Pigouvian Vergi Olarak Çevre Vergileri: Çevre Temizlik Vergisi Özelinde Bir Tartışma

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 10, 52 - 64, 30.12.2024

Mehtap Öksüz

Öz

Bu çalışmada, çevresel dışsallıkların ekonomik sistem içerisinde etkin bir şekilde içselleştirilmesi ve bu dışsallıkların toplumsal etkilerinin minimize edilmesi konusunda mevcut sorunlara
odaklanılmaktadır. Pigouvian vergiler bağlamında çevre vergilerinin, çevre kirliliğini azaltma ve kaynakların sürdürülebilir kullanımını teşvik etme konularındaki etkinliği incelenmiştir. Özellikle Türkiye’de uygulanan Çevre Temizlik Vergisi’ni temel alan bir değerlendirme yapılmış ve bu vergilerin tasarımı ile uygulanmasında karşılaşılan zorluklar ele alınmıştır. Çalışmada, çevre vergilerinin etkinliğini artırmaya yönelik çözüm önerileri sunulurken, uluslararası örneklerden de faydalanarak Türkiye’nin çevre politikalarına dair stratejik çıkarımlar yapılmıştır. Çalışma sonuçları, çevre vergilerinin çevresel hedeflere ulaşma kapasitesinin artırılması için hem ekonomik hem de çevresel faktörlerin dikkate alındığı bir politika çerçevesine ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Pigouvian vergi, çevre vergileri, çevre temizlik vergisi

Environmental Taxes as Pigouvian Taxes: A Discussion on Environmental Cleaning Tax

Öz

This study focuses on the current problems in effectively internalizing environmental externalities within the economic system and minimizing the social impacts of these externalities. The effectiveness of environmental taxes in reducing environmental pollution and encouraging sustainable use of resources in the context of Pigouvian taxes was examined. An evaluation was made, especially based on the Environmental Cleaning Tax implemented in Turkey, and the difficulties encountered in the design and implementation of these taxes were discussed. In the study, solution proposals were presented to increase the effectiveness of environmental taxes, and strategic inferences were made regarding Turkey's environmental policies by also making use of international examples. The study results show that a policy framework is needed in which both economic and environmental factors are taken into account in order to increase the capacity of environmental taxes to achieve environmental goals.

