MÜELLİFİ BİLİNMEYEN BİR NASİHATNAME: NASÎHAT VE İBRET MİNE’D-DÜNYÂ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 220 - 242, 30.04.2021

Mehmet Altınova

https://doi.org/10.20322/littera.880932

Cited By: 1

Öz

Arapça “öğüt” anlamına gelen nasaha kelimesi ile Farsça “mektup” anlamına gelen nâme kelimesinin birleşimiyle oluşan nasihatname; okuyanı ya da dinleyeni daha iyi bir yere ulaştırma, toplumda dürüst ve ahlaklı fertler oluşturma gayesiyle yazılmış ahlak kitaplarıdır. Türkiye ve dünya kütüphanelerinde müellifi bilenen ya da meçhul olan pek çok nasihatname/pendname kitabı bulunmaktadır. Türklerin ilk yazıtları olan Köktürk abideleri başta olmak üzere Karahanlı döneminde yazılan Yusuf Has Hacib’in Kutadgu Bilig ve Hoca Ahmed Yesevi’nin hikmetli şiirlerinin yer aldığı Divan-ı Hikmet adlı eseri nasihatnamelerin Türk edebiyatındaki ilk örnekleri sayılmaktadır.
Bu çalışmada Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait olduğu anlaşılan müellifi meçhul nasihatnamelerden Nasihât ve İbret Mine’d-dünyâ adlı nasihatnamenin dil ve edebiyat açısından özellikleri ile transkripsiyonlu metnine yer verilecektir. Bu metin, eserin sonunda mahlas ve temmet kaydının bulunmamasından, metnin yarıda kesilmesinden tamamlanmamış bir eser olduğu düşünülmektedir. Müellif, metinde okuyana veya dinleyene Allah’a hamd ü senalar etmeyi, riyakârlığı terk etmeyi ve dünyanın kalıcı olmadığını ve burada vaktini boşa harcamamak gerektiğini tavsiye etmektedir.

Anahtar Kelimeler

nasihatname, pendname, XV. Yüzyıl,, mesnevi, Eski Anadolu Türkçesi

Kaynakça

• Canım, Rıdvan (2014). Divan Edebiyatında Türler. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Çelebioğlu, Amil (2018). Türk Mesnevi Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kartal, Ahmet (2018). Doğu’nun Uzun Hikâyesi Türk Edebiyatında Mesnevi. İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
• Keleş, Reyhan (2010). Türk Edebiyatı’nda Nasihat. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. S. 44: 183-209.
• Levend, Agâh Sırrı (1963). Ümmet Çağında Ahlâk Kitaplarımız. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten, Cilt: 11: 89-115.
• Pala, İskender (2006). Nasihatnâme. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 32: 409-410.
• Pekolcay, Necla. vd. (1994). İslâmî Türk Edebiyatında Şekil ve Nev’îlere Giriş. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• TEBDİZ. http://www.tebdiz.com/ [Erişim Tarihi: 11.01.2021]