Mastaura Antik Kenti'nde Yapılan Arkeolojik Çalışmalar

Yıl 2022, Sayı: 6, 99 - 125, 29.12.2022

Sedat Akkurnaz

https://doi.org/10.54577/lycus.1212522

Cited By: 3

Öz

Mastaura Antik Kenti, Aydın İli, Nazilli ilçe merkezinin yaklaşık 3 km. kuzeyinde dar bir vadi içinde yer alır. Mesogis (Aydın Dağları) eteklerinde, Maiandros (Büyük Menderes) Ovası kenarındaki kent sulak ve bereketli bir yere kurulmuştur. Ege kıyılarından Anadolu’nun içlerine uzanan Caput Viae yolunun önemli kentlerinden birisidir. Maiandros (Büyük Menderes) Nehri’nin kuzeyinde yer alan Mastaura Antik Kenti, Karia ve Lydia bölgelerinin kesiştiği bir coğrafyada olması nedeniyle her iki bölgenin de kültürel izlerini taşımaktadır.

Mastaura Antik Kenti’nde 2020 ve 2021 yıllarında Aydın Adnan Menderes Üniversitesi tarafından arkeolojik yüzey araştırması yapılmıştır. Yüzey araştırmaları ile eş zamanlı olarak 2020 ve 2021 yıllarında Aydın Arkeoloji Müzesi başkanlığında ve benim bilimsel sorumluluğumda temizli ve çevre düzenleme çalışmaları gerçekleştirilmiştir. 2022 yılında ise Aydın Arkeoloji Müzesi başkanlığında, benim bilimsel sorumluluğumda kazı, çevre düzenleme ve koruma çalışmalarına başlanmıştır. Bu makalede, kent ile ilgili literatüre geçmiş bilgiler ışığında kentin tarihi ve araştırma tarihçesi anlatılmıştır. Daha sonra ise son üç yıldır kent genelinde yürütülen arkeolojik çalışmalar ana hatlarıyla ele alınmış, elde edilen veriler ve ulaşılan sonuçlar aktarılmıştır.

Mastaura’da yapılan çalışmalarda öncelikle kentin haritası ve planı oluşturulmuş, toprak üstünde görülen kalıntılar belgelenmiştir. Yapıların planı ve cephe çizimleri gerçekleştirilmiş, araziden seramik örnekleri toplanarak, kentin zamanla değişen yerleşim dokusu araştırılmıştır. Mastaura’nın Hellenistik Roma yerleşimi vadi içindeyken, Ortaçağda vadinin kuzeydoğusundaki tepelerin üzerine yeni bir kale inşa edilmiş, halk buraya taşınmıştır. Antik kentin en dikkat çeken kalıntısı Amphitiyatro’dur, bu yapının doğusunda ise büyük bir Roma Hamamı kalıntısı yer almaktadır

Anahtar Kelimeler

Mastaura, Lydia, Karia, Maiandros, Arkeoloji

Archaeological Studies in The Ancient City of Mastaura

Öz

The Ancient City of Mastaura is located in a narrow valley about 3 km north of the center of the district of Nazilli in Aydın Province. The city, on the skirts of Mesogis (Aydın Mountains) and on the edge of the Maiandros (Great Meander) Plain, was founded on a wet and fertile land. It is one of the important cities of the Caput Viae Road stretching from the Aegean coasts to interior of Anatolia. The Ancient City of Mastaura, located in the North of the Maiandros (Great Meander) River, bears the cultural traces of both regions as it is in a geography where the regions of Caria and Lydia intersect.

Archaeological surveys were carried out in the Ancient City of Mastaura by Aydın Adnan Menderes University in 2020 and 2021. Simultaneous with the surface surveys, cleaning and landscaping studies were carried out in 2020 and 2021 under the direction of Aydın Archeology Museum and under my scientific responsibility. In this article, the history of the city and its research history are explained in the light of previous information in the literature about the city. Then, the archaeological studies carried out throughout the city for the last three years have been discussed in outline, the data obtained and the results reached have been conveyed.

In the studies carried out in Mastaura, first of all, the map and plan of the city were created and the remains on the ground were documented. Plans and facade drawings of the buildings were made, ceramic samples were collected from the field and the settlement pattern of the city, which changed over time, was investigated. While the Hellenistic Roman settlement of Mastaura was in the valley, a new castle was built on the hills to the northeastof the valley in the Middle Ages, and the people moved here. The most spectacular ruins of the ancient city is the Amphitheater, to the east of this structure is the remains of a large Roman Bath.

