MİNÖR EDEBİYAT PERSPEKTİFİNDEN BEING THERE ROMANI

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 4 - PROF. DR. İ. ÇETİN DERDİYOK ARMAĞAN SAYISI, 1427 - 1438, 31.10.2021

Veysel Lidar

https://doi.org/10.20322/littera.963625

Öz

Bu çalışmada Polonya kökenli Amerikalı yazar Jerzy Kosinski’nin Being There adlı romanı, Gilles Deleuze ve Felix Guattari’nin birlikte geliştirdikleri minör edebiyat kuramı bağlamında okunacak ve söz konusu romanın minör edebiyata ait niteliklere sahip olup olmadığı ortaya koyulacaktır. Deleuze ve Guattari’nin Kafka’nın eserlerine yönelik değerlendirmelerinin yer aldığı eserlerinde ortaya koydukları minör edebiyat kuramı, içerdiği politik duruş, dilin muğlaklaştırılması ve kolektif düşüncenin tezahürü gibi etmenler bağlamında farklı bir okuma edimi sunmaktadır. Salt bir azınlık edebiyatı olarak nitelenmesi mümkün olmayan minör edebiyat kuramı, çoğunluğun dilinde eserler veren yazarların dille olan ilişkileri bağlamında da düşünülebilir. Özellikle Deleuze tarafından dile getirilen İngiliz-Amerikan edebiyatındaki edebi eserlerin içerik ve biçimlerinin minör edebiyat bağlamında okunabilir olduğu iddiası, çalışma bağlamında ele alınacak eserin belirlenmesinde etkili olmuştur. Jerzy Kosinski’nin Being There adlı romanı, rastlantılar neticesinde hayatı bir anda değişen ve eserin başında kimliksiz/babasız bir bahçıvanken geçirdiği bir trafik kazası neticesinde birkaç gün içinde Amerikan siyaset ve ekonomi dünyasında önemli bir figür haline gelen Chance’ın hikâyesini anlatmaktadır. Eserde işlenen ana karakter Chance hayatı boyunca duvarlarla çevrili bir bahçede yaşayan, yemeklerini getiren hizmetçi dışında hiçbir insanla diyaloga girmeyen ve sürekli olarak televizyon izleyen, hayata yönelik bütün deneyimini televizyonda gördükleri üzerinden içselleştiren bir yapıda sunulmuştur. Roman, ana karakter Chance’ın dile özgü iktidar ilişkisini reddetmesi, siyaset, ekonomi ve cinsellik gibi unsurların dışında kalmayı tercih ederek bir nevi kaçış çizgileri yaratmasıyla farklı bir okumayla ele alınabilecek niteliktedir. Chance’ın dille olan ilişkisi, kullandığı kolektif sözcelem ve eserin sonunda gerçekleşen ve politik bir tavır olarak okunabilecek kaçışıyla Jerzy Kosinski’nin Being There romanının minör bir edebiyat metni olduğu kanıtlanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Jerzy Kosinski, Minör Edebiyat kuramı, Gilles Deleuze

Being There From the Perspective of Minor Literature

Öz

Kaynakça

• Akay, Ali (1996). Yersizyurdsuzlaşma Üzerine. Toplumbilim Gilles Deleuze Özel Sayısı Sayı 5. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Çörekçioğlu, Hakan (2017). Deleuze: Yaşamla İlişkisinde Felsefe ve Edebiyat. İstanbul: Minör Yayınları.
• Deleuze, Gilles – Parnet, Claire (1987). Dialogues (çev. Hugh Tomlinson-Barbara Habberjam). New York: Columbia University Press.
• Deleuze, Gilles (1996). Göçebe Düşünce (çev. Aslı Kayhan). Toplumbilim Gilles Deleuze Özel Sayısı Sayı 5. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Deleuze, Gilles – Guattari, Félix (2000). Kafka Minör Bir Edebiyat İçin (Çev. Özgür Uçkan – Işık Ergüden). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Goetsch, Paul (1992). Jerzy Kosinskis Being There als Satire auf die Amerikanische Fernsehdemokratie. AAA – Arbetien aus Anglistik und Amerikanistik Vol.17, No.1. Narr Francke Attempto Verlag, s. 83-102.
• Heidegger, Martin (2011). Varlık ve Zaman (çev. Kaan H. Ökten). İstanbul: Agora Kitaplığı Yayınları.
• Kahraman, Hasan Bülent (2008). Yeni Politik Roman ve Minör Edebiyat ya da Ediplerle Muharrirlerin Savaşı. Mesele Kitap Dergisi, Sayı. 18., s. 30-35. İstanbul.
• Kosinski, Jerzy (1996). Being There. London: Black Swan.
• Lilly, Paul R. Jr. (2004). Jerzy Kosinski and the Image of the Father. The Polish Review, Vol.49, No.1. ABD: University of Illinois Press. S.667-685.
• Lupack, Barbara Tepa (2001). Remembering Jerzy Kosinski. The Polish Review, Vol.46, No.1, University of Illinois Press, s.27-42.
• Rothschild, Herbert B. Jr. – Kosinski, Jerzy (1988). Jerzy Kosinski’s ‘Being There: Coriolanus’ in Postmodern Dress. Contemporary Literature Vol. 29, No.1. University of Wisconsin Press, s. 49-63.
• Sloan, James Park (1996). Jerzy Kosinski: A Biography. ABD: Penguin Books.
• Teicholz, Tom (ed.) (1993). Conversations with Jerzy Kosinski. Literary Conversations Series. ABD: University of Missisippi Press.
• (https://culture.pl/en/artist/jerzy-kosinski) Erişim tarihi: 07.05.2021