Türkiye'den Üzüm ve Üzüm Ürünleri İhracatına İlişkin RASFF Bildirimlerinin Analizi (2020-2025)

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 11, 1 - 8, 30.06.2025

Burak Polat , Müge Kiraz , Fadime Nisa Küçük , Didem Kübra Kalin , Engin Gür , Osman Tiryaki

Öz

ihracatına ilişkin Avrupa Birliği'nin Gıda ve Yem İçin Hızlı Alarm Sistemi (RASFF) kapsamında yapılan bildirimler incelemiştir. RASFF portal üzerinden üzüm ve Türkiye ihracat ürünleri kaynaklı toplam 138 adet bildirim verileri karşılaştırılmıştır. Üzüm ürünlerinde en sık karşılaşılan kalıntı sorunlarının pestisit ve mikotoksin kaynaklı olduğu dikkat çekmiştir. En fazla bildirime konu olan pestisitlerin acetamiprid (29 bildirim), dithiocarbamate (12), lambda-cyhalothrin (8) ve metalaxyl (8) olmuştur. Özellikle kuru üzümde 13 okratoksin-A bildirimi tespit edilmiş, bu durum mikotoksin sorununun da önemli olduğunu ortaya koymuştur. Asma yaprağı ihracatında dithiocarbamate kalıntısı MRL değerinin 460 katı kadar tespit edilmiş ve aynı örnek de 13 farklı etkili madde daha Maksimum Kalıntı Limiti (Maximum Residue Limit, MRL) üzerinde olduğu bildirilmiştir. 2024 yılı, toplam 39 bildirimle en fazla uyarı alınan yıl olmuştur. RASFF verileri, pestisit kalıntısı ve mikotoksinlerin AB ihracatında ciddi bir engel olabileceğini göstermektedir. Bu nedenle, İyi Tarım Uygulamaları, Entegre Zararlı Yönetimi, hasat sonrası uygun kurutma-depolama süreçleri ve kalıntı kontrollerinin artırılması önemlidir. Bu kalıntılar yalnızca halk sağlığına değil, Türkiye'nin dış ticareti ve sürdürülebilir bağcılığına da tehdit oluşturabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bağ , Kalıntı , Pestisit , Maksimum Kalıntı Limiti

Analysis of RASFF Notifications on Exports of Grapes and Grape Products from Türkiye (2020-2025)

Öz

In this study, notifications reported through the European Union's Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF) concerning the export of grapes, dried grapes, and salted vine leaves originating from Türkiye between 2020 and 2025 were examined. A total of 138 notifications related to Turkish grape exports were retrieved and analyzed via the RASFF online portal. Pesticide and mycotoxin contamination were identified as the most common residue problems in grape products. Among pesticides, acetamiprid (29), dithiocarbamate (12), lambda-cyhalothrin (8), and metalaxyl (8) were the most reported. In particular, there were 13 notifications of ochratoxin-A in dried grapes, highlighting the importance of mycotoxin-related risks. Dithiocarbamate residues up to 460 times the Maximum Residue Limit (MRL) were detected in salted vine leaves for export, and the same sample contained 13 other active substances exceeding their respective MRLs. The year 2024 had the highest number of reports with a total of 39. The RASFF data show that pesticide and mycotoxin residues can be a serious obstacle to EU exports. The implementation of Good Agricultural Practices, Integrated Pest Management, proper post-harvest drying and storage techniques and stricter residue monitoring are therefore crucial. These residues pose a risk not only to public health, but also to Turkiye's international trade reputation and the sustainability of its viticulture sector.

