Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin İdari Teşkilat Yapısı Üzerine Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 31 - 51, 31.12.2021

Nematollah (erdal) A. Fanid , Ferdanur Akman

https://doi.org/10.52539/mad.995929

Öz

Ülkemizde gelişen tarihsel süreç içerisinde tıpkı diğer ülkelerde de olduğu gibi birçok hükümet sisteminin varlığı söz konusu olmuştur. Osmanlı imparatorluğu ile başlayan bu süreç Cumhuriyet tarihine kadar olan zaman diliminde monarşi, meşruti monarşi, parlamenter sistem ve başkanlık sistemlerinin sıralandığı hükümet sistemlerinin varlığı ile donatılmıştır. Ülkemizde oldukça uzun bir dönem uygulanan parlamenter hükümet sistemi siyasi krizlere yol açarak eleştirilere sebep olmuştur. Siyaset gündemi içerisinde bu eleştirilere çözüm olarak Başkanlık hükümet sisteminin varlığı sık sık dile getirilmiş ve yapılan 2017 Anayasa değişikliği sonucunda parlamenter hükümet sistemi terk edilerek Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmiştir. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile yasama, yürütme ve yargı alanında köklü değişiklikler gerçekleştirilmiş, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri aracılığıyla yapılan yeni düzenlemelerle yönetimde istikrar ve verimliliğin arttırılması amaçlanmıştır. Literatür incelemesi yöntemine dayanılarak yapılan bu çalışmanın temel amacı hükümet sistemi değişikliği neticesinde yapılan değişikliklerin idari teşkilat üzerindeki etkilerini incelemek ve kuvvetler ayrılığı ilkesi bağlamında değerlendirmektir. Çalışmada elde edilen temel bulgu; Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde yapılan bazı değişikliklerin kuvvetler ayrılığına aykırılık teşkil etmesi ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin asli nitelikte bir düzenleyici işlem olmasına rağmen sınırlarının net bir şekilde belirlenmemiş olmasıdır. Bu bağlamda Anayasa değişikliği neticesinde yeniden düzenlenen yasama yürütme ve yargı organlarının yapı ve işleyişinde aksaklığa sebep olan sorunların ortadan kaldırılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kuvvetler Ayrılığı, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri, 2017 Anayasa Değişikliği, İdari Teşkilat

The Effects of the Presidential Government System on the Administrative Organization

Öz

There have been many government systems in the historical process that has developed in Turkey, like in other state administrations in the world. This process, which started with the Ottoman Empire, showed itself with the existence of government systems in the time period until the Republic, in which monarchy, constitutional monarchy, parliamentary system and presidential systems were manifested itself. The parliamentary government system, which has been implemented for a long time in our country, has been subjected to serious criticism due to many reasons such as the failure of the governments to receive a vote of confidence in addition to the coalition periods that led to political crises. The Presidency Government System was frequently asserted as a solution to these criticisms in the political agenda. As a result of the 2017 Constitutional amendment, the Parliamentary Government System was abandoned, and the Presidential Government System was adopted. With the Presidential Government System, radical changes were made in the legislative, executive, and judicial fields, and it was aimed to increase the stability and efficiency in the administration with the new regulations made through the Presidential decrees. The main purpose of this study, which is based on the literature review method, is to examine the effects of the changes made because of the government system change on the administrative organization and to evaluate them in the context of the principle of separation of powers. In this context, the main finding obtained in the study is that since the Presidential Government System is not a system that emerged after a sufficiently long planning, the new constitutions created are contrary to the separation of powers in some respects, and although the Presidential decrees are a fundamental regulatory process, their borders are clearly defined is not determined. It is necessary to eliminate the problems that cause disruption in the structure and functioning of the legislative, executive, and judicial organs, which were reorganized as a result of the constitutional amendment.

Anahtar Kelimeler

Separation Of Powers, Presidential Government System, Presidential Decrees, Constitutional Amendment in 2017, Administrative Organization

