Sağlıklı Yetişkinlerde Sağlık Algısı ve Elektromanyetik Kirliliğe Sebep Olan Teknolojik Cihazların Kullanımına İlişkin Farkındalık Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 15 - 22, 17.12.2024

Şeref Duhan Altuğ , Ayşe Ünal

https://doi.org/10.5281/zenodo.14506950

Öz

Amaç: Bu çalışma farklı yaş gruplarındaki sağlıklı bireylerde sağlık algısı ve elektromanyetik kirliliğe sebep olan teknolojik cihazların bilinçli kullanımı farkındalık düzeylerinin karşılaştırılması amacıyla planlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Çalışmaya 18-25 yaş arası (Grup 1, n=156), 26-45 yaş arası (Grup 2, n=158) ve 46 yaş ve üzeri (Grup 3, n=156) olmak üzere toplam 470 kişi gönüllü olarak katıldı. Katılımcıların demografik verileri ve teknolojik cihazları kullanım sıklıkları kaydedildi. Katılımcıların sağlık algısı durumları Sağlık Algısı Ölçeği ile, teknolojik cihazların bilinçli kullanımı ile ilgili farkındalık durumları Elektromanyetik Kirliliğe Sebep Olan Teknolojik Cihazların Bilinçli Kullanımına İlişkin Farkındalık Ölçeği ile değerlendirildi.
Sonuçlar: Grup 1’in yaş ortalaması 22,21±1,81yıl, Grup 2’nin yaş ortalaması 33,86±5,49 yıl ve Grup 3’ün yaş ortalaması 55,10±8,79 yıldır. Gruplar sağlık algısı açısından karşılaştırıldığında sağlık algısının alt parametrelerinden kontrol merkezi (p=0,000), kesinlik (p=0,000), sağlığın önemi (p=0,005) ve sağlık algısı toplam puanları açısından (p=0,001) istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulundu. Gruplar elektromanyetik kirliliğe neden olan teknolojik cihazların bilinçli kullanımına ilişkin farkındalık ölçeği ile karşılaştırıldığında ölçeğin alt parametreleri arasında cep telefonu ve dizüstü bilgisayar kullanma farkındalığı (p=0,023), baz istasyonu farkındalığı (p=0,004), kablosuz internet kullanımı farkındalığı (p=0,000) ve toplam farkındalık puanı (p=0,003) açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulundu.
Tartışma: Teknolojik cihazların kullanımının artmasıyla beraber elektromanyetik kirliliğe maruz kalma oranı gittikçe artmaktadır. Teknolojik cihazların kullanımı ve zararları konusunda her yaş grubundaki bireylerin eğitilmesi ve sağlığın öneminin vurgulanması önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Algısı, Elektromanyetik Kirlilik, Teknoloji.

Investigation of Health Perception and Awareness Levels of the Use of Technological Devices Causing Electromagnetic Pollution in Healthy Adults

Öz

Aim: This study was planned to compare the levels of awareness of health perception and conscious use of technological devices that cause electromagnetic pollution in healthy individuals of different age groups.
Materials and Methods: A total of 470 people were voluntarily participated in this study, Group 1 (aged 18-25, n=156), Group 2 (aged 26-45, n=158) and Group 3 (aged 46 and over, n=156). Demographic data of the participants and frequency of use of technological devices were recorded. The health perception status of the participants was evaluated with the Health Perception Scale and their awareness of the conscious use of technological devices was evaluated with the Awareness Scale for the Conscious Use of Technological Devices that Cause Electromagnetic Pollution.
Results: Mean age of Group 1 was 22.21±1.81year, Group 2 was 33.86±5.49 year and Group 3 was 55.10±8.79 years. When the groups were compared in terms of health perception, a statistically significant difference was found in terms of the sub-parameters of health perception, control center (p=0.000), certainty (p=0.000), importance of health (p=0.005) and total health perception scores (p=0.001). When the groups were compared with the Awareness Scale on the Conscious Use of Technological Devices that Cause Electromagnetic Pollution, the sub-parameters of the scale included mobile phone and laptop use awareness (p=0.023), base station awareness (p=0.004), wireless internet use awareness (p=0.000) and A statistically significant difference was found in terms of total awareness score (p=0.003).
Conclusion: With the increasing use of technological devices, the rate of exposure to electromagnetic pollution is increasing. It is important to educate individuals in all age groups about the use and harms of technological devices and to emphasize the importance of health.

