abdulkadir (2015c), “Karaycadaki Alıntı Kelimeler”, Gazi Türkiyat, Bahar 2015/16, s. 143-164.
- Toker, Mustafa (2003), “W. Radloff’un ‘Opıt Slovarya Tyurkskih Nareçiy’ Adlı Eserinde Geçen Tatar Türkçesine Ait Kelimeler Üzerinde Genel Bir Değerlendirme”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 14, Konya, s. 17-47.
- Vardar, Berke (1998), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul.
Öz
Tarihte Museviliği seçmiş ve adını da Karay mezhebinden almış olan Karayların dili, bugün tehlike altındaki
diller arasında yer almaktadır. Türk dilleri arasında Kıpçak grubu içerisinde yer alan Karayca üzerine yapılan
çalışmalar sınırlı sayıdadır. Bu alandaki çalışmaların yetersizliği, ayrıca tehlike altındaki diller arasında oluşu
sebebiyle bu yönde yapılacak çalışmalar ayrıca bir değer taşımaktadır. Günümüzde konuşur sayısı iyice
azalmış bir topluluk olan Karayların konuştuğu lehçenin üç diyalekti vardır. Bu üç diyalektten birisi olan Kırım
Karaycası, daha yakın bir zamana kadar kullanılıyor iken bugün kullanılmıyor olması tehlikenin boyutunu
gözler önüne sermesi bakımından önemlidir.
Birtakım arkaik dil unsurlarını bünyesinde barındıran ve aynı zamanda kendine has dil özellikleri bulunan
Karaycanın söz varlığını kayıt altına alma konusunda leksikoloji çalışmalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Bunun
yanı sıra kopyalama yoluyla dile alınan yabancı sözcüklerin kullanım alanları ve fonetik, morfolojik, semantik
durumlarının ortaya koyduğu farklılaşmalar veya benzetimler açısından da leksikolojik çalışmalar, dil
çalışmaları içerisinde ayrı bir yere sahiptir. Karaycanın söz varlığını ortaya koyan eldeki çalışmalara
bakıldığında kimi sözlüklerin hazırlandığı gerçeği elbette göz ardı edilemez. Ancak az sayıdaki bu değerli
kaynakların ışığında yeni ve modern sözlük çalışmalarının da hazırlanmayacağı düşünülmemelidir.
Bu çalışmada Karayca ile ilgili olarak yapılan leksikon çalışmalar, ortaya koyduğu yöntem ve malzeme
bakımından ele alınacak ve leksikoloji çalışmalarında Karaycanın yeri tespit edilerek değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akalın, Şükrü Haluk (2010), “Sözlük Bilimi ve Sözlükçülük”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 698, s. 162-169.
- Aksan, Doğan (1990), Her Yönüyle Dil, TDK Yay., Ankara.
- Aksan, Doğan (1998), “Türklerde Sözlükçülük”, Kebikeç, S. 6, s. 115-118.
- Baskakov, N. A.-Zajaczkowki, A., Szapsal, S. M. (1974), Karaimsko-Russko-Polskiy Slovar, Moskva.
- Csató, Éva Á. (1998), “Das gesprochene Halitsch-Karaimisch”, Bahşı Ögdisi. Klaus Röhrborn Armağanı, (haz.) J. P. Laut-M. Ölmez, Freiburg/İstanbul.
- Csató, Éva Á. (2002), “The Karaim Language in Halych”, In: Novochaško, L. - Fedoruk, O. - Beregovskij, O. (eds.), Halych Karaim: History and Culture, Lviv-Halych, 135-139.
- Csató, Éva Á.-Nathan, David (2002), Spoken Karaim, Multimedia CD-Room.
- Csató, Éva Á. (2008), “Karaim Studies At Uppsala”, Orientalia Suecana, LVII, Uppsala.
- Csató, Éva Á. (2011), “Report on an Uppsala workshop on Karaim studies”, Turkic Languages, Volume 14, Number 2.
- Cumakunova, Gülzura (2011), “Türk Sözlük Biliminin Etkileşim Alanları”, Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, S.4., s. 15-30.
- Çulha, Tülay (2006), Karaycanın Kısa Sözvarlığı (Karayca-Türkçe Kısa Sözlük), Kebikeç Yay., İstanbul.
- Kizilov, Mikhail (2015), The Sons of Scripture-The Karaites in Poland and Lithuania in the Twentieth Century, De Gruyter Open, Warsaw-Poland.
- Ölmez, Mehmet (1994), “Türk Dillerinin Sözlükleri ve Türk Sözlükçülüğü”, Uygulamalı Dilbilim Açısından Türkçenin Görünümü, Ankara: Dil Derneği Yayınları, s. 88-100.
- Özkan, Nevzat (2007), Türk Dilinin Yurtları, Akçağ Yay., Ankara.
- Öztürk, Abdulkadir (2014), ‘Türk Dilinin Kaybolmaya Yüz Tutmuş Bir Lehçesi: Karay Türkçesi’, Çağdaş Türk Lehçeleri Sempozyumu, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil-Tarih Coğrafya Fakültesi, (basılmamış bildiri).
- Öztürk, Abdulkadir (2015a), “Karay Yazı Dili”, Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, S. 1., s. 61-70.
- Öztürk, Abdulkadir (2015b), Karay Türkçesinin Tarihî ve Çağdaş Kıpçak Türkçesiyle Karşılaştırmalı Söz Varlığı-Fiil, basılmamış doktora tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Öztürk, Abdulkadir (2015c), “Karaycadaki Alıntı Kelimeler”, Gazi Türkiyat, Bahar 2015/16, s. 143-164.
- Toker, Mustafa (2003), “W. Radloff’un ‘Opıt Slovarya Tyurkskih Nareçiy’ Adlı Eserinde Geçen Tatar Türkçesine Ait Kelimeler Üzerinde Genel Bir Değerlendirme”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 14, Konya, s. 17-47.
- Vardar, Berke (1998), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 12 Kasım 2015 |
| Gönderilme Tarihi | 5 Ekim 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 Cilt: 1 Sayı: 2 |
Kaynak Göster
Cited By
W. RADLOFF’UN OPIT SLOVARYA TYURKSKİH NAREÇİY ADLI ESERİNDEKİ KARAİM TÜRKÇESİNE AİT DEYİMLER
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi
https://doi.org/10.21563/sutad.447230
İlgi, katkı ve desteğiniz için teşekkür eder, iyi çalışmalar dileriz.
