EBÜZZİYA TEVFİK’İN YAZDIĞI HASAN SABBAH BİYOGRAFİSİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 4 - PROF. DR. İ. ÇETİN DERDİYOK ARMAĞAN SAYISI, 804 - 820, 31.10.2021

Hasan Akgül

https://doi.org/10.20322/littera.974313

Öz

XIX. asrın önemli aydınlarından bir olan Ebüzziyâ Tevfik, döneminin en üretken şahsiyetleri arasında yer almaktadır. Türk edebiyatına, kültürüne ve düşünce dünyasına önemli hizmetlerde bulunan Ebüzziya, yazılarıyla yaşadığı döneme ve sonraki dönemlere ışık tutmuştur. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerindeki aydınlanmasında büyük katkılarda bulunmuştur. Birçok yayın organı içerisinde yer alarak Batı ve Doğu medeniyetlerinde iz bırakmış çok sayıda ismi tanıtmış ve onlar hakkında önemli eserler yazmıştır. Tercüme-i hâl yazımının önemli isimlerinden biri olan Ebüzziya Tevfik Batı ve Doğu Medeniyetlerine ait isimlerin toplum tarafından tanınmasında büyük rol oynamıştır. Ebüzziya Tevfik’in Latin harflerine aktardığımız bu metni de tarihte önemli bir iz bırakmış, tarihte ilk teröristleri ve ilk suikastçileri yetiştiren kişi olarak anılan Hasan Sabbah’ın merak uyandıran hayatı hakkındadır.
Bu makalede öncelikle Hasan Sabbah’ın hayatı hakkında genel bilgiler verilmiştir. Ardından Ebüzziya Tevfik’in Türk kültür hayatı için önemine kısaca değinilmiştir. Sonuç kısmından sonra Ebuzziya Tevfik’in Hicri 1300 (Miladi 1882-83) yılında Galata’da bulunan ve kendi adıyla anılan matbaasında bastırıp yayınladığı Hasan Sabbah’ın merak uyandıran tercüme-i hali, araştırmacıların istifadesine sunulması amacıyla Latin alfabesine aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ebüzziya Tevfik, Hasan Sabbah, Biyografi

Kaynakça

• Anıl, Yaşar Şahin (2014). Hasan Sabbah ve Alamut Terörü. Ankara: Panama Yay.
• Aylar, Mustafa (2017). Hasan Sabbâh ve Camiü’t-Tevârih, Tarih-i İsmâilîyân’da Onun Döneminde Öldürülenler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 10(52): 325-334.
• Bernard L. (1995). Haşişiler. Çev. Ali Aktan. İstanbul: Sebil Yay.
• Ebüzziya, Ziyad (1994). “Ebüzziyâ Mehmed Tevfik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 10. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 374-378.
• Erbaş, Yasemin Hilal (2019). Hasan Sabbah’ın Ortaya Çıkışı ve 1258’e Kadar Siyasi Açıdan Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Aksaray: Aksaray Üniversitesi.
• Ocak. Bekir (2019). Ebüzziya Tevfik'in Jean Jacques Rousseau Tercüme-İ Hâli, Littera Turca 5(3):471-486.
• Özaydın, Abdülkerim (1997). “Hasan Sabbâh”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 16. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 347-350.
• Özkan, Senanur (2019). Nizârî İsmâilîliğinin Teşekkül Süreci. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Parlatır, İsmail (2011). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Yargı Yayınevi.
• Tuğluk, Abdulhakim (2018). Ebüzziya Tevfik'in “Merhûm Nâmık Kemâl Bey” Adlı Eseri (İnceleme-Metin), Türkiyat Mecmuası 28(1):179-199.
• Tülücü, Süleyman (2006). Hasan-ı Sabbâh ve Haşîşîler. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26: 213-240.
• Yavuz, Nuri ve Kara Abdullah (2019). Bir Fikir ve Siyaset Adamı Olarak Ebüzziya Mehmed Tevfik Hayatı ve Eserleri Üzerine Bir Çalışma. BELLEK 1(1):45-52.
• Yıldız, Çetin (2019). Ebuzziya Tevfik Tarafından Yazılan İbn-i Sȋnâ Biyografisi, Littera Turca 5(3):538-555.