Belediye Personeli Bakımından Türkiye ve Fransa Karşılaştırması

Yıl 2023, , 8 - 19, 04.01.2024

Sezai Öztop , Cuma Bolat

https://doi.org/10.52539/mad.1404338

Öz

Belediyeler, anayasal bir kuruluş olarak ulusal sınırlar içinde yerel ve müşterek nitelikteki hizmetleri karşılamak amacıyla kurulan yerel yönetim organlarıdır. Yerelleşme akımıyla birlikte yerel yönetimlerin önemi ve işlevi giderek artmaktadır. Türkler tarih boyunca devlet geleneği açısından en köklü milletlerdendir. Dünya genelinde olduğu gibi, devletin ilk zamanlarında merkezi devletin rolü ön planda olmuştur. Selçuklu ve Osmanlı devletlerinin deneyimleri üzerine bina edilen Türkiye’de, yerel yönetimlerin en kuvvetli ayağını oluşturan belediyelerin önemi giderek artmış ve yerelleşme akımının da etkisiyle “demokrasinin okulu” haline gelmişlerdir. Türkiye ve Fransa üniter devlet geleneği dışında da birçok benzerlik sergilemektedir. Fransa, 1789 yılında gerçekleşen ve dalga dalga tüm dünyayı etkileyen Fransız İhtilali sonrasında tüm devlet yapısını yeniden kurgulamıştır. Köklü bir devlet geleneğine sahip üniter bir devlet olarak Fransa, kamu yönetimi gelenekleri arasında özel bir yere sahiptir. Fransa’da, 1982’deki 5. Cumhuriyet Dönemi ile başlayan yerelleşme reformları 1985 yılındaki Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı ile hız kazanmıştır. Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı, merkeziyetçi devlet geleneğine sahip birçok devlette önemli reformlar doğurmuştur. Merkezi yönetimlerin birçok yetkisi yerel yönetimlere devredilmiştir. Avrupa Konseyi üyesi devletler olarak Türkiye ve Fransa da bazı çekincelere rağmen Avrupa Yerel Yönetimler Özerklikler Şartı’nı onaylayarak uygulamaya koymuşlardır. Türkiye’de yerel yönetimler birimleri; belediyeler, (büyükşehir harici illerde) il özel idareleri ve köyler olarak sınıflandırılmaktadır. Ancak sorumluluk alanına giren nüfus itibariyle en önemli yerel yönetim birimi belediyelerdir. 1984 itibariyle bazı belediyelerde nüfus büyüklüğü nedeniyle artan ve çeşitlenen yerel hizmetleri karşılayabilmek için yeniden teşkilatlanma gereğinin ortaya çıkmasıyla büyükşehir belediyeleri kurulmuştur. Büyükşehir belediyelerinin sayısı bugün otuza ulaşmıştır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye ve Fransa’daki belediyelerin personel yapısı bakımından karşılaştırılmasıdır. Bu amaca uygun olarak, Fransız ve Türk belediyelerine ilişkin literatür ve mevzuat taranmıştır. Dolayısıyla bu çalışma içerik analizi yöntemiyle biçimlendirilmiştir. Çalışmanın başlangıcında yerel yönetimler ve belediyelere ilişkin kavramsal çerçeve özetlenmiş ve çalışmanın odak noktasını oluşturan, Türkiye ve Fransa’daki belediye personeline ilişkin hususlara yer verilmiştir. Türkiye ve Fransa'nın belediyelerinin organları, bu organların yetkileri, görevleri, imtiyazları ve personel yapılarına dair bilgiler verilerek iki ülkenin belediye personeline yönelik hususlar karşılaştırılmıştır.
Çalışmada, iki ülkenin personel politikasındaki farklar, istihdam türleri, belediye oluşumları ve sayılarındaki farklar, birleşmeler ve desantralizasyon uygulamaları bakımından önemli farklılıklar gözlenmiştir. Fransa’da nüfusuna bakılmaksızın en küçük yerleşim biriminde belediye kurulmakta iken Türkiye’de belediye kurma kriteri nüfus ve mesafe ile çizilmiş olup 5.000‘in üzerinde nüfusa sahip ve merkeze 5.000 metre mesafede yerleşim yerlerinde belediye kurulması hükmü getirilmiştir. Türkiye'de toplam kamu personelinin %4,9’u yerel yönetimlerde görev yaparken, Fransa’da tüm kamu personelinin %34,5'i yerel yönetimlerde görev yapmaktadır. Fransa'da belediye personel kadrolarının ihdası ve iptali, meclise bırakılmış görevlerdir. Türkiye'de ise 2005 yılından itibaren belediye kadrolarının yetkisi, merkezi hükümet tarafından belirlenen standartlar çerçevesinde belediye meclislerine verilmiştir. Türkiye'de yerel yönetim personeli; kamu görevlileri, sözleşmeli personel ve işçi olarak istihdam edilmektedir. Belediyelere personel alımlarının %73’ü Belediye İktisadi Teşekkülü (BİT) olarak adlandırılan Belediye Şirketlerinden yapılmaktadır. BİT’ler den alınan personelin terfi koşulları belirlenmemiş olup, kamu personeli ise merkezi yönetim tarafından düzenlenen görevde yükselme sınavları ile terfi alabilmektedir. Fransa'da yerel yönetim personelin nitelikleri şu şekildedir; kamu görevlileri (corps), yetkili pozisyon (genel sekreter ve genel sekreter yardımcıları), yarı zamanlı personel, geçici personel. Corps, yerel yönetim çalışanlarına yer değişikliği olanağı sağlasa da tek bir kariyer imkânı vermiştir. Merkezî yönetim, bazı durumlarda yetkili bir pozisyondaki yerel yönetim çalışanının yetkilerini elinden alabilmektedir. Çalışmanın bulguları, Türkiye ile Fransa’nın belediye personel yapısında bazı benzerlikler bulunmasına rağmen farklılıkların daha fazla olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Yerel Yönetimler, Belediye, Kamu Personeli, Fransa, Türkiye

