1980 SONRASI ÂŞIK ŞİİRİNDE SİYASİ SÖYLEMLER

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 1, 51 - 66, 16.02.2016

Salahaddin Bekki

https://doi.org/10.20322/lt.66351

Cited By: 1

Öz

İlk örneklerine XVI. yüzyılda tanık olduğumuz taşlamalar, tekke çevrelerinde dini içerikli olarak ortaya çıkmış zamanla din dışı konularla zenginleşerek günümüze kadar gelmiştir. Kurulu düzenin bir tür eleştirisinin yapıldığı taşlamalarda, cahillik, yoksulluk, rüşvet, adam kayırma, yalancılık, dolandırıcılık, hırsızlık gibi sosyal konular ile devlet adamlarının halka yaptığı zulümler ve siyasi hayattaki aksaklıklar dile getirilmiştir.

1980 sonrası âşık şiirinde siyasi söylemleri inceleyeceğimiz bu çalışma, bir bakıma 1980-1999 yılları arasında kayda geçen “siyasi hayatla ilgili taşlamalar”ın değerlendirilmesi olacaktır.

XX. yüzyılın ikinci yarısında gelişen siyasal olaylara belli bir dünya görüşü (siyasi yaklaşım) çerçevesinden bakan âşıkların, politik görüşlerini destekledikleri ya da yakınlık duydukları liderlere karşı övgüde bulunmaları; bunun doğal sonucu olarak da karşıt görüşteki liderleri eleştirmeleri söz konusu olmuştur. Yapılan bu eleştiri ve övgülerin maddî kazanım olarak âşıklara geri dönmesi özellikle bu asrın son iki çeyreğinde siyasal taşlamaların nicelik ve nitelik olarak artmasına zemin hazırlamıştır. Belli bir siyasi görüşün / siyasal partinin yanında yer almayan ama gördüğü çarpıklıkları, haksızlıkları eleştiri konusu yapan âşıkların (Sefil Selimi gibi) maddi bir kazanç elde edemedikleri gibi bir de soruşturma ve kovuşturmalara maruz kaldıkları görülmektedir.

Bu çalışmada, 1980-1999 yılları arasında eser veren âşıklardan derlenen siyasi hayatla ilgili taşlamalar değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Taşlama, yergi, siyasal hiciv, Mahzuni Şerif, Ozan Arif, Şah Turna, Âşık Kemâlî Bülbül

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• AKTAŞ, A. İhsan (2002), Anadoluyu Kucaklayan Ozan: Mahzuni Şerif, 4. bs., Ankara: Baran Ofset.
• ALPTEKİN, Ali Berat (1993), Âşık Hacı Karakılçık Hayatı, Sanatı ve Şiirlerinden Örnekler, Hatay: Kültür Ofset Basımevi.
• BAŞGÖZ, İlhan (1986), “Habib Karaslan Ya Da Bir Halk Şairinin Gizli Dosyası”, Folklor Yazıları, İstanbul: Adam Yayınları, s.192–203.
• BEKKİ, Salahaddin (2008), “Âşık Şiirinin Siyasallaşması Üzerine Bir Deneme (1960-1980)”, Folklor/Edebiyat, S. 55, s. 267-286.
• ÇIBLAK, Nilgün (2008), Âşık Şiirinde Taşlamalar, Ankara: Ürün Yayınları.
• DÜZGÜN, Dilaver (1997), Âşık Yaşar Reyhanî Hayatı, Sanatı ve Şiirlerinden Seçmeler, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• ERDAL, Mahmut (1998), Bir Ozanın Kaleminden, 4. bs., İstanbul: Anadolu Matbaası.
• KARATEPE, Hatice (2007), Günümüz Saz Şairlerinden Gönüllü Coşkun Hayatı ve Şiirleri, Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yayımlanmamış Araştırma Projesi.
• KAYA, Doğan (1990), Şairnâmeler, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• KÖKTÜRK, Şahin (2011), Samsunlu Âşık Kemâlî Bülbül Hayatı, Sanatı, Şiirleri, Samsun: İlkadım Belediyesi Kültür Yayınları.
• OĞUZ, M. Öcal (2007), “Âşık Şiiri (XVI-XX. yüzyıl)”, Türk Edebiyatı Tarihi, C. 2, İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, s. 138-179.
• Ozan Ârif (1987), Bir Devrin Destanı, Frankfurt am Main: Alp Yayınları.
• Ozan Şahturna (1998), Şakıyan Turna: Şahturna, İstanbul: Can Yayınları.
• ÜLGEN, Erol (1995), Şemsi Yastıman Hayatı ve Eserleri, İstanbul: Ahilik Kültürünü Araştırma ve Eğitim Vakfı Yayınları.