İLK KÖY HİKÂYESİ ÖRNEKLERİNDEN: KÜRT DÜĞÜNÜ

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 3, 594 - 610, 31.07.2023

Dilek Herkmen

https://doi.org/10.20322/littera.1315468

Öz

Kürt Düğünü Abdülahad Nuri’nin hikâye türünde yazdığı eseridir. Cemal Efendi Matbaası’nda H. 1306 (M.1888/1889) yılında basılan, 16 sayfadan meydana gelen eser, köy hayatını inceleyen ilk örneklerdendir. Abdülahad Nuri Bey’in Kürtlerin âdetlerini ve Türkçe kullandıkları deyim ve tabirleri içerdiğini belirttiği eseri yarım kalmıştır. Kendisinin yazmaya değer bulduğu ve nadiren görülebilecek bir olayı aktaracağını haber verdiği bu hikâyede yer, Sivas Beydağı’dır. Yazar, hikâyede on dokuzuncu yüzyılın ortalarında Fato, Silo, Mamo, Hiso olarak adlandırılan şahısların yaşadıklarını aktarmayı planlamıştır. Kürtlerin yaşadığı coğrafya, günlük yaşamları, evleri ayrıntıları ile tanıtılırken samimi ve karşılıklı konuşma tarzında bir üslup tercih edilmiştir. Standart dilin dışındaki kullanımlar ve yerel kelimeler ile konuşma dili köy yaşamının canlı bir şekilde yansıtılmasına olanak sağlamıştır. Kürt Düğünü’nün 1. bölümünde Kürtlerin yaşadığı köy ve evler ile yaşamları anlatılır. Bu bölümde ayrıca Mamo ve Fato tanıtılır. 2. bölümde Fato ve Silo’nun karşılaşması ve sohbetleri aktarılır. Hikâye bir sona ulaşmadan kesilmiştir. Yazıldığı dönem bakımından edebî eserde alışılagelmişin dışında bir yolun tercih edilmesi bakımından değerli olan bu eser yer verilen yerel söyleyişler bakımından da dikkate değerdir.
.

Anahtar Kelimeler

Köy hikâyesi, ağızlar, Abdülahad Nuri

Kaynakça

• Abdülahad Nuri (1889/1890). Kürt Düğünü. İstanbul: Cemal Efendi Matbaası.
• Andı, Fatih (1996). “Türk Romanında Köye Açılma ve Mehmed Celal'in Romanları”. İlmî Araştırmalar. II: 29-38.
• Bayrak, Mehmet (2004). Kürdoloji Belgeleri II. Ankara: Öz-Ge Yayınları.
• Demir, Nurettin (2009). “Edebi Metinlerde Ağız Kullanımı Hakkında Bir Ön Çalışma”. Turcological Letters to Bernt Brendemoen. ed. Éva Á. Csató vd. Oslo: Novus forlag. 97-108.
• Eren, Hasan (2020). Eren Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü. Ankara: TDK.
• Kahveci, Vehbi (2015). Abdülahad Nuri’nin Katamonu’daki Yayın Çalışmaları (1921-1923). Yüksek Lisans tezi. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi.
• Okay, Orhan (1998). Sanat ve Edebiyat Yazıları. İstanbul: Dergâh Yay.
• Özgül, Kayahan (1998). “İlk Köy Romanımız Türkmen Kızı (mı?)”. Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı. ed. Metin Özarslan. Ankara. 280-291.
• Türk, Hatem (2015). “Türk Edebiyatında Anadolu’ya Geri Dönüş: İlkler”. Fikir Sanat ve Edebiyatta Töre 3 (28): 43-36.
• Yakupoğlu, Cevdet (2007). “Bir Sürgün Kahramanı Abdulahad Nuri Bey: Hayatı, Eserleri ve Selçuklu-Beylikler Tarihi Üzerine Çalışmaları”. OTAM (Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi): 21: 169-189.