Mukaddime’de İnsan, Toplum ve Toplumsal Yaşam Üzerine İnceleme

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 6, 85 - 101, 30.12.2018

Aslı Coşkun Muhammed Ali Cankatar

Öz

Mukaddime’nin başlı başına sosyolojik bir çalışma olduğu söylenebilir. İbn-i Haldun yazmış olduğu Mukaddimesinde seleflerinin sosyo-ekonomik ve siyasal görüşlerine ciddi eleştiriler yapmış olsa da eserlerinde onların izlerini de taşımaktadır. Mukaddime diğer taraftan da haleflerine ışık tutacak ciddi görüşler barındırmaktadır. İbn-Haldun Mukaddimesinde sosyo-ekonomik ve siyasal sorunları akıl süzgecinden geçirerek kutsal kitabın öğretisi çerçevesinde yeniden yorumlamıştır.

Bu çalışmada İbn Haldun’un eseri olan “Mukaddime” de yer alan sosyo-ekonomik ve siyasal görüşler incelenmiştir. Mukaddime’de dile getirilen görüşler, eserin yazıldığı çağın şartları da göz önünde bulundurularak yeniden yorumlanmıştır. İbn-i Haldun’un sosyo-ekonomik ve siyasal görüşleri siyasal düşünceler tarihi çerçevesinde irdelenmiştir. Çalışmada bir taraftan Mukaddime’nin kendisinden önce dile getirilen sosyo-ekonomik ve siyasal görüşler ile olan benzerlikleri sorgulanırken, diğer taraftan da daha sonrasında çeşitli bilim insanları tarafından dile getirilen görüşlerde Mukaddimenin izleri aranmıştır.

Anahtar Kelimeler

İnsan, Toplum, Sosyal Hayat, Otorite, Ekonomik Faaliyetler

Study About Human, Society and Social Life in Muqaddimah

Öz

It can be said that the Muqaddimah is a sociological work in its own right. Although Ibn Khaldun criticized the socio-economic and political views of his predecessors in his Muqaddimah, he reflects their views in his writings too. On the other side, Muqaddimah has serious opinions that shed light on its successors. Ibn Khaldun reinterpreted the socio-economic and political problems in his Muqaddimah not only within the teaching of the holy book but also in a rational sense.

In this study, the socio-economic and political views of Ibn Khaldun in his work "Muqaddimah" were examined. The opinions expressed in the Muqaddimah were reinterpreted in line with the conditions of its century. Ibn Khaldun's socio-economic and political views were scrutinized within the framework of the history of political thought. On the one hand, the similarities of the socio-economic and political opinions of Ibn Khaldun were interrogated with his precedessors. On the other hand, the effects of views of Ibn Khaldun on the opinions of his successor were put under the scope.

