Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE “FİTNE” KELİMESİNİN “KÖPEK” ANLAMIYLA KULLANIMINA DAİR

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 389 - 401, 30.04.2021
https://doi.org/10.20322/littera.890492

Öz

Sözlüklerde en genel şekliyle “karışıklık, kargaşa” olarak anlam verilen fitne, insan ilişkilerinde var olması, kutsal kitaplarda geçmesi ve çeşitli inanışlara da konu edilmesi sebebiyle klasik Türk edebiyatı metinlerinde sıklıkla rastladığımız bir kelimedir. XVI. yüzyılda Latîfî tarafından yazılmış olan Tezkiretü’ş-şuarâ ve Tabsıratü’n-nuzemâ isimli şairler tezkiresinde, bu kelimenin bilinen anlamlarının yanı sıra, halk arasında “küçük köpek” anlamında kullanıldığı bilgisi yer almaktadır. Bugüne kadar yapılan muhtelif çalışmalarda özellikle “rakip” ile birlikte geçtiği beyitlerde yorum yoluyla çıkarılabilecek olan fitne kelimesinin köpek anlamı, Latîfî sayesinde delillendirilmiş olmaktadır. Bu makalede, tezkiredeki ilgili bölüm ışığında fitne kelimesinin bilinen anlamları dışında “köpek” anlamıyla da kullanıldığına işaret edilmekte, Latîfî’nin verdiği bilgiler doğrultusunda kelimenin klasik Türk şiiri metinlerindeki kullanımları üzerinde durulmaktadır.

Kaynakça

  • Akkuş, Metin (hzl.) (1998). Nef’î ve Sihâm-ı Kazâ. Ankara: Akçağ Yay.
  • Aksoyak, i. Hakkı (hzl.) (2018). Gelibolulu Mustafa Âlî, Dîvanlar. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR208602/gelibolulu mustafa-ali-divani.html (Erişim Tarihi: 02.03.2021)
  • Arslan, Mehmet (2018). Şeref Hanım Dîvânı. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-215511/seyhi-divani.html (Erişim Tarihi: 02.03.2021)
  • Biltekin, Halit (2018). Şeyhî Dîvânı. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-215511/seyhi-divani.html (Erişim Tarihi: 02.03.2021)
  • Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latifî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratu’n-Nuzemâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay.
  • Çağrıcı, Mustafa (1996). “Fitne”. TDVİA. 13: 156-159.
  • Dilmen, Ömer, “Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde Köpek Metaforu”. Türk Akademik Araştırmalar Dergisi. 5 (4): 607 635.
  • Durmuş,T.I, R. Canım (hzl). Şevkî Dîvânı https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-210484/sevki-divani.html (Erişim Tarihi: 02.03.2021)
  • Karabey, Turgut, (2000). “Divan Şiirinde Sapmalar”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 14 (32): 15-38.
  • Kartal, Ahmet (hzl.) (2009). Muallim Nâci, Lügat-i Nâci. Ankara: TDK Yay.
  • Kırkkılıç, Ahmet, Y. Sancak (hzl.) (2009). Ahterî Mustafa Efendi. Ahterî-i Kebir. Ankara: TDK Yay.
  • Koç, Mustafa, E. Tanrıverdi (hzl.) (2014). Mütercim Âsım Efendi. Kâmûsu’l-Muhit Tercümesi. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
  • Koç, Mustafa, E. Tanrıverdi (hzl.) (2014). Vankulu Mehmed Efendi. Vankulu Lügati. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
  • Macit, Muhsin (hzl.) (2017). Nedim Dîvânı. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-196897/nedim-divani.html (Erişim Tarihi: 02.03.2021)
  • Öztürk, Mürsel, D. Örs (hzl.) (2009). Mütercim Âsım Efendi. Burhân-ı Katı. Ankara: TDK Yay.
  • Solmaz, Süleyman, M. SAYGIN.(2020) “Klasik Türk Şiirinde Onamotape (Yansıma) Sanatı”. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature. 6 (1): 92-112.
  • Süzen, Hüseyin. (1994). “Dukakinzâde Ahmed Beg Divanı (İnceleme-Tenkidli Metin)”. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
  • Şentürk, A. Atilla (2017). “Çenber”. Osmanlı Şiiri Kılavuzu. (2). İstanbul: OSEDAM Yay.
  • Şentürk, A. Atilla (2021). “Fitne”. Osmanlı Şiiri Kılavuzu. (4). İstanbul: OSEDAM Yay.
  • Şentürk, A. Atilla (1994). “Osmanlı Edebiyatında Felekler, Seyyare ve Sabiteler (Burçlar). Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi. 90: 131-180.
  • Tulum, Mertol (2011). 17. Yüzyıl Türkçesi ve Söz Varlığı. Ankara: TDK Yay.
  • Yazar, Sadık (2006). Seyyid Şerîfî Mehmed Efendi; Hayatı, Divanı ve Hilyesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Üniversitesi.
Toplam 22 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Yasemin Karakuş 0000-0002-4376-0881

Yayımlanma Tarihi 30 Nisan 2021
Gönderilme Tarihi 3 Mart 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Cilt: 7 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Karakuş, Y. (2021). KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE “FİTNE” KELİMESİNİN “KÖPEK” ANLAMIYLA KULLANIMINA DAİR. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 7(2), 389-401. https://doi.org/10.20322/littera.890492
AMA Karakuş Y. KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE “FİTNE” KELİMESİNİN “KÖPEK” ANLAMIYLA KULLANIMINA DAİR. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature. Nisan 2021;7(2):389-401. doi:10.20322/littera.890492
Chicago Karakuş, Yasemin. “KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE “FİTNE” KELİMESİNİN ‘KÖPEK’ ANLAMIYLA KULLANIMINA DAİR”. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature 7, sy. 2 (Nisan 2021): 389-401. https://doi.org/10.20322/littera.890492.
EndNote Karakuş Y (01 Nisan 2021) KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE “FİTNE” KELİMESİNİN “KÖPEK” ANLAMIYLA KULLANIMINA DAİR. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature 7 2 389–401.
IEEE Y. Karakuş, “KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE “FİTNE” KELİMESİNİN ‘KÖPEK’ ANLAMIYLA KULLANIMINA DAİR”, Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, c. 7, sy. 2, ss. 389–401, 2021, doi: 10.20322/littera.890492.
ISNAD Karakuş, Yasemin. “KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE “FİTNE” KELİMESİNİN ‘KÖPEK’ ANLAMIYLA KULLANIMINA DAİR”. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature 7/2 (Nisan 2021), 389-401. https://doi.org/10.20322/littera.890492.
JAMA Karakuş Y. KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE “FİTNE” KELİMESİNİN “KÖPEK” ANLAMIYLA KULLANIMINA DAİR. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature. 2021;7:389–401.
MLA Karakuş, Yasemin. “KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE “FİTNE” KELİMESİNİN ‘KÖPEK’ ANLAMIYLA KULLANIMINA DAİR”. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, c. 7, sy. 2, 2021, ss. 389-01, doi:10.20322/littera.890492.
Vancouver Karakuş Y. KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE “FİTNE” KELİMESİNİN “KÖPEK” ANLAMIYLA KULLANIMINA DAİR. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature. 2021;7(2):389-401.
Makaleler sisteme yüklenmeden önce intihal yazılımı aracılığıyla taranıp intihal raporu ile birlikte sisteme yüklenmelidir. Rapordaki benzerlik indeksinin %20'nin altında olması gerekmektedir.

İlgi, katkı ve desteğiniz için teşekkür eder, iyi çalışmalar dileriz.