Anahtar Kelimeler

Grape , Residue , Pesticide , Maximum Residue Limit

Kaynakça

• Anonim, 2007. Bağ Hastalıkları. Tarım ve Orman Bakanlığı. Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü.
• Ateş, F., Uysal, H., Çetinkaya, N., Merken, Ö., Eşitken, A., Altındişli, A., 2021. Organik Üzüm Yetiştiriciliği. Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM), Enstitü Yayın No: 107.
• Bakırcı, G. T., Çınar, E., Karakaya, S., 2019. Manisa ilinden toplanan asma yapraklarında pestisit kalıntıları. Akademik Gıda, 17(1), 55-60.
• BKÜ, 2025. MRL Oranları. Bitki Koruma Veri Tabanı. https://bku.tarimorman.gov.tr/MRLOrani/Index , Erişim Tarihi: 11.06.2025
• Çeliker, M., Özsemerci, F., Canıhoş, E., Öztürk, N., Kaplan, C., Güven, B., Özdem, A., Ayaz, T., Kaplan, M., Hantaş, C., Çakırbay, F., Albayraklar, S., Mısıroğlu, B., Kepenekli, İ., Toktay, H., Üstün, N., Kaya, A., Akbaş, B., Işık, D., Kaçan, K., Yazlık, A., Caner, K., Aydar, A., Erdoğan, C., Velioğlu, S., Merken, Ö., 2011. Bağ Entegre Mücadele Teknik Talimatı. Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM).
• Deliorman Orhan D., Ergun, F., Orhan N., 2011. Anadolu Medeniyetlerinde Asma (Vitis vinifera L.) . Tarih Araştırmaları Dergisi, 30(50), 69-80.
• EU, 2025. EU Pesticide Database. European Commission. https://ec.europa.eu/food/plant/pesticides/eu-pesticides-database/start/screen/mrls . Erişim Tarihi: 11.06.2025
• FAO, 2025. Food and Agriculture Organization Statistics Database (FAOSTAT). FAOSTAT, Erişim tarihi: 09.03.2025
• Golge, O., Kabak, B., 2018. Pesticide residues in table grapes and exposure assessment. Journal of agricultural and food chemistry, 66(7), 1701-1713.
• Keklik, M., Gölge, O., González-Curbelo, M. Á., Kabak, B., 2024. Determination of pesticide residues in vine leaves using the QuEChERS method and liquid chromatography-tandem mass spectrometry. Foods, 13(6): 909.
• Kleter, G. A., Prandini, A. L. D. O., Filippi, L. A. U. R. A., Marvin, H. J. P., 2009. Identification of potentially emerging food safety issues by analysis of reports published by the European Community’s Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF) during a four-year period. Food and chemical toxicology, 47(5): 932-950.
• Koyuncu, G., Türkmen, F. U., 2024. Horoz karası (Vitis vinifera L.) çeşidi kuru üzüm ve çekirdeğinin bazı kalite özellikleri ve antibakteriyel aktivitesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 29(1): 212-220.
• Masatcıoğlu, M. T., Sağlam, A., 2020. Avrupa Birliği ve Türkiye Kaynaklı Gıdalarda 2009-2018 Yılları Arasında RASFF Bildirimleri. GIDA The Journal of Food, 45(4): 623-634.
• Nalcı, T., Dardeniz, A., Polat, B., Tiryaki, O. 2018. Erkenci ve Orta Geç/Son Turfanda Üzüm Çeşitlerinin Pestisit Kalıntı Miktarlarının QuEChERS Analiz Yöntemi ile Belirlenmesi. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 6 (özel sayı), 39-44.
• Polat, B., 2021. Reduction of Some Insecticide Residues from Grapes with Washing Treatments. Turkish Journal of Entomology, 45 (1): 125-137.
• PPDB, 2025. Pesticides Properties Data Base. https://sitem.herts.ac.uk/aeru/ppdb/en/atoz_insect.htm Erişim Tarihi: 11.03.2025.
• RASFF, 2017. Questions and Answers: Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF). European Commission. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/memo_17_2461 Erişim Tarihi: 23.03.2025 RASFF, 2023. Gıda ve Yem İçin Hızlı Alarm Sistemi. https://webgate.ec.europa.eu/rasff-window/screen/notification/534747. Erişim Tarihi: 01.04.2025
• RASFF, 2025. Gıda ve Yem İçin Hızlı Alarm Sistemi. https://webgate.ec.europa.eu/rasff-window/. Erişim Tarihi: 01.04.2025
• TGK, 2021. Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği. Resmi Gazete. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=38965&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 , Erişim Tarihi: 11.06.2025
• Tiryaki, O., 2016. Bitki Sağlığı ve Gıda Güvenliği. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(2): 65-74. Tiryaki, O., Seçer, E., Temur, C., 2011. Yemlerde Mikotoksin Oluşumu, Toksisiteleri ve Mikotoksin Kalıntı Analizleri, Anadolu Dergisi, 21(1): 44-58
• TUİK, 2025. Bitkisel Üretim Verileri. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK).
• Tunalı, B., Küçüktopcu, Y., Tunalı, N., Meral, S. E., Eker, S., Kansu, B. 2022. Alternaria mikotoksinleri ve önemi. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 37(1), 195-219.
• Ünal, A., Soltekin, O., 2018. Dünya Kurutmalik Üzüm Üretimi ve Ticareti. Bahçe, 47(Özel Sayı 1), 1-9.
• Wang, H., Guo, Y., Luo, Z., Gao, L., Li, R., Zhang, Y., Kalaji, H. M., Qiang, S., Chen, S., 2022. Recent Advances in Alternaria Phytotoxins: A Review of Their Occurrence, Structure, Bioactivity and Biosynthesis. Journal of Fungi, 8(2): 168.
• Yorulmaz, A., Bircan, C., 2010. Gıda ve Yem için Hızlı Alarm Sistemi (RASFF) 2003-2008 Türkiye Raporu. Hasad Gıda, 25: 42-49. Erişim Tarihi: 15.04.2025 (KAYNAKÇA ERİŞİLEMİYOR)