Anahtar Kelimeler

Human, Society, Social Life, Authority, Economic Activities

Kaynakça

• Alatas, S. F. (2006). “İbn Haldun Ve İslam Reformu: Bir Kavramsallaştırmaya Doğru”. İslam Araştırmaları Dergisi (İbn Haldun Özel Sayısı 2), ss. 123-136.
• Albayrak, A. (2006). “İbn Haldun’un Medeniyet Tasarımı ve İnsan”. İslami Araştırmalar Dergisi. 21(1), ss. 7-20.
• Arslan, A. (2009). İbn Haldun, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları: İstanbul.
• Atiyeh, G.N. & Oweissı.M. (1988). Arab Civilization. State University Of New York Press: New York.
• Bağce, H.E. (2005). “İbn Haldun’un İdeoloji Kuramı: Karşılaştırmalı Bir Çözümleme”. Doğu Batı Düşünce Dergisi, ss.199-214.
• Bayertz, K. (1999). Solidarity. Kluwer Academic Publishers: London.
• Campanini, M. (2005). Studies On Ibn Khaldûn. Polimetrica International Scientific Publisher.
• Candan, N. (2007 ). “İbn Haldun’un Gözüyle Kamu Maliyesi Yaklaşımı”. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, (14), ss.235-245.
• Charles, F. ( 2003). The Enlightenment: Voltaire To Kant. MPG Limited, Bodmin, Cornwall.
• Demircioğlu, A. (2012) “İbn Haldun’da İnsan Tasavvurunun Eğitime Yansıması”. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), ss. 309-316.
• Demircioğlu, A. (2013). İbn Haldun’un İnsan Düşüncesi ve Medeniyet Algısı. (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• Duran, B. (1995). İslam Toplumlarında Sosyo-Ekonomik Değişmeye Yönelik Tezler. Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları: İstanbul.
• Durkheim, E. (1983).The Division of Laber in Society. (Translated By George Sipson). The Free Pres: New York.
• Durkheim, E. (1982). The Rules Of Sociological Method: First American Edition. The Free Press: New York.
• El Hamel, C. (2002). “Race, Slavery And Islam İn Maghribi Mediterranean Thought: The Question Of The Haratin İn Morocco”, The Journal Of North African Studies, 7 (3), ss. 29–52.
• El-Husri S. (2001). İbn Haldun Üzerine Araştırmalar, Dergâh Yayınları: İstanbul.
• Erdem, M. (2011). İbn Haldun’da Din-İktisat İlişkisi (Yüksek Lisans Tezi). Rize Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Rize.
• Erol, S.I. (2012). “İktisadi Kalkınmada Değerlerin Rolü (İbn Haldun’un Perspektifinden)’’. Çalışma İlişkileri Dergisi, 3(2), ss. 49-65.
• Falay, N. (1978). İbn Haldun’un İktisadi Görüşleri. Güryay Matbaacılık: İstanbul.
• Felipe, F.A. (2001). Civilizations: Culture, Ambition, And The Transformation Of Nature. Simon & Schuster: NewYork.
• Forsyth, D.R. (2010). “Components Of Cohesion’’ Group Dynamics, 5th Edition. Wadsworth: Cengage Learning; Belmont.
• Göze, A. (1987). Siyasal Düşünceler ve Yönetimler. Beta Basım Yayım Dağıtım: İstanbul.
• Gruner, R. (1972). “The Concept Of Speculative Philosophy Of History’’. Metaphilosophy, 3 (4), ss. 283-300.
• Güden, M. (2010). İbn Haldun’un Mukaddimesi Bağlamında Siyâsî Otorite (Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Sivas.
• Gültekin, M. (2016 ).“İbn Haldun, Modernlik ve Modern Sosyoloji”. The Journal Of Academic Social Science Studies. (51), ss. 277-293.
• Gürkan, Ü. (1967). “Hukuk Sosyolojisi Açısından İbni Haldun’’. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 01(04), ss. 226-245.
• Hobbes, T. (2017). Leviathan (Çevirmen Semih Lim). Yapı Kredi Yayınları, 17. Baskı, İstanbul.
• Haldun İ. (2009). Devlet. (Çev.Osman Arpaçukuru). İstanbul İlke Yayıncılık.
• Haldun İ. (2004) . Mukaddime, C.I-II. (Çev. Halil Kendir). Yeni Şafak Yayınları: Ankara.
• Joad, C.E.M. (1957). Guide To Philosophy. Dover Publications Incorporated: English.
• Korkut, Ş. (2006). “İbn Haldun’un “Es-Siyâsetü’l-Medeniyye” Teorisini Eleştirisi”. İslâm Araştırmaları Dergisi, 15, ss.115-140.
• Kozak, İ. E. (1999) İbn Haldun'a Göre İnsan, Toplum, İktisat, Pınar Yayınları: İstanbul.
• Locke, J. (2016). Yönetim Üzerine Birinci İnceleme. (Çeviri Fahri Bakırcı). İmaj Yayıncılık: Ankara.
• Marenbon, J. (2007). Pedieval Philosophy: An Historical And Philosophical Introduction. Routledge: London.
• Matthew, A. (1965). Culture And Anarchy. University Of Michigan Press: Michigan.
• Montesquieu, B. (2017). Kanunların Ruhu Üzerine. (Çevirmen Berna Günen). İş Bankası Kültür Yayınları: İstanbul.
• Oruç, C. (2010). “İbn Haldun’un Mukaddime’sinde Öğrenme”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi; (29), ss.129-142.
• Özdemir, M. (2014) “Eflatun Ve Aristoteles’in Politikaya Dair Görüşleri Açısından İbn Haldun’un Mukaddime Metni”. Mütefekkir Aksaray Üniversitesi İslamî İlimler Fakültesi Dergisi, 1(2), ss. 107-121.
• Özkılıç, İ. (2007). “İbn Haldun’da İktisadî Kalkınmanın Dinamikleri ve Girişimcilik”. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 10, ss. 1-14.
• Schweitzer A. & Charles T. C. (1862). The Philosophy Of Civilization. A. & C. Black: London.
• Smelser N.J. & Swedberg, R. (2005). The Handbook Of Economic Sociology. Princeton University Press: New York.
• Smith, A. (2006). Milletlerin Zenginliği. (Çevirmen Haldun Derin). İş Bankası Kültür Yayınları: İstanbul.
• Şentürk, R. (2009). İbn Haldun: Güncel Okumalar. İz Yayınları: İstanbul.
• Türker, Ö. (2006) “Mukaddime’de Aklî İlimler Algısı: İbn Haldun’un Bireysel Yetenekler Teorisi”. İslâm Araştırmaları Dergisi, 15, ss. 33-50.
• Uludağ, S. (1993). İbn Haldun (Hayatı, Eserleri, Fikirleri). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: Ankara.
• Uygun, O. (2008). İbn Haldun'un Toplum ve Devlet Kuramı. On İki Levha Yayıncılık: İstanbul.
• Ülken, H. Z. (1998). İslam Felsefesi Kaynakları ve Tesirleri: Eski Yunandan Çağdaş Düşünceye Doğru. Ülken Yayınları: İstanbul.
• Velkley, R. (2002). The Tension in The Beautiful: On Culture And Civilization İn Rousseau And German Philosophy, Being After Rousseau: Philosophy And Culture İn Question. The University Of Chicago Press: Chicago.
• Walsh, W. H. (1984). An Introduction To The Philosophy Of History. Praeger Publishers Incorpareted: Westport.
• Weber, M. (2006). Meslek Olarak Siyaset. (Orj. Politik Als Beruf). Chiviyazıları Yayınevi: İstanbul.
• Yıldırım, Y. (1998). İbn Haldun’un Bedâvet Teorisi. (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
• Yıldız, M. (2010). “İbn Haldun'un Tarihselci Devlet Kuramı”. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, ss. 25-55.