DEDE CÖNGÎ’NİN SİYÂSETÜ’Ş-ŞER‘İYYESİ’NİN MEHMED SEBZÎ EFENDİ TERCÜMESİ

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 3, 1 - 24, 28.07.2016

Turan Açık

Öz

Geleneksel dünyada kamu hukuku ve özel hukuk ayrımı yoktu. Osmanlı İmparatorluğu’nda bu ayrım ortaya çıkmaya başlamıştı. 16. yüzyılın ortalarına gelindiğinde, bilhassa Kanuni Sultan Süleyman döneminde yapılan kanunlaştırma faaliyetleri ile birlikte şer‘î ve örfî hukuk arasındaki denge, örfî hukuk lehinde artmaya başlamıştı. İşte bu noktada Dede Cöngî Efendi örfî hukukun şer‘î temellerini ortaya koyduğu bir metin kaleme almıştı. Bu dönemde örfî hukuka karşı baş gösteren eleştirilerin önünü almak için yazıldığı anlaşılan metin, Osmanlı İmparatorluğu tarihi hakkında bugün dahi süren şer‘î ve örfî hukuk tartışmasının odak noktasında yer almaktadır. Bu nedenle transkripsiyonlu bir neşri imparatorluğun örfî ve ve şer‘î temellerini daha iyi idrak etmek için elzem görünmektedir. 

