MİMARLARI DEMOTİVE EDEN KRİTİK FAKTÖRLERİN BELİRLENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 2, 71 - 88, 28.12.2024

Gülden Gümüşburun Ayalp , Fatma Arslan

Öz

Motivasyon kavramının, bireylerin üretkenliklerini arttırmalarını teşvik eden temel araçlardan birisi olduğu bilinmektedir. Bu nedenle pek çok araştırmacı çalışanların motivasyon araçlarını belirlemeye yönelik çok sayıda çalışma gerçekleştirmiştir. Ancak, motivasyon eksikliğinden çok daha ileri önem taşıyan demotivasyon kavramının ise literatürde çok kısıtlı olarak araştırıldığı dikkat çekicidir. Literatürdeki kısıtlı çalışmaların ise proje yöneticileri veya inşaat mühendislerinin demotivasyonuna odaklandığı görülmektedir. Halbuki, yapıların tasarımından yapım aşamasının son evresine kadar her aşamada farklı görevler alan ve yapı üretim sürecinde “lider” pozisyonunda olan mimarların demotivasyonuna neden olan faktörleri araştıran çalışma sayısı kısıtlıdır. Belirtilen nedenle bu çalışmada Türk inşaat sektöründe mimarların demotivasyonuna neden olan kritik faktörlerin belirlenmesi ve bu faktörlerin önem derecesine göre sıralanması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda “Sistematik Literatür Taraması” sonucu hazırlanan soru formu mimarlardan oluşan örneklem grubuna uygulanmış, anket ile elde edilen veriler nicel yöntemler kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda tespit edilen faktörlerin tamamına yakınının mimarların demotivasyonunu fazla ve çok fazla seviyede etkilediği belirlenmiştir. En önemli beş kritik demotivasyon faktörünün “Çalışma ekibi üyeleri arasında sorumluluk duygusunun eksik olması”, “Çalışma ekibinin kendi içindeki zayıf koordinasyonu”, “Alınan maaşın yeterli olmaması”, “Yöneticilerin diktatörlük, zorbalık, korkutma, yıldırma gibi olumsuz tutum ve davranışları”, “Yöneticinin çalışanlara ve yaptığı işlere saygı duymaması” olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

normalize edilmiş ortalama değeri, demotivasyon, mimar, sistematik literatür taraması, nicel analiz

