ABDÜLMECİD SİVASÎ’NİN HALVETİLİK ADABI HAKKINDAKİ ESERİ: Mİ’YÂR-I TARÎK

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 3, 351 - 363, 31.07.2019

Seda Uysal Bozaslan

https://doi.org/10.20322/littera.542592

Öz

Türk
tarihi ve tasavvuf tarihi bakımından önemli bir yere sahip olan Halvetilik,
Anadolu’da ilk defa Amasya’da ortaya çıkmıştır. Halvetilik, her zümreden insana
hitap etmesiyle pek çok coğrafyada etkinliğini sürdürmüştür. Mevlevilik ya da
Nakşibendilik gibi belli kesimlere hitap etmeyen Halvetilik, pek çok kola
ayrılmış olmasıyla Türk tasavvuf tarihinde dikkat çekmiş ve “tarikat fabrikası”
olarak adlandırılmıştır. Tekke sayısının diğer tarikatlardan fazla olması da
onun etkinlik alanını göstermesi bakımından dikkate değer bir özelliğidir.
Yoğun ilgi gören bir tarikat olarak Halvetilik birçok araştırmaya konu olmasına
rağmen tarikatın adap ve ritüellerinin tam olarak ortaya koyulmadığı, tarikat
adabıyla ilgili yazılmış eserlerin incelenerek henüz literatüre kazandırılmadığı
görülmektedir. Bu çalışmada, Halvetiliğin İstanbul’a taşınmasında önemli rolü
olan 17. yüzyıl Halvetî şeyhlerinden Abdülmecid Sivasî’nin tarikatın adap ve
ritüellerinden bahseden eseri Mi’yâr-ı Tarîk tanıtılacaktır. Çalışmada
Halvetiliğin Türk tasavvuf tarihindeki yerine kısaca değinildikten sonra
konuyla ilgili bilimsel çalışmalara yer verilecektir. Sonrasında ise eserin
tespit edilen nüshaları ve muhtevası ayrıntılı bir biçimde incelenecektir. 

Anahtar Kelimeler

Halvetilik, adap, ritüel, Sivasî, Mi’yâr-ı Tarîk

Kaynakça

• Abdülmecid Sivasî. Mi’yâr-ı Tarîk. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi Mihrişah Sultan 300/3.
• Abdülmecid Sivasî. Mi’yâr-ı Tarîk. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi Şehid Ali Paşa 1367/2.
• Aşkar, Mustafa (1999). “Bir Türk Tarikatı Olarak Halvetiyye'nin Tarihi Gelişimi ve Halvetiyye Silsilesinin Tahlili”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. C.39/1. 535-563.
• Gündoğdu, Cengiz (2000). Bir Türk Mutasavvıfı Abdülmecid Sivâsî -Hayatı Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri- Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Kaçar Mücahit (2017). "Halvetilik Hakkında Önemli Bir Türkçe Eser: Muslihiddîn Gırnetevî'nin İstivâ-yı Tarîk-i Muhammediyye Fî Silsileti'l-Aleviyye'si". Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. S. 8. 56-74.
• Kara, İhsan (2013). Seyyid Mustafa Rasim Efendi Tasavvuf Sözlüğü (Istılahat-ı İnsan-ı Kamil). 2. Baskı, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Kılıç, Mustafa (2005). Ebu’l-hayr Abdulmecid B. Muharrem Es-Sivâsî (971-1049/1563-1639)’nin “Fatiha Tefsiri”nin Tahkiki. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Mehmed Nazmi Efendi (2005). Osmanlılarda Tasavvufî Hayat -Halvetîlik Örneği- Hediyyetü’l-İhvân. (Haz. Osman Türer). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Murad, Sibel (2018). Eski Anadolu Türkçesine Ait Bir Akaid-name: Envâru’l-Kulûb. İstanbul: DBY Yayınları
• Tan, Mehmet Harun (2005). Abdülmecid Sivasi’nin Mesnevi Sözlüğü (İnceleme-Metin- İndeks). Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Tatçı, Mustafa (2013). Halvetî Şabani Yolunun Adabı (Miyarı Tarikat). İstanbul: H Yayınları.
• Toparlı, Recep (1984). Abdulmecîd Sivâsî Divanı. 1. Baskı. Sivas: Dilek Matbaası.
• Uludağ, Süleyman (1997). “Halvet”. Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 15. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 386-395.
• Uysal Bozaslan, Seda (2016). Abdülmecid Sivasî'nin Şerh-i Cezîre-i Mesnevi'si (metin-inceleme) ve Yûsuf-ı Sîneçâk'in Cezîre-i Mesnevi'sinin Türkçe şerhleri (Karşılaştırma-sadeleştirilmiş ortak metin). Doktora Tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi.