Farklı Domates Çeşitlerinin Güney Marmara Lokasyonlarındaki Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi: Çanakkale Domatesi Coğrafi İşaret Tescili

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 4, 136 - 147, 31.12.2021

Seçkin Kaya , Sena Er Prof. Dr. Kenan Kaynaş

Öz

Çanakkale Domatesi kavramı ülke çapında oldukça tanınan bir terim olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu terimin bir çeşit değil bir coğrafi alan olarak açıklanması ve tanımlanması gerekmektedir. Bu amaçla, Güney Marmara’da en çok yetiştirilen 3 farklı çeşit (Elegro F1, Yekta F1, Stdv8033 F1), 4 farklı lokasyonda (Çanakkale, Balıkesir, Biga ve Ayvacık) yetiştirilmiştir. Lokasyonlar arasındaki kalite farklılıklarının nasıl gerçekleştiğinin açıklanması için, tek meyve ağırlığı (g), meyve çapı (mm), meyve boyu (mm), Hue° ve Chroma değerleri, suda çözünebilir kuru madde (%), titre edilebilir asitlik miktarı (%), C vitamini (ml/100ml) parametrelerindeki değişimler belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, Çanakkale lokasyonunda yetiştirilen Elegro F1 domates çeşidinde renk, %SÇKM, %TA ve C vitamini içeriği açısından diğer lokasyonlara göre daha kaliteli domates meyvelerinin elde edildiği belirlenmiştir. Ayrıca, Yekta F1 çeşidinin %SÇKM ve renk bileşenleri açısından diğer lokasyonlara oranla Çanakkale lokasyonunda nispeten daha kaliteli meyveler elde edildiği saptanmıştır. Stdv8033 F1 çeşidinde ise renk bileşenleri ve C vitamini açısından diğer lokasyonlara oranla daha kaliteli meyveler elde edilmiştir. Elde edilen bu farklılıkların kaynağının lokasyonlar arasındaki iklim, toprak ve uygulanan kültürel işlemlerin farklılığına bağlı olarak değiştiği söylenebilir. Lokasyonlar içindeki farklılık ise çeşitlerin kalıtsal yapıları ile ilişkili olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Domates, Çanakkale, kalite, iklim, toprak

Teşekkür

Bu çalışmanın yürütülmesi aşamasında katkılarından dolayı Çanakkale Ticaret Borsası Yönetim Kurulu’na teşekkür ederiz

Determination of Quality Characteristics of Different Tomato Varieties in South Marmara Locations: Çanakkale Tomato Geographical Indication Registration

Öz

Çanakkale Tomato is a well-known term throughout the country. This term needs to be explained and defined as a geographical area, not a variety. For this purpose, the most preferred 3 cultivars (Elegro F1, Yekta F1, Stdv8033 F1) in the North Aegean site, were grown in 4 different locations (Çanakkale, Balıkesir, Biga and Ayvacık). To explain how the quality differences between locations occur, fruit weight (g), fruit diameter (mm), fruit length (mm), Hue° and Chroma values, total soluble solid content (SSC) (%), titrable acidity (%),an vitamin C (ml/100ml) parameters were investigated. According to the results obtained, it was determined that higher quality tomato fruits were obtained in terms of color, SSC%, TA% and vitamin C content in Elegro F1 tomato cultivar grown in Çanakkale location. In addition, it was determined that Yekta F1 cultivar produced relatively higher quality fruits in Çanakkale location compared to other locations in terms of SSC % and color components. Higher quality fruits were obtained in terms of color components and vitamin C compared to other locations in Stdv8033 F1 cultivar. It can be claimed that, the source of these differences between cultivars varies depending on the climate, soil and cultural processes applied between the locations. Differences in locations were found to be related to the genotypic structures of the cultivars.

Anahtar Kelimeler

Tomato, Çanakkale, quality, climate, soil.

Kaynakça

• Aherne, S.A., Jiwan, M.A., Daly, T., O’Brien, N.M., 2009. Geographical location has greater impact on carotenoid content and bio accessibility from tomatoes than variety. Plant Foods Human Nutrition, 64: 250-256.
• Anonim, 2021a. Seminis Türkiye web sitesi https://www.vegetables.bayer.com/tr/tr-tr/urunlerimiz/domates.html#filter.char%5B%5D=SEMINIS. Erişim tarihi: 25.12.2021.
• Anonim, 2021b. Troya tohum resmi web sitesi. http://troyatohum.com/. Erişim Tarihi; 26.12.2021. Clark, R.B., Gross, R.D. 1986 Plant Genotype Differences to Iron. Journal of Plant Nutrition. 9: 471-491.
• Duman, i., Düzyaman, E., 2014. Domates yetiştiricliğinin etkileyen faktörler. Çanakkale domates çalıştayı kitabı. Pozitif Matbaa, Ankara.
• Duman, İ., Eşiyok, D., Vural, H.,1995. Üstün verim ve teknolojik özelliklere sahip sanayi domatesi çeşitlerinin belirlenmesi, Ι. Ana Verim Denemesi, Sanayi Domatesini Üretimini Geliştirme Projesi, Doğruluk Matbaacılık San. Tic. ve Ltd. Şti, 1-16s, İzmir.
• Dumas, Y., Dadomo, M., Di Lucca, G., Grolier, P., 2003. Effects of environmental factors and agricultural techniques on antioxidant content of tomatoes. Journal of the Science of Food and Agriculture, 83: 369-382. Düzyaman, E., Duman, İ., İlbi, H., Vural H., 1996. Üstün verim ve teknolojik özelliklere sahip sanayi domatesi çeşitlerinin belirlenmesi, Ι. Ana Verim Denemesi Sanayi Domatesi Üretimini Geliştirme Projesi. Doğruluk Matbaacılık San. Tic. ve Ltd. Şti., 23-28 s., İzmir.
• Ercan, N., Vural, H., 1994. The effects of low temperatures on fruit set of tomatoes. Acta Horticulturae, 366: 65-72. Erdal, İ., Kepenek, K., Kızılgöz, 2004. Effect of Foliar Iron Applications at DifferentGrowth Stages on Iron and Some Nutrient Concentrations in Strawberry Cultivars. Turk J Agric For 28, 421-427.
• Eşiyok, D., Boztok, K., Şen, F., Uğur, A., Bozokalfa, M.K., 2004. Bazı Sera Domates Çeşitlerinin Verim Kalite ve Depolama Özelliklerinin Belirlenmesi. E.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 41(2), 9-17s, İzmir.
• FAO, 2021. FAO web sayfası. https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL. Erişim Tarihi: 27.12.2021.
• Genanew, T., 2013. Effect of Post Harvest Treatments on Storage Behavior and Quality of Tomato Fruits. World Journal of Agricultural Sciences 9 (1): 29-37.
• Gözükara, G., 2014. Farklı çiftçi koşullarında yetiştirilen güzlük domates (solanum lycopersicum) çeşitlerinin verim, kalite ve beslenme durumlarının karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi, Akdeniz üniversitesi Fen bilimleri enstitüsü.
• Kaplan, N., 1998. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ne uygun sanayi domatesi çeşitlerinin saptanması. ΙΙ. Sebze Tarımı Sempozyumu Bildiriler Kitabı 28-30 Eylül, Tokat.
• Karaçalı, İ., 2009. Bahçe Ürünlerinin Muhafaza ve Pazarlanması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. No: 494, Bornova/İZMİR.
• Kaya, S., 2012. Yerel sofralık domates populasyonlarının organik tarıma uygunlukları ve organik çeşit geliştirme amacıyla kullanım olanakları üzerine araştırmalar, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Bornova, İzmir.
• Kaynaş, K., Kuzucu, CÖ., Kuzucu, FC., Dardeniz, A.,2000. Bazı domates çeşitlerinin kalite ve verim özelliklerinin belirlenmesi, ΙΙΙ. Sebze Tarımı Sempozyumu 11-13 Eylül, 130-137 s., Isparta, 2000.