Anahtar Kelimeler

Health Perception, Electromagnetic Pollution, Technology.

Kaynakça

• 1. Çerezci O. Bölüm 1: Elektromanyetik Kirlilik. (A. Türkkan, Editör), Elektromanyetik Alan ve Sağlık Etkileri, F. Özsan matbaacılık san. Tic. Ltd. Şti 2012, 1-21.
• 2. Çerezci O. Elektromanyetik kirlilik ölçüm çalışmaları. Elektromanyetik Alan ve Sağlık Etkileri 2012; 27.
• 3. Seyhan N. Elektromanyetik kirlilik ve sağlığımız. Nöropsikiyatri Arşivi 2010; 47(2): 158-161.
• 4. Erdoğan G, Yalçın FS, Telli S. Ortaokul öğrencileri elektromanyetik kirliliği tanıyor mu? Kastamonu Eğitim Dergisi 2019; 27(3): 969-979.
• 5. Sarıgöz O, Karakuş A, Kıvanç İ. Meslek yüksekokulu öğrencilerinin elektromanyetik kirlilik ile ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Electronic Journal of Vocational Colleges 2012; 2(2): 1-8.
• 6. Kenar I, Turgut S, Gökalp MS. Öğretmen adaylarının elektromanyetik kirlilik farkındalıklarının belirlenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi 2014; 10(4): 1077-1090.
• 7. Kökükaya AN, Güven-Yıldırım E, Selvi M. The relationship between pre‐service teachers’ awareness levels of electromagnetic pollution and other environmental problems. Eurasian Journal of Educational Research 2017; 16(67): 17-35.
• 8. Sözlü S, Şanlier N. Sirkadiyen Ritim, Sağlık ve Beslenme İlişkisi. Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2017;2(2):100-109
• 9. Köklükaya AN, Selvi M. Elektromanyetik kirliliğe sebep olan teknolojik cihazların bilinçli kullanımına ilişkin farkındalık ölçeğinin geliştirilmesi. Journal of Kirsehir Education Faculty 2015; 16(3):105-121.
• 10. Çerezci O, Kartal Z, Pala K. Elektromanyetik kirlilik ve sağlık etkileri (A. Türkkan, Editör), Elektromanyetik Alan ve Sağlık Etkileri, F. Özsan matbaacılık san. Tic. Ltd. Şti, 2012, 106: 117.
• 11. Bronswijk JE, Kearns WD. Preventive health engineering in earlier and later life. Gerontechnology 2009; 8(2), 76-81.
• 12. Lerchl A. Electromagnetic pollution: another risk factor for infertility, or a red herring? Asian Journal of Andrology 2013; 15(2): 201-203.
• 13. Admawi HK. Assessment of electromagnetic pollution in some hospitals and schools in al-najaf city. Journal of Engineering 2021; 27(3): 1-14.
• 14. Mahmud A, Islam MR, Noni S, Khan MMUA. The impact of electromagnetic pollution on human health and environment: recommendation for an effective regulatory framework in bangladesh. Ecology, Environment and Conservation 2022; 28: 74-78.
• 15. Özdelikara A, Alkan SA, Mumcu N. Hemşirelik öğrencilerinde sağlık algısı, sağlık anksiyetesi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Bakırköy Tıp Dergisi 2018; 14(3), 275-282.
• 16. Açıksöz S, Uzun Ş, Arslan F. Hemşirelik öğrencilerinin sağlık algısı ile sağlığı geliştirme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gülhane Tıp Derg 2013; 55: 181-187.
• 17. Küçük Yüceyurt N, Kaya H. Hemşirelik öğrencilerinin elektromanyetik kirlilik farkındalığı ve etkileyen faktörler. HEAD 2020;17(4):335-41.
