Adaptation of Characters from Turkish Mythology into Turkish Cinema: Dede Korkut Stories Films

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 120 - 134, 25.02.2025

Hatice Özkim , Nesrin Kula Demir

Öz

Humanity has brought forth the concept of mythology in its quest to understand creativity and the creator. Mythology is a branch of science that investigates, examines, and interprets myths. Turkish mythology encompasses the Turks’ existence, way of life, and legends. Turkish mythology, expressed in the form of epics and stories, both before and after the spread of Islam, serves to reflect the beliefs and culture of society. The Dede Korkut stories successfully depict the characteristics of Turkish culture before and after Islam’s arrival. This study focuses on selected characters from the Dede Korkut stories that have survived from Turkish mythology to the present day and their reflections in Turkish cinema. Considering the literature reviewed and the information obtained, an examination of Turkish mythology’s characters, locations, motifs, and symbols has been conducted. The reflections, analyses, and similarities of the selected characters from the Dede Korkut stories in Turkish cinema are discussed from the perspective of Turkish cinema. Characters such as Deli Dumrul, Salur Kazan, and Bamsı Beyrek from the Dede Korkut stories are analyzed with character analysis, highlighting the similarities and differences between Turkish mythology and Turkish cinema. It is concluded that Turkish cinema characters reflect Turkish mythology’s characters.

Anahtar Kelimeler

Turkish mythology, story, character, Turkish cinema

TÜRK MİTOLOJİSİNDEKİ KARAKTERLERİN TÜRK SİNEMASINA UYARLANMASI: DEDE KORKUT HİKÂYELERİ FİLMLERİ

Öz

İnsanlık, yaratıcılığı ve yaratıcıyı anlama arayışıyla mitoloji kavramını ortaya çıkarmıştır. Mitoloji, mitleri araştıran, anlamlarını inceleyen ve yorumlayan bir bilim dalıdır. Türk mitolojisi, Türklerin varoluşunu, yaşayışlarını ve efsanelerini içermektedir. İslamiyet öncesi ve sonrasında destanlar ve hikâyeler şeklinde ifade edilen Türk mitolojisi, toplumun inançlarını ve kültürünü yansıtan bir araçtır. Dede Korkut hikâyeleri, Türk mitolojisinde İslamiyet öncesi ve sonrası Türk kültürünün özelliklerini başarılı bir şekilde yansıtmaktadır. Bu çalışma, Türk mitolojisinden günümüze ulaşan Dede Korkut hikâyelerinden seçilen karakterleri ve Türk sinemasındaki yansımalarını ele almaktadır. Araştırılan literatür ve elde edilen bilgiler doğrultusunda, Türk mitolojisindeki karakterler, mekanlar, motifler ve simgeler üzerinde bir inceleme gerçekleştirilmiştir. Dede Korkut hikâyelerinden seçilen karakterlerin Türk sinemasındaki yansımaları, analizleri ve benzerlikleri, Türk sineması perspektifinde ele alınmaktadır. Dede Korkut hikâyelerinden Salur Kazan, Deli Dumrul ve Bamsı Beyrek gibi karakterlere odaklanılmış ve Türk mitolojisindeki karakterlerle Türk sinemasındaki benzerlikler ve farklılıklar karakter analizi ile incelenmiştir. Türk sinemasındaki karakterlerin, Türk mitolojisindeki karakterleri yansıttığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk mitolojisi, hikâye, karakter, Türk sinema

Kaynakça

• Abdulla, K. (2012). Mitten Yazıya veya Gizli Dede Korkut (2. Baskı). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Bayrak, T. (2014). Sinemada Karakter Olgusu: Bir Karakter Oyuncusu Olarak Sadri Alışık. Turkish Online Journal Of Design Art And Communication, 4(2), 105-122.
• Bazin, A. (2022). What İs Cinema? 'Sinema Nedir?' (Çev: İ. Şener) Doruk Yayınları.
• Beğenç, C. (1967). Anadolu Mitolojisi. İstanbul: Milli Eğitim Basım Evi.
• Bordwell, D., & Thompson, K. (2009). Film Sanatı (1. Baskı). (Çev: E. Yılmaz, ve E. S. Onat) Deki Yayınları.
• Çobanoğlu, Ö. ( 2018). Halk Edebiyatına Giriş II. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Çöm, Ş. (2023). Sinema ve Mitoloji İlişkisi Çerçevesinde Alev Almış Bir Genç Kızın Portresi Filminin Analizi. Sosyal Bilimler Dergisi , 22(86), 584-597.
• Ergin, M. (2003). Dede Korkut Kitabı. İstanbul: Hisar Yayınları.
• Ferro, M. (2017). Sinema ve Tarih (1. Baskı). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Google_Logo Play (2017). Deli Dumrul. https://play.Google.com/store/movies/details?id=abqsıbwfp2e (Erişim Tarihi: 05. 20. 2023)
• Gündüz, E. (2018). Nar ve Matrix Filmleri Ekseninde Mitolojinin Modern Enstrümanı Olarak Sinema. Gordon Dergisi, (3), 48-75.
• Güleryüz, N. (2021). Roman Unsurlarında ‘Karakter’. Journal of Social and Humanities Sciences Research,8(66), 316-321.
• Ilıcak, N. G., & Bal, F. (2020). Dede Korkut Kitabı’ndaki Hikâyelerin Benlik Saygısına Etkisi Üzerine Bir Çalışma. Akademik Hassasiyetler, 7(13), 297-310.
• İmdb (2017). Dede Korkut Hikâyeleri: Bamsı Beyrek. https://www.İmdb.com/title/tt11918720/ (Erişim Tarihi: 05. 27. 2023)
• Karataş, E. (2014). Çocuk Edebiyatında “Karakter” Kavramı. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (33), 60-79.
• Köse, S. (2020). Dede Korkut Kitabı’nı Kaos ve Kozmos Bağlamında Okuma. Millî Folklor , 16(125), 71-81.
• Köseoğlu, H. (2017). Dede Korkut (1. Baskı). Ankara: Maske Kitap.
• Onaran, A. Ş. (2012). Sinemaya Giriş (1. Baskı). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Parlak, F. (1999). Dede Korkut Hikâyeleri'nin Türk Tarihindeki Yeri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Roux, J.-P. (2011). Eski Türk Mitolojisi, (1. Baskı). (Çev. M. Y. Sağlam), Ankara: Bilgesu.
• Shahgoli, N. K., Yaghoobi, V., Aghatabai, S., & Behzad, S. (2019). Dede Korkut Kitabı'nın Gülbent Yazması: İnceleme, Metin, Dizin ve Tıpkıbasım. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 16(2), 147-379.
• Teyek, S. (2017). Dede Korkut Hikâyeleri-Dede Korkut Boyları (2. Baskı). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Ültay, E., Akyurt, H., ve Ültay, N. (2021). Sosyal Bilimlerde Betimsel İçerik Analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 188-201.
• Youtube (2018). Bamsı Beyrek . https://www.Youtube.com/watch?v=kdı-wakbrbw (Erişim Tarihi: 05. 27. 2023)
• Youtube (2020). Salur Kazan Türk Komedi Filmi. https://www.Youtube.com/watch?v=heqq-g9wpmu (Erişim Tarihi: 05. 20. 2023)
• Zeyrek, Y. (2015). Dede Korkut Kitabı. İstanbul: Ötüken Yayınları.