İngiltere'de Tuz Üretim ve Tüketimi

Yıl 1974, Cilt: 13 Sayı: 4, 45 - 53, 01.05.1974

Zeki M. Doğan

Öz

Tuz veya sodyum klorür (NaCI), doğada
katı olarak kaya tuzu veya eriyik halde
tuzlu su (brine) olarak bulunur. Tuz, İnorganik
ağır kimya endüstrisinin ana hammaddesi
olup, klor, sodyum hidroksit ve soda
üretiminde kullanılır. Tuz, gıda teknolojisinde,
kara yollarında buz ve karda koruyucu
ve ayrıca gübre olarak sarfedifir. ingiltere'­
de tuz üretimi Romalılar zamanında başlamış
olup 18. yüzyılda büyük bir endüstri
olarak gelişmiştir. İngiltere'de halen üretimin
% 90 dan fazlası «Cheshire» tuz sahasından
yapılmaktadır.
ingiltere'de kaya tuzu geniş bir bölgeye
yayılmış olup Üst Permiyen veya «Keuper»
marn'ında (Üst Trlyas) tezahür etmekte
olup yatakların kalınlığı birkaç santimetre
ile birkaç yüz metre arasında değişmektedir.
Rezervler çok büyük olup «Cheshire»
-Shropshire- havzasında 400 mftyon tona
ulaşmaktadır.
İngiltere'de tuz, kaya tuzu ihtiva eden
formasyonlara su vermek suretiyle meydana
gelen tuzlu suların kontrollü pompalanmasından;
yeraltı sularının kaya tuzunu eritmesi
ile husule gelen tuzların suları pompalanmasından,
kaya tuzunun yeraltı İşletme
metödiarıyla ve çok küçük çapta da deniz
suyunun buharlaştırılmışından elde edilir.

Pompalanan tuzlu su genellikle elektroliz
yoluyte klor ve Sodyum hidroksit veya
amonyak - soda ve «Solvey» metodfarıyle
soda imalinde kullanılmaktadır.
Tuzlu sudan ayrıca buharlaşma yoluyla
beyaz tuz üretilmektedir, ingiltere'de üretilen
kaya tuzu toplam üretimin % 18 İni
teşkil etmekte ve kışın yollarda buzlanmayı
önlemek için kullanılmadan önce kırma iş­
lemi görmektedir.
İngiltere dünyada tuz üreten ülkeler arasında
1970'de beşinci Sırayı almakta olup
bu yılda üretimi 9 milyon tonun biraz Üstündedir.
Bu Ülkede önemli miktarda üretim
yapan üç büyük şirket mevcuttur. «Imperial
Chemical Industries Ltd» üretimin
büyük bir bölümünü yapmakta «Cheshire»,
«Lancashire» ve «Durham»da faaliyet göstermektedir.
«British Salt Ltd» ve BPCem-
îcals international» şirketler! ise «Cheshire»
de üretim yapmaktâdir. Bunlardan başka
•Cheshire»de bağımsız olarak faaliyette bulunan
«New Cheshire Salt Works Ltd» ve
•Ingram Thompson and Sons Ltd» şirketleri
de vardır. A.B.D. sermayesiyle kurulan
'Irish Salt Mining and Exploration Company*
Kuzey İrlanda'da üretim yapan tek şirkettir.
Essex eyaletinde Maidon'da«Mäldon
Crystal Salt Co.» küçük çapta deniz suyundan
tuz üretmektedir.