Comparison of Türkiye and France in terms of Municipal Personnel

Öz

Municipalities, as a constitutional organization, are local government bodies established to provide local and common services within national borders. The importance and function of local governments are increasing with the localization trend. Turks are one of the most rooted nations in terms of state tradition throughout history. As is the case worldwide, the effectiveness of the central state was considered important in the early days. Building on the experiences of the Seljuk and Ottoman states, the importance of municipalities in Türkiye has gradually increased and they have become the "school of democracy" with the effect of the localization trend. Türkiye and France, which have a unitary state tradition, also share many similarities. France reorganized its entire state structure after the French Revolution in 1789, which affected the whole world in waves. As a unitary state with a deep-rooted state tradition, France has a special place among public administration traditions. In France, the localization efforts that started with the 5th Republic Period in 1982 gradually increased with the “European Charter of Local Self-Government” in 1985. The “European Charter of Local Self-Government” has led to significant reforms in many states with centralized state structures in order to improve local governments and local democracy. Many powers of the central government have been transferred to local governments. As member states of the “Council of Europe”, Türkiye and France have ratified and implemented the “European Charter of Local Self-Government” despite some reservations. Local government units in Türkiye are classified as municipalities, special provincial administrations ( in non-metropolitan provinces) and villages. However, municipalities are the most important local government units in terms of the population under their responsibility. As of 1984, metropolitan municipalities were established for metropolitan cities and today their numbers have reached 30. The aim of this study is to compare the personnel structure of municipalities in Türkiye and France. In line with this purpose, the legislation and literature on the personnel structure of French and Turkish municipalities were reviewed. Therefore, this study is shaped by content analysis method. At the beginning of the study, the conceptual framework on local governments and municipalities is summarized and the issues related to municipal personnel in Türkiye and France, which constitute the focus of the study, are presented. By providing information about the organs of the municipalities which their powers, duties, privileges and personnel structures; developments regarding the personnel policies at the local governments in both countries have been compared. Significant differences were observed between the two countries in terms of different preferences in personnel policy, types of employment, differences in the formation and number of municipalities, mergers and the results of decentralization practices. In France, a municipality is established in the smallest settlement regardless of its population, whereas in Türkiye, the criteria for establishing a municipality are based on population and distance and municipalities are established in settlements with a population over 5,000 and within 5,000 meters of the center. While 4.9% of the total public personnel work in local governments in Turkey, in France 34.5% of all public personnel work in local governments. In France, the creation and cancellation of municipal staff positions is a task left to the parliament. In Türkiye, since 2005, the authority over municipal staffing has been delegated to municipal councils within the framework of standards set by the central government. Local government personnel in Türkiye are employed as civil servants, contracted personnel and laborers. Municipalities recruit 73% of their staff from municipal companies called Municipal Economic Enterprises (MIEs). The promotion conditions for personnel recruited from ICTs are not specified, while public employees can be promoted through promotion exams organized by the central government. The qualifications of local government staff in France are as follows: civil servants (corps), authorized position (general secretary and deputy general secretaries), part-time staff, and temporary staff. The corps provided local government employees with a single career, although it allowed for relocation. In some cases, the central government can take away the powers of a local government employee in an authorized position.
The findings of the study show that although there are some similarities in the municipal personnel structure of Türkiye and France, there are more differences.

