DOĞANKENT VE GÜCE YER ADLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 4, 808 - 834, 31.10.2019

Feridun Tekin , Samet Cantürk

https://doi.org/10.20322/littera.626481

Öz

Ad
bilimi; evrensel adıyla “onomastik”, bir kelime türü olan “ad”ı çeşitli
yöntemlerle ele alıp inceleyen bir bilim dalıdır. Türkçeye “yer adı bilimi”
olarak yerleşmiş olan “toponimi” ise, onomastiğin bir alt dalı olup amacı
belirli yöntemlerle yerlerin özel adlarını incelemektir. Yer adı çalışmaları
dillerin zenginliğini göstermek bakımından da önemli bir malzemedir. Yer adları
ses, şekil ve söz varlığı bakımlarından Türkçenin zenginliğine katkıda
bulunmakta aynı zamanda bu hazineden yararlanılarak dilimizin geçmiş
dönemlerine ışık tutulmaktadır.

Günümüzde
Türkiye Türkçesi ağızlarında bulunan ancak kayıtlara geçmeyen çok sayıda
sözcük, deyim ve kalıplaşmış sözlerin olduğu bilinmektedir. Ağızlardaki bu
özelliğin yer adlarını da kapsadığı görülür. Birçok yer adında Türkçenin tarihi
dönemlerine ya da ağız özelliklerine ait unsurlar bulunmaktadır. Bugün standart
Türkçede kullanılmayan ya da sadece ağızlarda var olan bazı sözcükler yer
adlarında yaşamaktadır. Yerleşim birimi adlarının değişim halinde olması, yer
yer unutulmaya yüz tutan bu adların geç kalmadan tespit edilmesini ve bu alana
önem verilmesini gerekli kılmaktadır. Ayrıca yer adlarının milli kültür
açısından da önemi büyüktür. Yer adlarının toplumların hafızalarından önemli
izler taşıdığı da bilinen bir gerçektir. Çalışmamızda Giresun’un konum olarak
önemli ilçelerinden olan Doğankent ve Güce ilçelerine bağlı yer adları
incelenmiştir. Doğankent ve Güce ilçe merkezindeki mahalle, köyler ve köylere
bağlı mahalle/mevki adları leksik-semantik açıdan ele alınmış olup bu yer
adlarının yapı ve kökenleri de tasnif edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Adbilimi, Doğankent-Güce, Giresun, Yer Adları, Yer Adı Bilimi

Kaynakça

• Acaroğlu, M. Türker (2006). Balkanlarda Türkçe Yer Adları Kılavuzu. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Aksan, Doğan (2009). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim (3. Cilt). Ankara: TDKY.
• Albayrak, Osman (2011). Ordu İlinin Resmi Kaynaklardaki Yer Adları Üzerine İncelemeler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ordu: Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Albayrak, Recep (2004). Toponim Teknikleri ve Kafkasya-Borçalı Yer Adları. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Aydın, Erhan (2016). Eski Türk Yer Adları, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayıncılık.
• Durna, Murat (2013). Yozgat Yer Adları Üzerine Bir İnceleme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gülbetekin, Murat. (2017). Mekanın Hafızası Yer Adları. Ankara: Hitabevi Yayınları.
• Gündüz Önal, Aysun. (2012). Alanya’nın Yer Adları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• http://www.mapsharita.com/ayrintili-harita/giresun-ayrintili-haritasi (erişim tarihi: 16.09.2019)
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts
• İçişleri Bakanlığı. (1968). Köylerimiz (1 Mart 1968 Gününe Kadar), Ankara: İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Sakaoğlu, Saim (2001). Türk Ad Bilimi I Giriş, Ankara: TDKY.
• Şahin, İbrahim (2007). “Türkçe Yer Adlarının Yapısı Üzerine”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 32: 1-14.
• Şahin, İbrahim (2011). “Yeradıbilimi Araştırmalarında Mikrotoponiminin Yeri, Önemi ve Araştırma Yöntemi: Tırnak Köyü (İçel / Gülnar) Örneği”. Turkish Studies 6 (1): 1807-1830.
• Şahin, İbrahim (2015). “Türkiye Yeradbiliminde Leksik-Semantik Sınıflandırma Meselesi”. Avrasya Terim Dergisi 3 (1): 10-21.
• Şahin, İbrahim (2016). Adbilim. 2. Baskı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Tekin, Feridun (1998). “Giresun Ağızlarının Anadolu Ağızları İçindeki Yeri”. Giresun Kültür Sempozyumu Bildirileri, 30-31 Mayıs 1998 (s. 267-275). İstanbul: Giresun Belediyesi Kültür Yayınları.
• Tekin, Feridun ve Cantürk, Samet (2017). Giresun İli Merkez Yer Adları Üzerine Bir İnceleme”. The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS) 60: 97-120.
• Tellioğlu, İbrahim (2007). “Doğu Karadeniz Bölgesinin Türk Yurdu Haline Gelmesi Hakkında Bir Değerlendirme”. Turkish Studies 2 (2): 654-664.
• Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, TDK, C. I-VI, Ankara, 2009.
• Ünlü, Ekrem (2016). Harşit Vadisi Tarih ve Kültür Yazıları. İstanbul: Arı Sanat Yayınları.
• Yıldırım, Kürşad (2015). Doğu Türkistan’ın Yer Adları. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Yüksel, Ayhan ve Balcı, Sezai (2015). Harşit Nahiyesi Nüfus Defteri. İstanbul: Arı Sanat Yayınları.