CENAB ŞAHABEDDİN’İN ŞİİRLERİNDE SİMGESEL KURGU VE GÖRÜNTÜ DÜZEYLERİ

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 182 - 196, 26.05.2017

Veysel Şahin

Öz

ÖZ

İnsanın zaman ve
mekân karşısındaki tavrını görülebilir, duyulabilir ve anlaşılabilir kılan
sanat, insanın gerçeklikle arasındaki ilişkiyi okuma ve anlamlandırma olanağı
tanır. Dolayısıyla dünya/varlık/nesnenin gerçek anlamını, sanatın sonsuzluk
açılımı ile bireysel anlamda yeniden yorumlayan sanatçı, gerçekliğe yeni aynı
zamanda şahsi bir kimlik kazandırır. Bu kimlik kazandırma edimi, gizil
anlamları okumaya yardım eden simgesel söylemlerle üst boyutlara çıkar. Bu açıdan düz okuma ve anlamlandırmalarla
açımlanamayan simgeler, sözcüklerin çağrışım değerlerinden yararlanılarak yeni
anlam birleşimleri oluşturmanın temel dayanak noktasını oluşturur. Tanzimat’tan
sonra Batı tesirinde ortaya çıkan ve gelişen Servet-i Fünûn Edebiyatı, kısa
süre içinde yeni bir edebî devir açar. Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı’nda
kendine büyük bir yer edinen Servet-i Fünûn Edebiyatı’nın önde gelen
isimlerinden biri olarak kabul edilen Cenab Şahabeddin, sadece Servet-i Fünûn
döneminin değil, Batı etkisinde gelişen Türk şiirinin kurucuları arasındadır. Şiirlerinde
bireyin iç yaşantısını ve varlıkla kesişim noktasını, yaratıcı bir güç ile
yeniden tasarlayan Cenab Şahabeddin, varlığın sonsuz dünyasını, dilin imkân ve
çağrışım değerleriyle estetik olarak yeniden anlamlandırır. Duygu, hayal ve
düşünceye ait söylemlerinin çoğunu şiir ile açımlama fırsatı bulan şair, eşya,
nesne ya da varlığa kendi gerçek anlamlarının dışında yeni ve çağrışımsal
anlamlar yükleyerek kendi şiir dünyasını zenginleştirir. Arapça ve Farsça’da
çok az kullanılan kelimelerle bireyin iç dünyasını alışılmamış ifadeler ve
simgelerle yeniden yaratan şair, şiir dünyasında simgelere dayanarak kendine
özgü bir estetik biçim kurar. Bu bakımdan hem sanatsal hem de düşsel/düşünsel
boyutta bir yenilik gayreti içinde olan şairin şiirleri, aydın bir bilinç ve
estetik değerlerin özümlenmesiyle var olur.

Anahtar Kelimeler

Cenab Şahabeddin, şiir, simge, bireysel simge, geleneksel simge

Kaynakça

• Açıl, Berat (2015). “Klasik Türk Şiirinde Estetik Bir Unsur Olarak Çiçekler”. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi-FSM Scholarly Studies Journal of Humanities and Social Sciences. Sayı/Number: 5. Yıl/Year: 2015 - Bahar/Spring.
• Bachelard, Gaston (2007) . Ateşin Tinçözümlemesi. cev. Nail Bezel. İstanbul: Öteki Yay.
• Bachlard, Gaston (2006). Su ve Düşler. çev. Olcay Kural). İstanbul: Y.K.Y.
• Bayram, Yavuz (2007). “Klasik Türk Şiirinde Duyguların Dili: Çiçekler”. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Volume. 2/4 Fall 2007.
• Cengiz, Metin (2014). İmge Nedir. İstanbul: Şiirden Yay.,
• Çetin, Nurullah (2013). Şiir Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Yay.
• Durand, Gilbert (1998). Sembolik İmgelem. çev. Ayşe Meral, İstanbul: İnsan Yay.
• Durmuş, Mithat (2011). “İmge-Sembol Kavramlarını Yorumlama Projesi ve Melih Cevdet Anday Şiirinde İmge”. Turkish Studies. Volume 6/3. s. 745-762.
• Eliade, Mircea (2002). Asya Simyası. çev. Lale Arslan. İstanbul: Kabalcı Yay.
• Ercialsun, Bilge (1994). Servet-i Fünûn’da Edebi Tenkit. Ankara: MEB. Yay.
• Erich, Fromm (1995). Masallar Rüyalar Mitoslar. çev. Aydın Arıtan, Kaan Ökten. İstanbul: Arıtan Yay.
• İnce, Özdemir (2011). Şiir ve Gerçeklik. Ankara: İmge Kitabevi.
• İsen, Mustafa (2006). Eski Türk Edebiyatı El Kitabı, Ankara: Grafiker Yay.
• Jung, Carl. Gustav (1997). Bilinç ve Bilinçaltının İşlevi. çev. Engin Büyükinal. İstanbul: Say Yay.
• Kahraman, Hasan Bülent (2000). Türk Şiiri, Modernizm Şiir. İstanbul: Kitap Matbaası.
• Kaplan, Mehmet (2009). Şiir Tahlilleri I Tanzimat’tan Cumhuriyet’e, İstanbul: Dergâh Yay.
• Kaplan, Mehmet (2011). Cenab Şahabeddin’in Bütün Şiirleri. İstanbul: Dergâh Yay.
• Karabulut, Mustafa (2016). “Necip Fazıl Kısakürek’in Şiirlerinde “Su” İmgesi”. Kültür ve Sanat Sempozyumu-III (ADYÜ-Sempozyum). 19-20 Nisan 2016.
• Korkmaz, Ramazan (2003). İkaros’un Yeni Yüzü Cahit Sıtkı Tarancı, Ankara: Akçağ Yay.
• Kutlu, Şemsittin (1972). Servetifünun Dönemi Türk Edebiyatı Antolojisi, İstanbul: Bateş Yay.
• Lings, Martin (2003). Simge Kökenörnek Oluşum Anlamı Üzerine. çev., Süleymen Sahra. İstanbul: Hece Yay.
• Özcan, Tarık (2006). “Cenap Şahabettin’in Şiirlerinde “Şiir-Kadın” İmgesi”. Türk Dili. C:20, S:115, s. 30-33.
• Pala, İskender (1990). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü I-II. Ankara. Akçağ Yay.
• Paz, Octavia (1995). Yay ve Lir. çev., Ömer Saruhanlıoğlu, İstanbul: Era Yay.
• Steiner, Goerge (2003), Heideger. çev. Süleymen Sahra. İstanbul: Hece Yay.
• Türkçe Sözlük (2005). Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Wellek, Renē-Warren, Augustin (1982).Yazın Kuramı. çev. Yurdanur Salman- Suat Karatay. Ankara: Altın Kitaplar Yay.