SALAR TÜRKÇESİNDEKİ ÇİNCE UNSURLAR

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 428 - 445, 29.04.2018

Raile Abdulvahit Kaşgarlı

https://doi.org/10.20322/littera.409800

Cited By: 1

Öz

Salar Türkçesi, Çin
Halk Cumhuriyeti sınırları içerisinde bulunan Türk topluluğundan biri olan
Salarların dilidir.  Salar Türkleri
Çin’de, Çinghay eyaletinin Şünhua Salar Özerk İlçesi başta olmak üzere Çinghay
eyaletinin ve Gansu eyaletinin belli bölgelerinde ve Doğu Türkistan’ın İli
ilçesinde yaşamaktadırlar. Salarlar ve Salarca ile ilgili esas çalışmalar 19.
yüzyılda Rus, Avrupalı ve Amerikalı seyyahlar ve bilim adamları tarafından
başlatılmış, Gaizi ağzından derlenen metinler ve söz varlığı çalışmaları daha
sonraki çalışmalara ışık tutmuştur. Günümüze kadar ise Gaizi ağzı ve İli ağzı
ile ilgili çalışmalar yapılmış, önemli mesafe kaydedilmiştir. Salarca bulunduğu
coğrafyadaki diğer dillerin özellikle Çincenin yoğun etkisi altındadır. Çünkü
Salarca konuşma dilidir ve yazı dili olarak Çince kullanılmaktadır. Bu durum
Salarcada; Çindeki diğer Türk lehçelerinden ve Salarca ile aynı lehçe gurubunda
yer alan başka lehçelerden daha farklı özelliklerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.  Salarcaya daha çok isim cinsinden kelimeler
alınmış ve bu kelimelerin bazıları ses değişikliğine uğramıştır. Ses değişimi,
Çincenin hem Yünmu kısımlarında hem Şengmu kısımlarında görülmektedir.
Yazımızda daha önce yapılan çalışmaların bazılarından faydalanarak sözvarlığı
çalışması yaptık ve Salarcaya geçmiş Çince kelimeleri inceledik. Çalışmamız;
Çince kelimelerin Salarcaya geçerken ses ve biçim yönünden geçirdikleri
değişimleri ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk Lehçeleri, Salarca

Kaynakça

• Aibibula, M. (2002). “Salayu Cihui Tanxi”, Minzu Yuwen No: 1, s. 45-54.Aibibula, M. (2010). Salayu Huayu Cailiaoji. Pekin: Zhongyang Minzu Daxue Neşriyatı.Baskakov. N. A. (1986). Türki Tillar, Uygurcaya akt.: Perhat Cilan. Pekin: Milletler Neşriyatı ERDOĞDU, İ. İ. (2015). “Çin’de Halen Kullanılmakta Olan Türk Lehçeleri”. s. 131-140 http://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/ERDOĞDU-İnci-İnce-ÇİN’DE-HALEN-KULLANILMAKTA-OLAN-TÜRK-LEHÇELERİ.pdf (11.01.2018) Han, J. Y. (2004). Salazu Yuyan Wenhualun. Xining: Qinghai Renmin ChubansheKaraağaç, G. (2009). “Alıntı Kelimeler Üzerine Düşünceler” s.499-510 http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/gunay_karaagac_alinti_kelimeler.pdf (23.1.2018)Karluk, A. J. (2009). “Çin Halk Cumhuriyeti’ndeki Milliyetlerin Dağılımı ve Etno-Demografik Özellikleri”. Türkiyat Araştırmaları. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat araştırmaları Enstitüsü Yayınları. S.11, s. 63-90.Komisyon (2006). Jichu Hanyu 40 Ke. C.1, Huadong Shıfan Daxue Yayınları.Lin, L. Y. (1992). Sala-Han Han-Sala Cihui. Chengdu: Siquan Minzu NeşriyatıMa W. (2009). “Yuyan Jiechu yu Salayude Bianhua”. Xining: Qinghai Minzu Xueyuan Xuebao. S.35, No:3 s. 29-35.Ma W. (2014). “Salayu he Tuerqiyu Sihui Bijiao Yanjiu”. Qinghai Minzu Yanjiu. Vol.25, No:3, s. 183-196Mehmet, G. (2014). Salar Türkçesinin Çekim Morfolojisi. Ankara: TDK Yayınları.Ölmez, M. (2013) “Çindeki Türk Dilleri ve Bugünü”. Ankara: Dilleri ve Kültürleri Yok Olma Tehlikesine Maruz Türk Toplulukları 4. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, s. 397-422Poppe, N. (1953).”Remarks on The Salar Language”. Harvard Journal of Asiatic Studies, C. 16, No. 3-4, s. 438-477.Sarıtaş, E. (2015). Salar Türkleri Tarihi 1279-1911. İstanbul: Demavend Yayınları.THOMASON, S. G. (2001). Language Contact, Edinburgh University Press, Edinburgh.Thomsen, K. (1985). “Sarı Uygurların Dili ve Salarca” s. 191-197 http://www.tdk.gov.tr/images/css/TDA/1985/1985_10_Thomsen.pdf (25.12.2017)Yakup, A. (2002). An İli Salar Vocabulary: İntroduction and a provisional Salar-English lexicon. Tokyo: Tokyo University PressYakup, A. (2015). “Salarlar ve Dilleri” Çev. Duygu Özge DEMİR http://turkiyat.org/ttd/B46-SALIR_TR-Yakup_Abdurishid-(KK)-14.09.2015.pdf (14.01.2018)Yibula, K. (2004). “Tan Lishıshangde Salawen-Tuerkewen”. Mawei (ed. ) Bainian Salazu Yanjiu . Xining: Qinghai Minzu Chubanshe. Zhang C. F. (2008). Salar İbret Sözler. Yayınevi bilgisi yok.