15. YÜZYILDA YAZILMIŞ MENSUR BİR AKÂİD-NÂME ÖRNEĞİ: YĖGEN MAHMÛD’UN ENVÂRU’L-KULÛB’Ü

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 197 - 219, 26.05.2017

Sibel Murad

Öz

Şeyh
Bedreddin’in (öl.1420) müritlerinden olan Yėgen Mahmûd tarafından 15. yüzyılda
yazılan Envâru’l-Kulûb, İslamın temel esaslarını anlatan mensur bir
akâid-nâmedir.  Eser; “Allah, Kur'ân-ı
Kerîm, hurûf-ı mukatta’ât, Hz. Muhammed, iman, namaz, zikir, akıl, nefis ve
vesile” olmak üzere on bâbdan oluşur. Her bâb, yazar tarafından ilgili ayetlerin
tefsiri yapılarak açıklanmıştır. Harekeli nesihle 187 varak, 15 satırdan oluşan
eserin yazarı Yėgen Mahmûd
hakkında kaynaklarda bir bilgiye rastlanılmamıştır. Aynı şekilde eserin
telif/istinsah tarihi hakkında da bir bilgi yoktur. Kaynaklarda herhangi bir
bilgiye rastlanılmamışsa da yazarın şeyhinin Şeyh Bedreddin (öl.1420) olmasından
hareketle eserin 15. yüzyılda yazıldığını söylemek mümkündür.

Eser, 14-15.
yüzyılların dinî ve siyasî yönüyle öne çıkan şahsiyetlerinden Şeyh Bedreddin’in
müritlerinden biri tarafından kaleme alınması ve içeriğinde temel dini konulara
yer verilmesi bakımından önemlidir.

Envâru’l-Kulûb,
harekeli bir Eski Anadolu Türkçesi metni olma özelliğiyle Eski Anadolu
Türkçesinin yazım ve dil hususiyetlerini göstermektedir.

Bu çalışmadaki
amacımız Envâru’l-Kulûb adlı mensur akâid-nâmeyi tanıtmak ve yazıldığı dönemin
yazım ve dil özelliklerini örneklerle ortaya koymaktır. 

Anahtar Kelimeler

Envâru’l-Kulûb, Yėgen Mahmûd, Eski Anadolu Türkçesi, mensur akâid-nâme, 15. yüzyıl

Kaynakça

• Açık, Turan, Mücahit Kaçar (2013). Nûr-nâme. İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• Dindar, Bilal (1992). “Bedreddin Simâvî”.İslâm Ansiklopedisi. C. 5. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 331-334.
• Duman, M. Zeki, M. Altundağ (1998). “Hurûf-ı Mukattaa”. İslâm Ansiklopedisi. C.18. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 401- 408.
• Gülsevin, Gürer (2007).Eski Anadolu Türkçesinde Ekler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• İlhan, Mevlüt (2016). Kasîde-i Emâlî’nin Türkçe Tercümeleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karaatlı, Recep (1996). Yahya bin El-Hacc Mustafa El-Burusevî, Envâru’l-Kulûb (Metin- Gramatikal İndeks). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılavuz, A. Saim (1989). “Akaid”. İslâm Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.212-216.
• Kiremitçi, Ferdi (2012), “Klasik Türk Edebiyatında Öğretici Mensur Eserleri Nazma Aktarma Çalışmaları ve Sâdıkî’nin Manzum Akaid-nâme Örneği”. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 7(1): 1501-1539.
• Özcan, Gülsüm (2013). “Seyyidî'nin Fıkh-ı Ekber Tercümesi Olan Manzûme-i Akâid Adlı Eseri ve Muhtevası”. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi 11 (2): 513-531.
• Şahin, Hatice (2003). Eski Anadolu Türkçesi. Ankara: Akçağ Yay.
• Yėgen Mahmûd, Envârûl-Kulûb. Milli Kütüphane. No. 06 Hk 4820/1. vr. 1b-188a.