Alpin Tipindeki Kromit Yataklarının Özellikleri ve Araştırılması

Yıl 1972, Cilt: 11 Sayı: 2, 25 - 38, 01.03.1972

Orhan Özkoçak

Öz

Kromit yatakları genel olarak iki tipe ayrılmaktadır :
1 — Tabakalı komplekslere bağlı olan kromit yatakları, 2 — Alpin tipindeki ültrabazik
masiflere bağlı olan kromit yatakları. Tabakalı komplekslerdeki kromit yatakları Ibüytik yayı­
lanı gösterirler ve kilometrelerce uzunlukta olurlar; bu durum sakin bir ortamda oluştuklarına
işaret eder. Alpin tipindeki ültrabazik masiflerde bulunan kromit yatakları aşağı yukarı aynı
özellikleri gösterirler; fakat oluşum sırasında tektonik kuvvetlere mâruz kaldıklarından, tabakalı'
komplekslerde olduğu gibi büyük yayılım göstermezler. Türkiye kromit yatakları ikinci
tiptendirler.
Alpin tipindeki birçok ültrabazik masif üzerinde yapılan incelemeler, ültrabazik masiflerin
beş zondan oluştuğunu göstermiştir : 1 — Taban zonu, 2 — Alt geçiş zonu, 3 — Monoton
zdn, 4 — Üst geçiş zonu, 5 —• Üst zon. Bu ardalanma istatistik! olup, zonlardan bazıları eksik
olabildiği gibi çeşitli büyüklükte de olabilmektedir. 1, 2 ve 4 numaralı zonlar kromit yönünden
ilginçtir ve kromit genellikle dünitler içindedir. 1 ve 2 numaralı zonlarda metalürjik, 4
numaralı zonda refraktär kromit bulunur.
Dünitler, kromit yatakları için kılavuz kayacı teşkil ederler. Magmatik tabakalanma ve
lineasyon gibi primer yapılar kromitleri kontrol ederler. Masif kromit kütlelerinin etrafındaki
serpaHitinlaşrrie zonları ve kromitli dünit seviyelerinin daha kolay serpantinleşmesi kromit prospeksiyonu
yönünden önemli olmaktadırlar. Faylara yerleşen damar tipli kromit yataklannm
araştırılmasında kırık sistemlerinin ayrıntılı bir şekilde etüd edilmesi gerekir.
Jeofizik metodlardan gravimetri, jeolojik etüdlerin büyük kromit kütlelerine işaret ettiği!
yerlerde tavsiye edilebilir; yalnız gabro ve norit gibi yoğun kayaçlann fbulunduğu kesimlerde
dikkatli olmak icabeder. Manyetometri, kromit yataklannm yayilımını tahkikte olduğu
gibi, kromitıli dünit seviyelerinin meydana çıkarılmasında da etkili olabilmektedir.