KLASİK ŞİİRİN NASIL SÖYLENDİĞİ/YAZILDIĞINA DAİR ŞEYH GÂLİB’İN İKİ MUSAMMAT GAZELİ

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 1, 535 - 544, 16.02.2016

Ali Yıldırım

Öz

Klasik şiirimizin muhtevası ve şekil özellikleri üzerinde çokça çalışmalar yapılmakla birlikte, nasıl söylendiğine dair pek kayda değer bilgi bulunmamaktadır. Kaynaklarda klasik şairlerimizin şiirleri yazmasından çok söylemesinden bahsedilmektedir. Bu durum, şiirin bir mecliste “nükte-şinaslar”ın huzurunda beğeniye sunulmasını anlatmaktadır. Ancak şiirin önceden yazılmış veya kaydedilmiş olması muhakkaktır. Yoksa şairin bir mecliste çıkıp, o anda şiiri irticalen söylemesi olmamak gerekir. Ancak yine kaynaklarda bazı ümmi şairlerin, basit tef’ilelerle şiirlerini irticalen söylediklerine dair ifadeler de geçmektedir.  Bu şiirlerin daha önce ezberlenmiş şiirlerin benzeri, yalın şiirler oldukları kuvvetle muhtemeldir. Klasik şairlerimizin şiirlerini öncelikle vezin ve kafiye-redif sistemlerini oluşturarak kurduklarını söylemeliyiz. Çünkü muhtevaya bağlı kurgular dışında şiirin ilk dikkati çeken ve sorgulanacak muhtemel tarafı vezin ve kafiye-redif sistemidir. Buralardaki hatalar ciddi tenkitlere maruz bırakabilir. Özellikle musammat gazel ve kasidelerde bunu net bir şekilde gözlemlemekteyiz. Ancak musammat olmayan diğer şiirlerde de beytin önce vezin ve kafiye-redif sistemi oluşturularak kurulduğunda şüphe yoktur. Dolayısıyla klasik şairlerimizin şiirlerindeki beyitler üzerinde uzun mütalaalar ve çalışmalar yaptığını düşünmeliyiz. Bu bağlamda Şeyh Gâlib’in iki musammat gazeli üzerinden çıkarımlarda bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kavramlar: Klasik şiir, musammat gazel, Şeyh Gâlib, kafiye-redif, vezin, şiir yazmak

Kaynakça

• Banarlı, Nihad Sami (1984); Bir Dağdan Bir Dağa, Kubbealtı Yayınları, İstanbul.
• Çavuşoğlu, Mehmet (1983); Yahya Beğ ve Divanından Örnekler, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Gökalp, Haluk (2012); “Muhtevanın Çerçevesi, Çerçevenin Muhtevası: Baki Divanı Örneği”, Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu Bildirileri, Adana.
• İsen, Mustafa (1990); Latifi Tezkiresi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Öz, Yusuf (1997). “Tuhfe-i Vehbî Şerhleri”. İlmî Araştırmalar, S.5. s. 219-232, İstanbul.
• Selçuk, Bahir-Algül, Mesut (2015); “Çocuklar İçin Yazılan Manzum Bir Sözlük: Dürrî’nin Güher-rîz’i”, Litera Turca-Prof. Dr. Zülfi Güler Armağanı, S1, ss.133-164.
• Şeyhî Divanı (1990); ( Hazırlayanlar: Doç. Dr. Mustafa İsen-Doç. Dr. Cemal Kurnaz), Akçağ Yayınları, Ankara.
• Şeyh Gâlib Divanı (1994); ( Hazırlayan: Dr. Muhsin Kalkışım), Akçağ Yayınları, Ankara.