MEHEMMED HADİ’NİN “ALƏMİ MÜSAVATDAN” POEMASINA FENOMENOLOJİK BİR YAKLAŞIM

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 3, 77 - 89, 29.07.2017

Taşkın İşgören

Öz

Azerbaycan edebiyatında 1905 ihtilali, millî
farkındalık ve uyanışı hızlandırmakla birlikte, romantik sanatçılar üzerinde
derin etkiler yaratmıştır. 1905’ten Bolşevik İhtilali’ne dek Azerbaycan’da ve
Türk dünyasında yaşanan sosyal ve siyasi gelişmeler, romantik sanatçıların
özellikle şiir alanında beslendiği bir atmosfer yaratmıştır. Millî İçtimai
Devir olarak da adlandırılan bu dönemin önemli sanatçılarından biri de Mehemmed
Hadi’dir. Bu dönemde yaşanan sosyal ve siyasi gelişmelerin etkisinde kalan
Hadi, toplumsal ilerlemenin ve çağdaşlaşmanın ancak “hürriyet” ile
gerçekleşebileceği kanaatinde olmuştur. Onun bu dönemde kaleme aldığı “Aləmi
Müsavatdan”, dönemin tüm çalkantılarını yaşamış şairin ideal cemiyet
tasvirlerini veren önemli poemalarındandır.

Bu
çalışmada şairin beş ayrı mektuptan oluşturduğu poeması, fenomenolojik açıdan
incelenmiştir. Bu kuramla sanatçının sosyal çevresinin ve biyografisinin
dışında metnin düşünsel özüne inilmesi çıkış noktasını oluşturmaktadır. Poemada
Hadi’nin tasvir ettiği içtimaî yaşamın, ya da nesnenin özüne inilmesi, fenomenolojik bir
indirgemeyle gerçekleştirilecektir. Bu vesileyle metinden dönemin en önemli
şairlerinden Hadi’nin, insanlığa ilişkin deneyimlerinin düşünsel özünün ortaya konulması amaçlanmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan edebiyatı, Mehemmed Hadi, Fonomenolojik eleştiri

Kaynakça

• Akpınar, Yavuz (1994), Azerî Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh Yay. Aytaç Gürsel (2016), Genel Edebiyat Bilimi. Ankara: Doğu-Batı Yay. Çetin Nurullah (2009), Şiir Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Kitap. Erol Ali (2007), Azerbaycan Şiirinde Romantizm. İzmir: Azerbaycan Kültür Derneği Yay. Hadi, Məhəmməd (2005), Seçilmiş Əsərləri. Bakı: Qərb-Şərq. Hadi, Mehemmed, (1908), Firdovs-i İlhamat. Baku: Kaspi Matbaası.