Anahtar Kelimeler

Mastaura, Lydia, Caria, Maiandros, Archaeology

Kaynakça

• Hieroclis, Synecdemvs; accedvnt fragmenta apvd Constantinvm Porphyrogennetvm servata et nomina vrbivm mvtata), by A. Bvrckhardt, in aedibvs B. G. Tevbneri, Lipsiae, 1893.
• Plinius, Naturalis Historia Pliny, Natural History, Volume II: Books 3-7, Translated by H. Rackham, Loeb Classical Library 352, Harvard University Press, Cambridge, 1942.
• Stephanos Byzantios, Ethnika Stephani Byzantii, Ethnicorvm (quae svpersvnt), by A. Meineke, G. Reimeri, Berolini/ Berlin, 1849.
• Strabon, Geographika Strabo, Geography, Volume VI: Books 13-14, Translated by H. L. Jones, Loeb Classical Library 223, Harvard University Press, Cambridge, MA, 1929.
• Georges Pachymeres Georges Pachymeres, Relationes Historicas (Georges Pachymeres, Relations Historiques I – Livres I-III, Relations Historiques II – Livres IV-VI), Éd. A. Failler, Corpus Fontium Historiae Byzantinae XXIV/1-2, Societe d’edition “Les Belles Lettres”, Paris, 1894.
• Odo de Deuil Odo de Deuil, De Profectione Ludovici VII in Orientem (Odo of Deuil, The Journey of Louis VII to the East), Translated by V.G. Berry, W. W. Norton Company Press, New York, 1948.
• Akkurnaz 2020 S. Akkurnaz, “Mastaura Antik Kenti”, Arkeoloji ve Sanat Dergisi, Sayı 165, 2020, 41-62.
• Akkurnaz 2022 S. Akkurnaz, “2020 Yılı Mastaura Antik Kenti Arkeolojik Yüzey Araştırması”, 2019-2020 Yılı Yüzey Araştırmaları Cilt 3, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Ankara, 2022, 151-170.
• Akkurnaz – Çorbacıoğlu 2021 S. Akkurnaz – Y. Çorbacıoğlu, “Aydın’daki Antik Yerleşimler”, Nazilli ve Çevresinin Arkeolojik Zenginlikleri, Ed. S. Akkurnaz – Y. Çorbacıoğlu, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2021, 9-54.
• Ankori 1959 Z. Ankori, Karaites in Byzantium. The formative years, 970–1100, Columbia University Press, New York, 1959.
• Atik – Koçel Erdem 2004 N. Atik – Z. Koçel Erdem, “Çine ve Nazilli (Aydın) İlçeleri Arkeolojik Kültür Varlıkları Envanteri 2000-2003”, TUBA Kültür Envanteri Dergisi 2, İstanbul, 2004, 41-66.
• Barnes – Whittow 1993 H. Barnes – M. Whittow “The Oxford University/British Institute of Archaeology at Ankara Survey of Medieval Castles of Anatolia (1992), Mastaura Kalesi: A Preliminary Report”, Anatolian Studies 43, 1993, 117-135.
• Brandes 2001 W. Brandes, “Reviewed Work(s): Ethnische und religiöse Minderheiten in Kleinasien. Von derhellenistischen Antike bis in das byzantinische Mittelalter by P. Herz and J. Kobes”, International Journal of the Classical Tradition 7/4, 2001, 602-605.
• Culerrier 1987 P. Culerrier, “Les évêchés suffragants d'Éphèse aux 5e-13e siècles”, Revue des études byzantines 45, 1987, 139-164.
• De Lange 1996 N. R. M. De Lange, Greek Jewish Texts from the Cairo Genizah, Mohr Siebeck, Tübingen, 1996.
• Diest 1913 W. von Diest, Nysa ad Maeandrum nach Forschungen und Aufnahmen in den Jahren 1907 und 1909, G. Reimer, Berlin, 1913.
• e-Auction 5 2019 e-Auction 5, Kölner Münzkabinett Tyll Kroha Nachfolger UG, 2019.
• Erdoğdu – Bıyık 2015 M. A. Erdoğdu – Ö. Bıyık, T.T 0001/1 M. Numaralı, Fatih Mehmed Devri Aydın İli Mufassal Defteri (Metin Ve İnceleme), Ege Üniversitesi Yayınları İzmir Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını, İzmir, 2015.
• Foss 1982 C. Foss, “The Defenses of Asia Minor Against the Turks”, Greek Orthodox Theological Review 27, 1982, 145-205.
• Hamilton 1842a W. J. Hamilton, Researches in Asia Minor, Pontus and Armenia: With Some Account of Their Antiquities and Geology I, J. Murray, London, 1842.
• Hamilton 1842b W. J. Hamilton, Researches in Asia Minor, Pontus and Armenia: With Some Account of Their Antiquities and Geology II, J. Murray, London, 1842.
• Hawkins 1998 J. D. Hawkins, “Tarkasnawa King of Mira 'Tarkondemos', Boǧazköy Sealings and Karabel”, Anatolian Studies 48, 1998, 1-31.
• Hellenkemper – Hild 2004 H. Hellenkemper – F. Hild, Lykien und Pamphylien I-III: Tabula Imperii Byzantini 8, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien, 2004.