• 18. Sarıgöz O, Karakuş A, İrak K. Meslek yüksekokulu öğrencilerinin elektromanyetik kirlilik ile ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Electronic Journal of Vocational Colleges 2012; 2(2): 1-8.
• 19. Efteli A, Khorshtd L. İki farklı bölüm öğrencilerinin sağlık algılarının karşılaştırılması. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2016; 32(2), 1-10.
• 20. Yüksel H. Üniversite öğrencilerinin sağlığı geliştirici yaşam biçimi davranışlarına etki eden sosyal faktörler. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2012; 34: 137-50.
• 21. Yalçın P, Karenoğulları T, Yalçın SA. Öğretmenlerin radyasyon kavramına karşı tutum ve bilgilerinin değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim 2018; 43(194):245-260.
• 22. Kim HK. Development and assessment of an instrument measuring environmental health perception and behavior toward reproductive health of female adolescents. Japan Journal of Nursing Science 2020; 17(3), e12347.
• 23. Diamond JJ, Becker JA, Arenson CA, Chambers CV, Rosenthal MP. Development of a scale to measure adults’ perceptions of health: preliminary findings. Journal of Community Psychology 2007; 35: 557–561.
• 24. Kadıoğlu H, Yıldız A. Sağlık Algısı Ölçeği’nin Türkçe çevriminin geçerlilik ve güvenilirliği. Turkiye Klinikleri J Med Sci 2012; 32: 47-53.
• 25. Çolak S, Timur S. Investigation of secondary school students' awareness of technological devices that cause electromagnetic pollution. Ihlara Journal of Educational Research 2020; 5(1), 34-50.
• 26. Akça Ş. Üniversite öğretim elemanlarının sağlığı geliştirme davranışları ve bunu etkileyen etmenlerin incelenmesi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı Yüksek Lisans Tezi, 2000, İzmir
• 27. Bayık A, Örnek T, Uysal A, Karabulut Ö. Aile ortamında yaşayan yaşlıların sağlık sorunları, bakım gereksinimleri ve kendileri için hazırlanan toplum hizmetlerine yönelik beklentileri, II. Ulusal Yaşlılık Kongresi, 9-12 Nisan 2003, Denizli; 152-165
• 28. Bayık A, Özgür G, Özsoy S A, Erefe İ, Uysal A, Özer M ve ark. Huzurevinde yaşayan yaşlıların fiziksel sağlık sorunları ve hastalıklarına yönelik ilaç kullanma davranışları, Geriatri 2002;5(2): 68-74
• 29. Özcebe H, Sönmez R, Atasoy A ve ark. Ankara Gülveren sağlık ocağı bölgesi Anadolu mahallesinde 65 yaş ve üzeri nüfusun sağlık hizmeti kullanımının değerlendirilmesi, Geriatri 2003;6(1): 22-26
• 30. Ayar A, Sürücüoğlu MS. Ankara’da yaşayan yaşlıların beslenme alışkanlıkları ve sağlık durumları üzerine bir araştırma, II. Ulusal Yaşlılık Kongresi, 9-12 Nisan 2003, Denizli; 92-110.
• 31. Durusoy R, Hassoy H, Karababa AO, Özkurt A.). Bornova’da 2150 lise öğrencisinin cep telefonu kullanımı ve ilişkili semptomlar. Elektromanyetik Alanlar ve Etkileri Sempozyumu, 2011; İstanbul.
• 32. Sarıgöz A, Karakuş A. Irak K. Meslek yüksekokulu öğrencilerinin elektromanyetik kirlilik ile ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Electronic Journal of Vocational Colleges 2012; 1-8.