Anahtar Kelimeler

Pigouvian tax, Environmental Taxes, Environmental Cleaning Tax

Kaynakça

• Ağcakaya, S. ve Kaya, I., 2022. Sürdürülebilir Kalkınma ve Yeşil Ekonomi Perspektifinden Yeşil Maliye Politikaları Uygulamaları. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 31(2): 512-525.
• Akdoğan, A., 2009. Kamu Maliyesi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Am, H., 2021. A Critical Policy Study on Why Introducing Resource Rent Taxation in Norwegian Salmon Aquaculture Failed. Marine Policy. 131: 104692.
• Ay, H., 2014. Kamu Maliyesi. Ankara: Nobel Kitabevi.
• Banzhaf, H.S., 2020. A History of Pricing Pollution (or, Why Pigouvian Taxes are Not Necessarily Pigouvian). NBER Working Paper Series. Working Paper: 27683. http://www.nber.org/papers/w27683
• Baumol, W.J. and Oates, W.E., 1971. The Use of Standards and Prices for Protection of the Environment. The Swedish Journal of Economics. 73(1): 42-54.
• Bilgili, M.Y. ve Firidin, E., 2017. Çevre Politikasının Ekonomik ve Mali Araçları: Çevre Vergileri Üzerine Teorik Bir İnceleme. Journal of Life Economics. 4(2): 125-140.
• Bilgin, S. ve Orkunoğlu, I.F., 2010. Fiskal ve Ekstrafiskal Amaçlar Bağlamında 1970’lerden Günümüze Çevre Vergileri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 12(1): 77-108.
• Biyan, Ö. ve Gök, M., 2014. Çevre Politikaları Kapsamında Avrupa Birliği ve Türkiye’de Çevre Vergilerinin Uygulanışı: Karşılaşmalı Bir Analiz. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 7(2): 281-310.
• Ciocirlan, C.E. and Yandle, B., 2003. The Political Economy of Green Taxation in OECD Countries. European Journal of Law and Economics. 15: 203–218.
• Convery, F., McDonnell, S. and Ferreire, S., 2007. The Most Popular Tax in Europe? Lessons from the Irish Plastic Bags Levy. Environ. Resource Econ. 38: 1-11.
• Cural, M., ve Saygı, H.E., 2016. Avrupa Birliği’nde Çevre Vergisi Uygulamaları ve Çevre Vergilerinin Gelişimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 25(1): 77-92.
• Doğan, M., 2023. Environmental Tax Reform and the European Green Deal: Empirical Evidence from Panel Data Analysis. International Journal of Public Finance. 8(2): 333–350.
• Durmuş, M., 2008. Kamu Ekonomisi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Edizdoğan, N., 2007. Kamu Maliyesi. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Ercan, E., 2015. Türkiye’de Çevre Vergileri Mi Çevre Vergisi Mi?. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 119: 209-226.
• Ertekin, Ş. ve Dam, M.M., 2020. Türkiye’de Çevre Vergilerinin Çevresel Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi. 15: 66-87.
• Ettlinger, S., 2017. Aggregates Levy in the United Kingdom. Institue for European Environmental Policy. https://ieep.eu/wp-content/uploads/2022/12/UK-Aggregates-Levy-final.pdf
• İpek, S., 2017. Kamu Maliyesi. Ankara: Paradigma Akademi.
• Kılıçer, E., 2018. Plastik Poşet Vergisi ve Örnek Ülke Uygulamaları. Vergi Sorunları Dergisi. 357: 55-64.
• Martin, A. and Scott, I., 2003. The Effectiveness of the UK Landfill Tax. Journal of Environmental Planning and Management. 46(5): 673-689.
• Nicolli, F. and Mazzanti, M., 2013. Landfill Diversion in a Decentralized Setting: A Dynamic Assessment of Landfill Taxes. Conservation and Recycling. 81: 17-23.
• Nielsen, H.Ø., Konrad, M.T.H., Pedersen, A.B. and Gyldenkærne, S., 2023. Ex-post Evaluation of the Danish Pesticide Tax: A Novel and Effective Tax Design. Land Use Policy. 126: 106549.
• Pearce, D., 2006. The Political Economy of an Energy Tax: The United Kingdom’s Climate Change Levy. Energy Economics. 28(2): 149-158.
• Ritch, E., Brennan, C. and MacLeod, C., 2009. Plastic Bag Politics: Modifying Consumer Behaviour for Sustainable Development. International Journal of Consumer Studies. 33: 168-174.
• Şahin, M., 2020. Sürdürülebilir Çevre Dinamikleri İçin Yeni Bir Enstrüman: Plastik Poşet Vergisi. Vergi Raporu. 246: 107-121.
• Şentürk, S.H., Eser, L.Y. ve Polat, S., 2015. Evsel Katı Atıkların Vergilendirilmesi: Türkiye’de Çevre Temizlik Vergisine Fayda İlkesi Çerçevesinde Eleştirel Bir Bakış. Maliye Dergisi. 169: 1-20.
• Tveterås, R. and Misund, B., 2020. Sustainable Growth, Resource Rent and Taxes in Aquaculture. Working Paper. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3703158
• Vandille, G., 2010. Environmental TAX ACCOUNTS for Belgium (1997-2007). Federal Planning Bureau. Report for Eurostat. https://www.cbd.int/financial/fiscalenviron/belgium-envtax.pdf
• Yalçın, A.Z., 2013. Potansiyel Bir Çevre Vergisi Olarak Motorlu Taşıtlar Vergisi: Avrupa Birliği ve Türkiye Arasında Karşılaştırmalı Bir Analiz. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 27(2): 141-158.
• Yeğen, B. ve Turan, M.E., 2021. Pigouvian Bir Vergi Önerisi: Sar Vergisi. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi. 14(1): 397-418.
• 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu. 26.05.1981 tarihli ve 17354 sayılı Resmî Gazete.
• 2872 sayılı Çevre Kanunu. 09.08.1983 tarihli ve 18132 sayılı Resmî Gazete.