• Hild 2014 F. Hild, Meilensteine, Straßen und das Verkehrsnetz der Provinz Karia: Veröffentlichungen zur Byzanzforschung 33, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien, 2014.
• Honigmann 1942-1943 E. Honigmann, “The Original Lists of The Members of The Council of Nicaea, The Robber-Synod And The Council of Chalcedon”, Byzantion 16/1, 1942-1943, 20-80.
• Jongkees 1939 J. Jongkees, “Bemerkungen zu Μασтαυρα und Μоσтηνη”, Glotta–Zeitschrift für griechische und lateinische Sprache 27/3-4, 1939, 252-256.
• Kourouniotis 1922 K. Kourouniotis, “Μάσταυρα”, Ελληνικαι άνασκαφαι έν Μικρά Ασία, Αρχαιολογικοΰ Δελτίου, 1922, 247-257.
• Le Quien 1740 M. Le Quien, Oriens christianus: in quatuor patriarchatus digestus: quo exhibentur ecclesiae, patriarchae caeterique praesules totius orientis, Typographia Regia, Paris, 1740.
• Nolle 2016 J. Nolle, “Beiträge zur kleinasiatischen Münzkunde und Geschichte: 12. Mastaura am Fuße der ogis – Überlegungen zu den Patriatraditionen einer wenig bekannten antiken Polis”, GEPHYRA 13, 2016, 49-82.
• Onur 2015 F. Onur, “Parerga to the Stadiasmus Patarensis (15): The Road Network around Kasaba Plain”, GEPHYRA 12, 2015, 89-109.
• Özver 2022 A. Özver, “Nazilli ve Çevresindeki Mezar Türleri ve Ölü Gömme Geleneğinin Günümüz Yansımaları”, Kurtuluşunun 100. Yılında Geçmişten Geleceğe Nazilli, Ed. S. Akkurnaz – T. E. Sepetçioğlu – A. Özver, Akademisyen Yayınevi, Ankara, 2022, 69-97.
• Pococke 1745 R. Pococke, A Description of The East, and Some Other Countries: Observations on The Islands of The Archipelago, Asia Minor, Thrace, Greece, And Some Other Parts Of Europe 2, W. Bowyer, London, 1745.
• Prinzing 1998 G. Prinzing, “Zu den Minderheiten in der Mäander-Region während der Übergangsepoche von der byzantinischen zur seldschukisch-türkischen Herrschaft (11. Jh.–Anfang 14. Jh.)”, Ethnische und religiöse Minderheiten in Kleinasien. Von der hellenistischen Antike bis in das byzantinische Mittelalter, Ed. P. Herz – J. Kobes, Harrassowitz Verlag, Wiesbaden, 1998, 153-177.
• Ramsay 1960 W. M. Ramsay, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, Çev. M. Pektaş, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1960.
• Sarıkaya 2014 H. Sarıkaya, T.T. 0008 Numaralı Tapu Tahrir Defteri’nin Transkripsiyonu ve Tahlili, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Aydın, 2014.
• Schürr 2016 D. Schürr, “Vermutungen zum Namen Mastaura”, GEPHYRA 13, 2016, 83-88.
• Sezer 2019 M. Sezer, “1699/1700 Yılında Nazilli Kazâsı’nın Nüfus Yapısı”, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi XIV/I, 2019, 449-461.
• Şahin – Adak 2007 S. Şahin – M. Adak, Stadiasmus Patarensis: Itinera Romana Provinciae Lyciae, GEPHYRA Monografi 1, Ege Yayınları, İstanbul, 2007.
• Şahin 2014 S. Şahin, Stadiasmus Patarensis - Itinera Romana Provinciae Lyciae - Likya Eyaleti Roma, Arkeoloji Sanat Yayınları, İstanbul, 2014.
• Talbert 2000 R. J. A. Talbert, Barrington Atlas of the Greek and Roman World, Princeton University Press, Princeton, 2000.
• Texier 2002 C. Texier, Küçük Asya: Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi 2, Cilt, Çev. A. Suat, Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı, Ankara, 2002.
• Üreten 2005 H. Üreten, "Bir Grup Sikkenin Işığında Mastaura Kenti Tanrı ve Kültleri", Çankaya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Journal of Arts and Sciences 4, 2005, 129-142.
• Wassiliou – Seibt 2004 A. K. Wassiliou – W. Seibt, Die Byzantinischen Bleisiegel in Osterreich: 2. Teil: Zentral- Und Provinzialverwaltung, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien, 2004.
• Whittow 1994 M. Whittow, “Anadolu Orta Çağ Kaleleri Etüdü Birinci Sezonu (1992): Mastaura Kalesi”, XI. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1994, 559-570.
• Yaşar 2021 A. Yaşar, “Mastaura Amphitiyatrosu’nun Mevcut Korunma Durumuna Yönelik İlk Değerlendirmeler”, Nazilli ve Çevresinin Arkeolojik Zenginlikleri, Ed. S. Akkurnaz – Y. Çorbacıoğlu, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2021, 133-144.
• Zacos – Veglery 1972 G. Zacos – A. Veglery, Byzantine Lead Seals 1/2, J. J. Augustin, Basel, 1972.
• Zgusta 1984 L. Zgusta, Kleinasiatische Ortsnam