Anahtar Kelimeler

Local Governments, Municipality, Public Personnel, France, Türkiye

Kaynakça

• Albayrak, S. O. (2020). Yerel Yönetimlerde Personel Yönetimi. Burak Hamza Eryiğit (Ed.), Yerel Yönetimler Teori Uygulama ve Yeni Yaklaşımlar içinde (31-61) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Atasoy, T. (2022). Fransa’da Desantralizasyon: Merkez-Yerel İlişkileri Üzerine Bir İnceleme, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı.
• Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik (2007). Resmî Gazete (Sayı: 26442). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/04/20150402-3.pdf
• Bideau, G. (2019). ‘’The New Municipalities in France (2010-2019): Part of a Quiet Process of Territorial Reorganization’’ , Annales De Géographie, Volume 728, Issue 4, July 2019, pages 57 to 85
• Collectivites Locales (2023). Erişim Adresi: https://www.collectivites-locales.gouv.fr/fonction-publique-territoriale/faq-reclassement-maintien-dans-lemploi#
• Colin, S. & Godefroy, P. ( 2021). Caractéristiques et localisation des postes de la fonction publique en 2021. Ministre de la transformation et de la Fonction publiques, Erişim Adresi: https://www.fonction-publique.gouv.fr/files/files/Publications/Publications%20Etudes%20et%20statistiques/Stats%20Rapides/2023/caracteristiques-et-localisation-des-postes-de-la-FP-en-2021.pdf.
• Çalışma ve Sosyal güvenlik Bakanlığı (2012). 4688 Sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu 2012 .Erşim Adresi https://www.csgb.gov.tr/media/1316/4688-say%C4%B1l%C4%B1-kamu-goerevlileri-sendikalar%C4%B1-ve-toplu-soezle%C5%9Fmeler-kanunu.pdf.
• Çalışma ve Sosyal güvenlik Bakanlığı (2023). Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Erişim Adresi: https://www.csgb.gov.tr/sss/calisma-genel-mudurlugu/sendikalar-ve-toplu-is-sozlesmesi-kanunu/#:~:text=Toplu%20i%C5%9F%20s%C3%B6zle%C5%9Fmesi%20en%20az,s%C3%B6zle%C5%9Fme%20s%C3%BCresinden%20%C3%B6nce%20sona%20erdirilemez .
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yerel Yönetimlerin Personel Alım Rehberi (2021). Erişim Adresi : https://yerelyonetimler.csb.gov.tr/personel-alim-rehberi-ve-formlar-i-103128
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü (2022). 2021 Yılı Mahalli İdareler Genel Faaliyet Raporu, Erişim Adresi: https://webdosya.csb.gov.tr/db/yerelyonetimler/icerikler/2021_yili_mahall-_-dareler_genel_faal-yet_raporu-20220720132303.pdf
• Değer, Hamide (2022). Fransa. Karşılaştırmalı Kamu Yönetimi (Editör: H. Ateş), Ankara: TİAV Yayınları, ss.219-246.
• Demir, Fatih (2018). Avrupa’da Kamu Yönetimi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Erbay,Y.& Akgün,H (2024).Türkiye’de ve Avrupa’da Yerel Yönetimler.Erişim Adresi https://yerelyonetimler.info/fransa/#5.5.
• Eroğul, Cem (2016). Çağdaş Devlet Düzenleri: İngiltere, ABD, Fransa, Almanya. Ankara: İmaj Yayınları.
• European Committee of the Regions (2023). Erişim Adresi: https://portal. cor. europa. eu/divisionpowers/Pages/France-Introduction. aspx
• Eurostat Statistics (2023). Archive:Public employment – France ,Erişim Adresi: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Archive:Public_employment_-_France#Remuneration
• Gençay, F. D. S. (2018). Belediye Şirketlerinin Hukuki Statüsü. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 153-175. Erişim Adresi: http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2018-134-1737