Kaynakça

• Akıncı, B. (2016). Yeni sistem önerisi olarak yarı-başkanlık sistemi ve dünyadaki uygulamaları , Journal of Social and Humanities Sciences Research, 3(3),98-118.
• Akıncı, B. (2017). Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin olası demokratik ve ekonomik etkileri. International Periodical fort he Languages,Literature and History of Turkısh or Turkic,12(24), 1-16. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12179.
• Akman, Ç. (2019). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Politika Kurulları: Sosyal Politikalar Kurulu Üzerinden Bir Değerlendirme, Route Educational And Social Science Journal Volume, 6(3), 659-676.
• Akyılmaz, B. vd. (2018). Türk İdare Hukuku (9. Baskı), Savaş Yayınları.
• Alkan, H. (2018). Kurumsalcı yaklaşım ışığında yeni siyasetin analizi: Cumhurbaşkanlığı sistemi. Liberte Yayınları.
• Anadolu Ajansı, (22 Haziran 2018). Yeni sistemle hedef güçlü koordinasyon verimli yönetim. Https://Www.Aa.Com.Tr/Tr/Gunun-Basliklari/Yeni-Sistemle-Hedef-Guclukoordinasyon-Verimli-Yonetim/1181830 (20.05.2020)
• Anayurt, Ö. (2019). Anayasa hukuku (temel kavramlar ve Türk Anayasa hukuku) (2. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Bülbül, K. (2017). Etkin, istikrarlı ve güçlü bir Türkiye için Cumhurbaşkanlığı sistemi (nedenler, tepkiler, beklentiler), Tezkire Yayıncılık.
• Coşkun, V. (2017). 16 Nisan 2017 tarihinde kabul edilen Anayasa değişikliklerinin değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 22(36), 3-30.
• Çakır, M. H. (2019). “Cumhurbaşkanlığı Sisteminde Cumhurbaşkanı Bakan İlişkisi”. Cumhurbaşkanlığı Sisteminde Yürütme Sempozyum Bildiri Kitabı. Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Çalışkan, E. ve Önder, M. (2017). Başkanlık sistemi ve mevcut kamu kurumları üzerine olası etkileri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(49), 570-578.
• Demirkaya, Y. (2018). Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi kamu yönetiminde değişim (1. Baskı). Hiperlink Yay.
• Eryılmaz, B. (2014). Kamu yönetimi (7. Baskı). Umuttepe Yayınları.
• Gözler, K. (2019a). Türkiye’nin Yönetim Yapısı (T.C. İdari Teşkilatı). (2. Baskı). Ekin Yayınevi.
• Gözler, K. (2019b). Türk Anayasa hukuku. Ekin Yayınevi.
• Gözübüyük, Ş. (2003). Yönetim hukuku. (18. Baskı).Turhan Kitabevi.
• Güler, B.A. (2013). Başkanlık rejimi ve kamu yönetimi. Yeni Türkiye Dergisi Başkanlık Sistemi Özel Sayısı, 9(51), 157-162.
• Güler, T. (2018). Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ve kamu yönetimine etkileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(39) , 299-322.
• Güven, Y. (2019). Türkiye’de parlamenter sistemden cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine: Mülki idare yapısının değişim süreci, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi.
• İzci, F., ve Sarıtürk, M. (2017). Yeni Anayasa değişikliği ile getirilen Cumhurbaşkanlığı sisteminin idari yapı ve işleyişe etkisi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 517-532. doi: https://doi.org/10.21733/ibad.370227.
• Kaboğlu, İ.Ö. (2018). Anayasa hukuku dersleri (genel esaslar) (13.Baskı). Legal Yayıncılık.
• Karatepe, Ş. (2013). Hükümet Sistemleri ve Türkiye. Yeni Türkiye Dergisi, (51), 223-235.
• Karatepe, Ş. vd., (2017). Sorularla Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi, Memur-Sen Yayınları.
• Lamba, M. (2018). “Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde merkezi yönetimin yapısal dönüşümü” (Ed. Prof. Dr. Hamza Ateş, Dr. Mustafa Çöpoğlu, Mücahit Bıyıkoğlu). Yeni sistemde yerel yönetimler (Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde merkezî idare ve yerel yönetimlerin geleceği). Savaş Yayınevi.
• Mutlu, A.E. (2019). Hukuki statüsü ve idari teşkilattaki yeriyle Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde Cumhurbaşkanı yardımcıları, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10(1), 119-132. doi: 10.21492/inuhfd.551882.
• Nacak, O. (2020). Parlamenter ve Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemlerinden hareketle bakan ve bakanlıkların karşılaştırmalı analizi , Yönetim Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 18(1), 138-157. doi: https://doi.org/10.11611/yead.678462.
• Ocak, K. (2019). Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile idari vesayet yetkisi düzenlenmesinin bir örneği olarak Cumhurbaşkanlığı ofisleri. Anayasa Yargısı Dergisi, 36(1), 163–193.
• Öner, Ş. (2019). Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin yerel yönetim mevzuatına etkileri. Çanakkale Onsekiz Mart Universitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 303-332. doi: https://doi.org/10.31454/usb.634731.
• Özer, M. A., ve Önen, S. M. (2017). 200 soruda kamu yönetimi. Gazi Kitabevi.
• Öztürk, N. M. (2019). Cumhurbaşkanlığı sisteminde üst düzey memurların atanması. İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 33(4), 1279-1297.
• Polat, A. (2019). Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi.
• Sobacı vd. (2018). Türkiye’nin yeni yönetim modeli ve Cumhurbaşkanlığı teşkilatı. Seta Perspektif, (206), Haziran, 1-6.
• Turan, G. (1956). Parlamenter rejimin bugünkü manası ve işleyişi. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Turan, M. A. (2018). Türkiye’nin yeni yönetim düzeni: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 7(3), 42-91.