• Kaynaş, K., Sürmeli, N., 1994. Farklı olgunluk dönemlerindeki domates meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri ve solunum hızındaki değişimler, Turk J. Agric. For., 18(2):71- 79.
• Lopez, J., Ruiz, R.M., Ballesteros, R., Ciruelos, A., & Ortiz, R., 2000. Color and Lycopen Content of Several Commercial Tomato Varieties at Different Harvesting Dates, VII. İnternational Symposium on the Processing Tomato, June, 243-247.
• McGuire, G. R., 1992. Reporting of objective color measurements. HortScience, Vol. 27 (12), 1254-1255.
• Murneek, A.E., Maharg, L., Wittwer, W.H., 1954. Ascorbic acid (vitamin C) content of tomatoes and apples. Research Bullettin 568. Uni of Missouri College of Agriculture and Agricultural Experiment Station.
• Oluk, C. A., Akyıldız, A., Ağçam, E., Keles, D., Ata, A., 2012. Farklı Domates Çeşitlerinin Bazı Kalite Özellikleri. Akademik Gıda 10(3) pp.26-31.
• Öztokat Kuzucu, C., 2014. Çanakkale ili sebze üretim poatansiyeli ve pembe domates yetiştiriciliği. Çanakkale domates çalıştayı kitabı. Pozitif Matbaa, Ankara.
• Pearson, D., 1970. Analyses. Determination of L-ascorbic acid. International federation of fruit juice producers. No:17. Petro-Turza, M., 1987. Flavor of tomato and tomato products. Food Review International, 2 (3): 309-351.
• Sacks, E.J., & Francis, D.M. (2001). Genetic and environmental variation for tomato flesh color in a population of modern breeding Lines. Journal of the American Society for Horticultural Science, 126(2): 221-226.
• Siviero, P. Passeri, P. Sandei, L. Zanotti., 2000. Varietal comparison of processing tomato lines, Informatore-Agrario, 56(24):49-53, 2000.
• Slimestad, R., & Verheul, M.J., 2005. Seasonal variations in the level of plant constituents in greenhouse production of cherry tomatoes. Journal Agriculture Food Chem., 53: 3114-3119.
• Sönmez, K., Ellialtıoğlu, Ş.Ş., 2014. Domates, karotenoidler ve bunları etkileyen faktörler üzerine bir inceleme. Derim, 31 (2):107-130.
• Steven M., 1974. Varietal influence on nutritional value. In: White P.L., Selvey N. (eds), Nutritional Qualities of Fresh Fruits and Vegetables. Mt. Kisco, NY, Futura: 87–110.
• Tüik, 2021. Tüik web sayfası. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1. Erişim tarihi: 27.12.2021.
• Türk, B., Nas, Y., Duman, İ., Şen, F., Tuncay, Ö. 2019. The Effects of Soil Type and Variety Selection on Yield and Fruit QualityCharacteristics in Processing Tomato Production, Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 56 (3):337-343.
• Venter, F. (1977). Solar radiation and vitamin C content of tomato fruits. Acta Horticulturae, 58: 121-127.
• Venter, F. (1977). Solar radiation and vitamin C content of tomato fruits. Acta Horticulturae, 58: 121-127.
• Villarea, R.L., 1980. Tomato in the Tropics Bulletin. Colorado West Press Incorporated. 194 – 196.
• Vural, H., D. Eşiyok ve İ. Duman, 2000. Kültür Sebzeleri (Sebze Yetiştirme). Ege Üniversitesi Basım Evi, Bornova, İzmir.
• Winsor, G.W., J.N. Davies, and D.M. Massey. 1962. Composition oftomato fruit. III. Juices from whole fruit and locules at different stagesof ripeness. J. Sci. Food Agr. 13: 108-115.
• Yoltaş, T., Erkan, S., Baş, T., Vural, İ., Üstün verim ve teknolojik özelliklere sahip sanayi domatesi çeşitlerinin belirlenmesi, Ege Bölgesi Ι. Tarım Kongresi 7-11 Eylül 1998, Aydın, 1998.