KÜTAHYALI MAHVÎ’DE FEHÎM-İ KADÎM ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 195 - 212, 31.01.2021

Yusuf Can Tıraş

https://doi.org/10.20322/littera.849309

Öz

17. yüzyıl divan şairlerinden olan Fehîm-i Kadîm, kaynakların belirttiğine göre, 1627-1647 yılları arasında yaşamıştır. Döneminde Sebk-i Hindî’nin önemli bir temsilcisi olan şair, kendisinden sonra birçok şairi etkisi altında bırakmıştır. Bu şairlerden biri de 17. yüzyıl şairi Kütahyalı Mahvî’dir. Mahvî’nin hayatı hakkında bilinenler sınırlıdır. Bilinen tek eseri Dîvân’ıdır. Divan, Eda Tok tarafından hazırlanmıştır. Mahvî Dîvânı’nda yer alan 129 gazelin 32’si Fehîm-i Kadîm’e nazire olarak yazılmıştır. Ayrıca, Fehîm-i Kadîm’i andıran ifadeler de yer almaktadır. Bu çalışmada, Mahvî’nin Fehîm-i Kadîm’e yazmış olduğu nazireler incelenmiş, şiirler arasındaki benzerlik ve farklılıklar belirtilmeye çalışılmıştır. Bu çalışma ile Fehîm-i Kadîm’in Türk edebiyatındaki etkisinin gösterilmesi amaçlanmıştır. Çalışma üç bölümden meydana gelmektedir. İlk bölümde Fehîm-i Kadîm ve Kütahyalı Mahvî hakkında kısaca bilgi verilmiş, ikinci bölümde nazire konusuna değinilmiş ve üçüncü bölümde de Mahvî’nin Fehîm-i Kadîm’e nazireleri ve benzer ifadeleri belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Divan şiiri, Nazire, Fehîm-i Kadîm, Kütahyalı Mahvî

Kaynakça

• Afîfî, Rahîm (1391). Ferheng-nâme-i Şi’rî I-II-III. Tahran.
• Babacan, İ. (2012). Klâsik Türk Şiirinin Sonbaharı SEBK-İ HİNDÎ. Ankara: Akçağ Yayınları.
• İsen, M. vd. (2014). Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Kanar, M. (2016). Büyük Farsça – Türkçe Sözlük. İstanbul: Say Yayınları.
• Köksal, F. (2006). Sana Benzer Güzel Olmaz DİVAN ŞİİRİNDE NAZİRE. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Steingass, F. (2005). A Comprehensive Persian – English Dictionary. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Tıraş. Y. Can (2019). Fehîm-i Kadîm Divânı Sözlüğü [Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük]. Uşak:Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı ABD. [Basılmamış doktora tezi].
• Tok, E. (2020). Kütahyalı Mahvî Dîvânı. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Tulum, M. (2011). 17. Yüzyıl Türkçesi ve Söz Varlığı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Üzgör, T. (1991). Fehîm-i Kadîm Hayatı, Sanatı, Dîvân’ı ve Metnin Bugünkü Türkçesi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Üzgör, T. (1995). Fehîm-i Kadîm. C.:12. s.:295-296. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.