TÜRK EDEBİYATINDA TEMÎMÜ’D-DÂRÎ HİKÂYELERİ

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 3, 1 - 22, 29.07.2017

Mustafa Uğurlu Arslan

Öz

Edebî eserler, hiç şüphesiz yaşadığı
toplumun tarihî ve sosyal çevresiyle yakından ilgilidir ve asırlardan beri
kadim milletlerin toplumsal hafızaları olarak varlıklarını devam
ettirmişlerdir. Edebî eserler içerisinde manzum ve mensur pek çok türe
rastlamak mümkündür. Bu türler içerisinde ise “hikâye”nin yeri azımsanmayacak
kadar önemlidir. Diğer edebî türlerde olduğu gibi hikâyeler de milletin
ruhundan doğmuş, halkın değerlerini konu almış ve barındırdığı zengin kültürel
mirası ile halkın millî özünü en iyi ifade eden türlerden biri olarak var
olmuştur. Bu yönüyle bakıldığında Klâsik hikâyelerimiz içerisinde zikredilmesi
gereken en önemli hikâyelerden birisi de şüphesiz Temîmü’d-Dârî hikâyeleridir.
Arap kayanaklı bir hikâye olan Temîmü’d-Dârî hikâyeleri şahıs, mekân ve olay
örgüsü bakımından Arap kültürüne dair unsurlar barındırmakla birlikte; asırlar
boyunca Türkler arasında okunması, yazılması ve anlatılması sebebiyle içerisinde
Türk dil ve kültürüne ait pek çok unsuru barındırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hikâye, Temîm, edebiyat, şiir, nesir

Kaynakça

• KAYNAKÇA Avinoam Shalem. (2004) "Temîm ed-Darî: A Portrait of him as the First Muslim Artisan”, OM, XXIIV2.
• Boratav, Pertev Naili. (2002).Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Demirci, Kürşat. (1994). “Deccâl”TDVİslam Ansiklopedisi. C.9. s. 67-69.
• Develioğlu, Ferit. (1970).Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• D. Cook, “Tamîm ad-Dari ", BSOAS, LXI/1.
• Dilçin, Cem. (1983).Yeni Tarama Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• Ergin, Muharrem. (2002),Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Yayınları.
• İmam-ı Şibli. (2009). Cinlerin Esrarı, İstanbul: Saray Yayın-Dağıtım.
• F. Krenkow. (1998). "The Grant of Land by Muhammad to Tamîm ad-Dari", İslamica, 1/4, Leipzig 1925, s. 529-532.
• F.Steingass. (1930).Persian-English Dictionary. London: Love Broydone Printers.
• Hikâye-i Temîmdâr.Afyon Gedik Ahmet Paşa İl Halk Kütüphanesi. No: 03 Gedik 17184/2.
• Hikâye-i Temîmdâr.Ankara Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi. No: 07 HK 3768.
• Hikâye-i Temîmdâr. Burdur İl Halk Kütüphanesi. No: 15 Hk 979/2.
• Hikâye-i Temîmdâr.İstanbul Büyükşehir Belediye Yazmaları Atatürk Kitaplığı. No: Bel-Yaz-K0794.
• Hikâye-i Temîmdâr.İstanbul Büyükşehir Belediye Yazmaları Atatürk Kitaplığı. No: Bel-Yaz-K0003.
• Hikâye-i Temîmdâr. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanesi EFKND 2495-225.
• Hikâye-i Temîmdâr. Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi. No: 42 Kon 873. Hikâye-i Temîmdâr. Milli Kütüphane. No: 06 Mil. Yz A 5361
• Hikâye-i Temîmdâr. Milli Kütüphane.No: 06 Mil Yz A 4633/9
• Hikâye-i Temîmdâr. Milli Kütüphane.No: 06 Mil Yz A 8192.
• Hikâye-i Temîmdâr. Milli Kütüphane.No: 06 Mil Yz A 9117.
• Hikâye-i Temîmdâr. Milli Kütüphane.No: Milli Kütüphane 06 Mil Yz A 9148.
• Hikâye-i Temîmdâr. Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Koleksiyonu. No: 01693.
• Hikâye-i Temîmdâr. Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar Koleksiyonu. No: 02560.
• Hikâye-i Temîmdâr. Süleymaniye Kütüphanesi Kemankeş Koleksiyonu. No: 00541/002. Hikâye-i Temîmdâr. Süleymaniye Kütüphanesi Nūr-ı Osmaniye Koleksiyonu. No: 04937/05.
• Hikâye-i Temîmdâr. Topkapı Sarayı Müze Kütüphanesi. No: Hazine 1155.
• İsen,Mustafa (2011). Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• İbn Asakir, Tarih u Dımaşk (Amrî), Xl, 64-65, 71-73, 82.
• Kavruk, Hasan. (1998). Eski Türk Edebiyatında Mensur Hikâyeler. İstanbul: MEB Yayınları.
• Kavruk, Hasan, Pala, İskender. (1998). “Hikâye”, Ankara. TDV İslam Ansiklopedisi, c.17, s. 492.
• Kur’an-ı Kerim Meali. (2006). Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kurnaz,Cemal. (1996).Hayali Bey Divanının Tahlili.Ankara: M.E.B. Yayınları.
• Kaplan, Mehmet. (2010). Hikâye Tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Köksal, Fatih. (2012). Metin Neşrinin Ana Esasları. TÜBAR-XXXI-/2012-Bahar. s. 179- 209. Köktaş, Yavuz. (2004). Mevdudi’nin Hadis ile ilgili Görüşleri ve Hadis Tahlili Üzerine II.Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı 9, s. 145-168
• Köprülü, Fuad. (2003). Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Levend, Agah Sırrı.(1967). Divan Edebiyatında Hikâyeler.Ankara: TDAY. Belleten. s.71-117.
• Levend,Agah Sırrı.(1998).Türk Edebiyatı Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları Ankara.
• Mazıoğlu, Hasibe. (1985).Divan Edebiyatında Hikâye, Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Makrizi.(1972).Dav'ü's-sari fi ma'rifeti haberi Temim ed-Dari Kahire: (nşr. M. Ahmed Aşür).
• Öztürk, Zehra.(2007). Osmanlı Döneminde Kıraat Meclislerinde Okunan Halk Kitapları, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt.5, sayı 9, s.403.
• Öcal, Oğuz.(2011).Türk Halk Bilimi Çalışmalarında Eş Metin (varyant) ve Benzer Metin (Versiyon) Sorunu. Milli Folklor Dergisi. Sayı 42, s.2.
• Özkan, Halit.(2007). "Temim-üd-Dârî''. İslam Ansiklopedisi. c.XXXX, İstanbul: TDV Yayınları.
• Özkan, Mustafa.(2000).Türk Dilinin Gelişme Alanları ve Eski Anadolu Türkçesi. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Pala, İskender. (2008). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Rayman, Hayrettin.(2010).Halk Edebiyatı Anlatı Türleri. Ankara: Kitabevi Yayınları.
• Şemseddin Sâmî.(2012).Kâmus-ı Türkî. İstanbul: Şifa Yayınları.
• Tulum, Mertol.(2000).Tarihi Metin Çalışmalarında Usul. İstanbul: Deniz Kitabevi.
• Tulum, Mertol. (2013). Osmanlı Türkçesi. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (2011). Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
• Ünver, İsmail. (1993). “Çevriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler”. Türkoloji Dergisi. C.XI, S.1, s.51-89.
• Yeşil, Mahmut(2006), Mahmut, Temîm ed-Dârî ve Rivâyetleri.Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 21.