Kaynakça

• Aghayeva, K., & Ślusarczyk, B. (2019). Analytic hierarchy of motivating and demotivating factors affecting labor productivity in the construction industry: The case of Azerbaijan. Sustainability (Switzerland), 11(21). https://doi.org/10.3390/su11215975
• Ahuja, S., Nikolova, N., & Clegg, S. (2020). Professional identity and anxiety in architect-client interactions. Construction Management and Economics, 38(7), 589-602. https://doi.org/10.1080/01446193.2019.1703019
• Al-Abbadi, G. M., & Agyekum-Mensah, G. (2022). The effects of motivational factors on construction professionals productivity in Jordan. International Journal of Construction Management, 22(5), 820-831. https://doi.org/10.1080/15623599.2019.1652951
• Angral, A. (2019). Architect-client relationship and value addition in private residential projects. Archnet-IJAR, 13(1), 58-71. https://doi.org/10.1108/ARCH-12-2018-0026
• Aung, Z. M., Santoso, D. S., & Dodanwala, T. C. (2023a). Effects of demotivational managerial practices on job satisfaction and job performance: Empirical evidence from Myanmar’s construction industry. Journal of Engineering and Technology Management - JET-M, 67. https://doi.org/10.1016/j.jengtecman.2022.101730
• Aung, Z. M., Santoso, D. S., & Dodanwala, T. C. (2023b). Effects of demotivational managerial practices on job satisfaction and job performance: Empirical evidence from Myanmar’s construction industry. Journal of Engineering and Technology Management - JET-M, 67. https://doi.org/10.1016/j.jengtecman.2022.101730
• Bukhari, H., Thaheem, M. J., Musarat, M. A., Alaloul, W. S., & Altaf, M. (2021). Are Pakistani construction professionals truly happy? A benchmarking approach. Ain Shams Engineering Journal, 12(4), 3579-3591. https://doi.org/10.1016/j.asej.2021.04.012
• Büyükkaynak E. & Aslan O. (2019). Matematik ve fen bilimleri eğitimi öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(63), 797-807. https://doi.org/10.17719/jisr.2019.3276
• Caven, V., Astor, E. N., & Diop, M. (2016). A cross-national study of gender diversity initiatives in architecture: The cases of the UK, France and Spain. Cross Cultural and Strategic Management, 23(3), 431-449. https://doi.org/10.1108/CCSM-11-2014-0141
• Cox, R. F., Raja, R. A., Issa, R. A., Asce, M., & Ahrens, D. (2003). Management’s perception of key performance ındicators for construction. Journal of Construction Engineering and Management, 129, 142-151. https://doi.org/10.1061/ASCE0733-93642003129:2142
• Cronbach, L. J. (1951). Coeffıcient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika, 16(3), 297-334.
• Çivici, T. (2016a). İş Doyumu, Demotivasyon Faktörleri ve Tükenmişlik Arasındaki İlişki: Mimarlar Üzerine Bir Araştırma. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 131-150.
• Çivici, T. (2016b). Mimari Tasarım Bürolarında Çalışan Mimarların Mesleki Tükenmişlik Düzeylerini Etkileyen Demotivasyon Faktörleri. Çukurova University Journal of the Faculty of Engineering and Architecture 31(1), 281-292. https://doi.org/10.21605/cukurovaummfd.317832
• Damci, A. (2016). Impact of Personal Demographics on Civil Engineers’ Motivators: Case Study of Turkey. Journal of Management in Engineering, 32(2). https://doi.org/10.1061/(asce)me.1943-5479.0000406
• Damci, A., Arditi, D., Polat, G., & Turkoglu, H. (2020). Motivation of civil engineers and architects in Turkey. Organization, Technology and Management in Construction, 12(1), 2044-2052. https://doi.org/10.2478/otmcj-2020-0001
• Dodanwala, T. C., & Shrestha, P. (2021). Work–family conflict and job satisfaction among construction professionals: the mediating role of emotional exhaustion. On the Horizon, 29(2), 62-75. https://doi.org/10.1108/OTH-11-2020-0042
• Gizli Tabaklar, B., & Erbaş, İ. (2023). The effect of motivational tools on the productivity of staff architects in developing countries: the case of Turkey. Journal of Asian Architecture and Building Engineering. https://doi.org/10.1080/13467581.2023.2278884
• Hervás, J., & Blanco-Agüeira, S. (2020). Women Architects outside the Spanish Borders: Patriarchal Models at International Congresses (1939–1975). Arts, 9(1), 26. https://doi.org/10.3390/arts9010026
• Hong, Y., & Chan, D. W. M. (2014). Research trend of joint ventures in construction: a two-decade taxonomic review. Journal of Facilities Management, 12(2), 118-141. https://doi.org/10.1108/JFM-04-2013-0022
• Gökdaş, İ. (1996). Bilgisayar eğitimi öğretim teknolojisi (öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarında) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Jarkas, A. M., Radosavljevic, M., & Wuyi, L. (2014). Prominent demotivational factors influencing the productivity of construction project managers in Qatar. International Journal of Productivity and Performance Management, 63(8), 1070-1090. https://doi.org/10.1108/IJPPM-11-2013-0187