• Gençoğlu, M.(2011). 1864 ve 1871 Vilâyet Nizamnamelerine Göre Osmanlı Taşra İdaresinde Yeniden Yapılanma, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2(1): 29-50.
• Karahanoğulları, Onur (2009). Fransa’da Kamu Yönetimi. Kamu Yönetimi Ülke İncelemeleri (Editörler: B. A. Güler vd.), Güncellenmiş ve Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Ankara: İmge Yay., ss.39-168.
• Kasisen -Türkiye Selüloz, Kâğıt ve Ağaç Mamulleri Sanayi İşverenleri Sendikası (2023). Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Erişim Adresi: https://www.kasisen.org/kanunlar_sendikalar_09.html
• Kayar, N. (2021). Kamu Personel Yönetimi. 11. Baskı. Bursa: Ekin Yayınevi
• Korkmaz, Tuğrul (2012). Fransa Cumhuriyeti. Çağdaş Siyasal Sistemler (Editörler: B. Aykaç ve Ş. Durgun), Ankara: Binyıl Yayınları, ss.103-139.
• Kuhlmann, Sabine & Wollmann, Helmut (2014). Introduction to Comparative Public Administration: Administrative Systems and Reforms in Europe, Cheltenham, UK: Edward Elgar Publishing.
• Les Communes (2023). Erişim Adresi: https://www.lescommunes.com
• Ministre de la transformation et de la Fonction (2022). Transforming the French Civil Service to Meet the Challenges of the 21st Century.Erişim Adresi: https://www.eupan.eu/wp-content/uploads/2022/04/Presentation_french-civil-service.pdf
• Ministre de l'intérieur (2023). Erişim Adresi: https://www.demarches.interieur.gouv.fr/particuliers/evaluation-professionnelle-fonction-publique-etat
• Ortaylı, İ. (2008). Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi. 3.Baskı. Ankara: Cedit Neşriyat
• Özmen, A. (2012). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Anayasalarda Merkezi̇ Yöneti̇m-Yerel Yöneti̇m İli̇şkileri, Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, ISSN: 2146-5843.Erişim Adresi: https://www.ijses.org/index.php/ijses/article/view/60/62
• Parlak, Bekir; Caner, Cantürk (2009). Karşılaştırmalı Siyasal ve Yönetsel Yapılar. Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 2. Baskı, Bursa: Alfa Akademi Yayınları.
• Republique Française, Collectivites Locales (2023). Erişim Adresi: https://www.collectivites-locales.gouv.fr/
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2021). Kamu İstihdamı, Kamu Sektörü İstihdam Sayıları 2021, Erişim Adresi: https://www.sbb.gov.tr/kamu-istihdami/
• Şengül, R. (2012). Fransa'da Yerinden Yönetim Politikalarının Belediye Yönetimine Etkileri Erişim Adresi: Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl/Year: 2012, Cilt: 9, Sayı: 20, s. 31-44.
• Taş, S. (2007). 1980 sonrası Türk kamu yönetimi yazını üzerine bir çözümleme Amme İdaresi dergisi incelemesi 1980 – 2005.YL.Tezi.Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi.Sosyal Bilimler Enstitüsü.ErişimAdresi: https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/669886
• Tortop, N, İsbir, E. G, Aykaç, B, Yayman, H ve Özer, M. A (2016). Yönetim Bilimi. 10. basım, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd.
• Tunç, Ahmet (2018). Fransa. Yönetsel Yapı İncelemeleri, İkinci Baskı (Editörler: B. Aykaç, H. Altunok, F. Gedikkaya), Ankara: Nobel Yay., ss.187-210.
• Uygun, O. (2015). ‘’Yerel Yönetim Reformu için Anayasal İlkeler’’ Strategic Public Management Journal (SPMJ), Issue No: 2, December 2015, ISSN 2149-9543, pp. 1-27.Erişim Adresi: https://dergipark. org.tr/en/pub/spmj/issue/27172/290342
• Yaprak, N. (2020). Belediye İktisadi Teşebbüslerinin Hukuki Niteliği, İstanbul Üniversitesi (Doktora Tezi) Erişim Adresi: http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/ET001115.pdf