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• AKGÜNDÜZ, Ahmed (1992). Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri. IV. Kitap/I. Kısım. İstanbul: Fey Vakfı Yay.
• AKGÜNDÜZ, Ahmed (1994). “Dede Cöngî”, DİA., C. 9. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 76-77.
• APAYDIN, H. Yunus (2009). “Siyâset-i Şer‘iyye”. DİA. C. 37. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 299-304
• ARENDT, Hannah (2011). İnsanlık Durumu. (çev. Bahadır Sina Şener). İstanbul: İletişim Yayınları.
• BARKAN, Ö. Lütfi (1999). “Türkiye’de Din ve Devlet İlişkilerinin Tarihsel Gelişimi”. Osmanlı’da Din-Devlet İlişkileri. (haz. Vecdi Akyüz). İstanbul: Ayışığı Kitapları, s. 9-56.
• BERKES, Niyazi (1999). “Laikliğin Tarihsel Kaynakları”. Osmanlı’da Din Devlet İlişkileri. (haz. Vecdi Akyüz). İstanbul: Ayışığı Kitapları. s. 69-90.
• BERKES, Niyazi (2004). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bursalı Mehmed Tahir (2000). Osmanlı Müellifleri. C.2. Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• ÇAHA, Ömer (1998-9). “İdeolojik Kamusalın Sivil Kamusala Dönüşümü”. Doğu Batı, S. 5. s. 81-103.
• ERDOĞDU, İbrahim (2013). “Klasik Dönem Osmanlı İdari ve Fikri Yapılanmasında Ulemanın Rolü Üzerine Bazı Tespitler”. Özer Ergenç’e Armağan. (ed. Ümit Ekin). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları. s. 197-215.
• EREL, Zeynep Gül (2012). Dede Cöngi’s Risâletü’s-Siyâseti’ş-Şer‘iyye: A Context Analysis Through Its Translations in the Sixteenth and the Nineteenth Centuries. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Bilkent Üniversitesi.
• ERGİN, Osman Nuri (1995). Mecelle-i Umûr-ı Belediyye, C. I. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları.
• ERTEN, Murat (2011). Tercüme-i Siyâsetnâme’nin Tahlîli ve Değerlendirmesi. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Ünv.
• FLEİSCHER, Cornel H. (2008). Tarihçi Mustafa Âli: Bir Osmanlı Aydın ve Bürokratı. (çev. Ayla Ortaç). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• GENCER, Bedri (2004). “Osmanlı’da Meşruiyet Tabakalaşmasının Oluşumu”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. S. 30. s. 65-100.
• GENCER, Bedri (2010). “Seküler Gelenekten Seküleristik Modernliğe”. Rıhle. s. 21-28.
• GENCER, Bedri (2015). “Ahmed Cevdet Paşa’nın Toplum ve Tarih Görüşü”. Tanzimat’tan Günümüze Türk Düşüncesi. C. I. (ed. Süleyman Hayri Bolay). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, s. 58-102.
• HABERMAS, Jürgen (2010). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. (çev. Tanıl Bora-Mithat Sancar). İst.: İletişim Yay.
• HASSAN, Ümit (2001). Osmanlı: Örgüt-İnanç-Davranış’tan Hukuk-İdeolojiye. İstanbul: İletişim Yayınları.
• HEYD, Uriel (1983). “Eski Osmanlı Ceza Hukukunda Kanun ve Şeriat”. (çev. Selâhaddin Eroğlu). Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. S, 26, s. 633-652.
• IMBER, Colin (2004). Şeriattan Kanuna: Ebussuud ve Osmanlı’da İslami Hukuk. (çev. Murteza Bedir). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• İNALCIK, Halil (1993). “State, Sovereignty and Law During the Rein of Süleymân”. Suleyman the Second and His Time, (ed. Halil İnalcık-Cemal Kafadar). İstanbul: The Isis Press. s. 59-92.
• İNALCIK, Halil (1994). “‘Sultanizm’ Üzerine Yorumlar: Max Weber’in Osmanlı Siyasal Sistemi Tiplemesi”. (çev. K. Aydın Akagündüz). Dünü ve Bugünüyle Toplum ve Ekonomi. S. 7, s. 5-26.
• İNALCIK, Halil (2000). “Şerî’at ve Kanun, Din ve Devlet”. Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adâlet. İstanbul: Eren Yayıncılık, s. 39-46.
• İNALCIK, Halil (2001). “Kanun”, DİA. C. 24. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 324-327.
• İNALCIK, Halil (2004). Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağ (1300-1600). (çev. Ruşen Sezer). İst.: Yapı Kredi Yay.
• İPŞİRLİ, Mehmet (1993). “Çivizâde Muhyiddin Mehmed Efendi”. DİA. C. 8. İstanbul: Türkiye Diyaney Vakfı Yayınları. s. 348-349.
• KARATEPE, Şükrü (1999). “Osmanlı’da Din-Devlet İlişkisi”. Osmanlı’da Din-Devlet İlişkileri. (haz. Vecdi Akyüz). İstanbul: Ayışığı Kitapları, s. 139-159.
• KESKİN, Ferda (1998-9). “Kamusal Alan ve Yalın Yaşam”. Doğu Batı. S. 5. s. 105-109.
• Kınalızâde Ali Çelebi (2007). Ahlâk-ı Alâî. (haz. Mustafa Koç). İstanbul: Klasik Yayınları.
• KOÇ, Yunus (2013). “Osmanlı’da Kanun, Şeriat, Devlet ve Ebussuud”. Özer Ergenç’e Armağan. (ed. Ümit Ekin). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları. s. 232-243.
• KOŞUM, Adnan (2003). “İslam Hukukunda Siyaset-i Şer‘iyye Kavramı”. İslâmî Araştırmalar Dergisi. C. 16. S. 3. s. 350-358.
• KÖSE, Hızır Murat (2009). “Siyaset”, DİA. C. 37. İstanbul: Türkiye Diyaney Vakfı Yayınları. s. 294-299.
• KUTLUER, İlhan (1995). “Fesad”. DİA. C. 12. İstanbul: Türkiye Diyaney Vakfı Yayınları. s. 421-422.
• Mehmed Süreyya (1996). Sicill-i Osmanî. (haz. Nuri Akbayar-çeviriyazı: Seyit Ali Kahraman). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• OCAK, Ahmet Yaşar (1990). “XV-XVI. Yüzyıllarda Osmanlı Resmî Dinî İdeolojisi ve Buna Muhalefet Problemi”. İslâmî Araştırmalar. C. 4. S. 3. s. 190-194.
• TERZİOĞLU, Derin (2007). “Bir Tercüme ve Bir İntihal Vakası: Ya da İbn Teymiyye’nin Siyâsetü’ş Şer‘iyye’sini Osmanlıcaya Kim(ler), Nasıl Aktardı?”. Türklük Bilgisi Araştırmaları. C. 31. S. 2. s. 247-275.
• TUNA, Abdullah Sabit (2011). Osmanlı Siyasetname Geleneği İçinde Dede Cöngi’nin Yeri ve Eserinin Tahlili. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi
• Tursun Bey (1977). Târîh-i Ebü’l-Feth. (haz. Mertol Tulum). İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• UNAN, Fahri (1990). “Dinde Tasfiyecilik Yahut Osmanlı Sünnîliğine Sünnî Muhâlefet: Birgivî Mehmed Efendi”. Türk Yurdu. C. 10, S. 36. s. 33-42.