• Kazaz, A., Manisali, E., & Ulubeyli, S. (2008). Effect of basic motivational factors on construction workforce productivity in Turkey. Journal of Civil Engineering and Management, 14(2), 95-106. https://doi.org/10.3846/1392-3730.2008.14.4
• Kwon, M., & Remøy, H. (2020). Office employee satisfaction: the influence of design factors on psychological user satisfaction. Facilities, 38(1-2), 1-19. https://doi.org/10.1108/F-03-2019-0041
• Macpherson, A., & Jones, O. (2010). Editorial: Strategies for the development of International Journal of Management reviews. International Journal of Management Reviews, 12(2), 107-113. https://doi.org/10.1111/j.1468-2370.2010.00282.x
• Momade, M. H., & Hainin, M. R. (2019). Identifying Motivational and Demotivational Productivity Factors in Qatar Construction Projects. Engineering, Technology&Applied Science Research, 9(2), 3945-3948.
• Ng, S. T., Skitmore, R. M., Lam, K. C., & Poon, A. W. C. (2004). Demotivating factors influencing the productivity of civil engineering projects. International Journal of Project Management, 22(2), 139-146. https://doi.org/10.1016/S0263-7863(03)00061-9
• Novas-Ferradás, M., Carreiro-Otero, M., & López-González, C. (2020). Galician Female Architects—A Critical Approach to Inequality in the Architectural Profession (1931–1986). Arts, 9(1), 33. https://doi.org/10.3390/arts9010033
• Oyedele, L. O. (2013). Analysis of architects’ demotivating factors in design firms. International Journal of Project Management, 31(3), 342-354. https://doi.org/10.1016/j.ijproman.2012.11.009
• Pallant J. (2001). SPSS survival manual. UK: Buckingham Open University Press.
• Phan, P. T., Pham, C. P., Tran, N. T. Q., Le, H. T. T., Nguyen, H. T. H., & Nguyen, Q. L. H. T. T. (2020). Factors Affecting the Work Motivation of the Construction Project Manager. Journal of Asian Finance, Economics and Business, 7(12), 1035-1043. https://doi.org/10.13106/JAFEB.2020.VOL7.NO12.1035
• Shroff, R. P., & Sridhar, S. (2011). Study of motivators and demotivators affecting the performance of employees in the construction industry - An exploratory study. International Journal of Construction Management, 11(3), 49-66. https://doi.org/10.1080/15623599.2011.10773172
• Štefko, R., Bačík, R., Fedorko, R., Gavurová, B., Horváth, J., & Propper, M. (2017). Różnice płci w przypadku satysfakcji i motywacji do pracy. Polish Journal of Management Studies, 16(1), 215-225. https://doi.org/10.17512/pjms.2017.16.1.18
• Şenyiğit, E., & Bayram, S. (2021). Yapı ve imalat sektörlerinde tükenmişlik düzeyi ile iş doyumu kıyaslaması. İleri Mühendislik Çalışmaları ve Teknolojileri Dergisi, 2(1), 39-52.
• Tavakol, M., & Dennick, R. (2011, Haziran 27). Making sense of Cronbach’s alpha. International journal of medical education, C. 2, ss. 53-55. https://doi.org/10.5116/ijme.4dfb.8dfd
• Tranfield, D., Denyer, D., & Smart, P. (2003). Towards a Methodology for Developing Evidence-Informed Management Knowledge by Means of Systematic Review. British Journal of Management, 14(3), 207-222. https://doi.org/10.1111/1467-8551.00375
• Valderrama-Zurián, J. C., Aguilar-Moya, R., Melero-Fuentes, D., & Aleixandre-Benavent, R. (2015). A systematic analysis of duplicate records in Scopus. Journal of Informetrics, 9(3), 570-576. https://doi.org/10.1016/j.joi.2015.05.002
• Vaz Milheiro, A., & Fiúza, F. (2020). Women Architects in Portugal: Working in Colonial Africa before the Carnation Revolution (1950–1974). Arts, 9(3), 86. https://doi.org/10.3390/arts9030086
• Wang, D., Arditi, D., & Damci, A. (2017). Construction Project Managers’ Motivators and Human Values. Journal of Construction Engineering and Management, 143(4). https://doi.org/10.1061/(asce)co.1943-7862.0001261
• Yalız D. (2013). Anadolu Üniversitesi beden eğitimi ve spor öğretmenliği bölümü öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyleri incelenmesi, Pamukkale Journal of Sport Sciences, 4(2), 94-111.
• YDMH Raporu. (2024). Türk yurt dışı müteahhitlik hizmetleri (1972-2023). https://www.tmb.org.tr/tr/pubs/60658a294e2c483e72ff8fa7/ydmh-raporu-2024 adresinden 15.04.2024’de alınmıştır.
• Yu, Y., Li, Y., Zhang, Z., Gu, Z., Zhong, H., Zha, Q., Yang, L., Zhu, C., & Chen, E. (2020). A bibliometric analysis using VOSviewer of publications on COVID-19. Annals of Translational Medicine, 8(13), 816-816. https://doi.org/10.21037/atm-20-4235
• Zhao, X., Hwang, B. G., & Lim, J. (2020). Job Satisfaction of Project Managers in Green Construction Projects: Constituents, Barriers, and Improvement Strategies. Journal of Cleaner Production, 246. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.118968