HAKKI’NIN MUHTASAR BAHARİSTAN TERCÜMESİ VE GAZANFER AĞA İÇİN YAZDIĞI MUVAŞŞAH KASİDE

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 4 - PROF. DR. İ. ÇETİN DERDİYOK ARMAĞAN SAYISI, 1596 - 1612, 31.10.2021

Osman Ünlü

https://doi.org/10.20322/littera.985305

Öz

Molla Câmî’nin en önemli eserlerinden biri olan Bahâristân, Osmanlı edebiyatında büyük ilgi görmüş hatta medreselerde ders kitabı olarak da okutulmuştur. Buna paralel olarak eserin çok sayıda şerhi ve tercümesi bulunmaktadır. Baharistan’ın ilk tercümesi ise Hakkı tarafından yapılmıştır. Bilinen tek nüshası Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Hazine 1711’de bulunan eserde Hakkı, sadece hayvanlarla ilgili olan sekizinci bölümü tercüme etmiştir. Bu nüshayı sanat açısından değerli kılan husus, içeriğindeki 14 minyatürdür. Eserin bir diğer dikkat çeken yönü ise, sunulduğu Gazanfer Ağa’yı metheden 24 beyitlik kasidenin muvaşşah olarak kaleme alınmasıdır.
Makalede ilk olarak Türk edebiyatında muvaşşah şiirler üzerine genel literatür bilgisi verilmiştir. Daha sonra Hakkı’nın Bahâristân tercümesi genel hatlarıyla tanıtılmış ve eserdeki muvaşşah kaside üzerinde durulmuştur. Makalenin sonuna da Bahâristan tercümesindeki muvaşşah kasidenin metni ve tıpkıbasımı eklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Baharistan, Hakkı, Muvaşşah.

Kaynakça

• Aydın, Şadi (2019). “Sultan Veled Divânı’nda Bulunan Muvaşşahlar”. Journal of Awareness. C. 4, S.2, pp. 249-266.
• Çağman, Filiz (1978). “Illustrated Stories from a Turkish Version of Jami’s Baharistan”. Turkish Treasures, V. 2, s. 21-27.
• Diker, Sevgi Ağca (2020). “Topkapı Sarayında Ak Hadımlardan Oluşan Babüssaade Teşkilatı ve Kurumun Son Güçlü Temsilcisi: Kapı Ağası Gazanfer Ağa”. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi. S. 16, s. 1-30.
• Durmuş, Tuba Işınsu (2021). Şair ve Sultan –Osmanlı’da Edebî Himaye-. İstanbul: Muhit Kitap.
• Düzgün, Osman (2006). İbn ‘Arabî’nin Muvaşşahaları, Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Ece, Selami (2004). “Mûyî ve Nâlân u Handân Mesnevisi.” Atatürk Üniversitesi Türkiyat araştırmaları Enstitüsü Dergisi. S. 23, s. 57-71.
• Erbil, Bilal (2019). Gazanfer Ağa, Hayatı Ve Yaptırdığı Eserler. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Eyice, Semavi (1996). “Gazanfer Ağa Külliyesi”. Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 13, 432-433.
• Gökalp, Haluk (2009). Mûyî Handân u Nâlân. Adana: Karahan Kitabevi.
• Gümüş, Ahmet Kemal (2020). “Fuzûlî'nin Ayakkabıcılık Terimleri ile Yazdığı Muvaşşah Gazeli”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi S. 43, s. 289-304.
• Kadıoğlu, İdris (2017). “Cemîlî Dîvânı’nın Dîbâcesi’ndeki Manzûmeler Üzerine”. Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Y. 4, S. 13, s. 19-34.
• Karatay, Fehmi Ehem (1961). Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Katalogu C.II. İstanbul: Topkapı Müzesi Yayınları.
• Kartal, Ahmet (2019). “Baykara Meclisi’nden Yansımalar: -Edebî Meclisler 2-“. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 22, 525-578.
• Kaya, Hasan (2015). “Kâtib Davud’un İstanbul ve Vize Şehrengizi”. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic V. 10/12, p. 631-686.
• Köksal, M.Fatih (2019). “Klasik Türk Edebiyatının Sıra Dışı Örneklerini Toplayan İlginç Bir Şiir Mecmuası: Mecmû’a-i Nevâdir”. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 3 (4), 84-123.
• Kuru, Esra (2014). “Nesîmî’den Yegâne Niteliğinde Bir Muvaşşah Örneği”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Y. 2, S. 8, s. 531-547.
• Molla Câmî (1990). Bahâristan. Çev. M.Nuri Gençosman. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Saraç, M. A. Yekta (2011). Klasik Edebiyat Bilgisi – Belagat. İstanbul: GökkubbeYayınevi
• Süleymân Nahîfî (2018). Na’t ve Mi’râciye Mecmûası. Haz. Ahmet Tanyıldız. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Şahin, Esma (2019). “Hamilik Faaliyetleri Çerçevesinde Gazanfer Ağa (Ö. 1603)’ya Yazılan Manzumeler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. C. 12 S. 63 s.167-193.
• Tanındı, Zeren (2002). “Topkapı Sarayı’nın Ağaları ve Kitaplar”. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. Y. 3, S. 3, s. 41-56.
• Tavukçu, Orhan Kemal (2016). “Muvaşşah (Akrostiş)”. Kültür Tarihimizde Gizli Diller. İstanbul: Ka Kitap. s. 257-273.
• Tökel, Dursun Ali (2010). Deneysel Edebiyat Yönüyle Divan Şiiri. Ankara: Hece Yayınları.
• Turgut, Kadir (2013). Abdurrahman Câmî, Düşünce ve Eserlerinin Türk Edebiyatına Etkisi. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Türkoğlu, Serkan (2018). “Himâye Arayan Şairin Sultana Niyazı: Iı. Bayezid Dönemi Şairi Gaybî ve Terbiyet-Nâme’si”. EKEV Akademi Dergisi. Y. 22 S. 73, s.513-556.
• Yekbaş, Hakan (2012). “Divan Şairinin Sessiz Ve Gizli Anlatımı: Muvaşşah”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic V. 7/3, p. 2649-2700.