EFFECT OF PHYSICAL AND MECHANICAL PROPERTIES OF ROCKS ON THE IMPACT HAMMER PERFORMANCE IN NİĞDE PROVINCE QUARIES

Yıl 2020, Cilt: 59 Sayı: 2, 113 - 122, 01.06.2020

Mehmet Sarı , Tevhit Yılmaz Ramazan Çomaklı

https://doi.org/10.30797/madencilik.758009

Öz

NİĞDE YÖRESİ KIRMATAŞ OCAKLARINDA KAYAÇLARIN FİZİKSEL VE MEKANİK ÖZELLİKLERİNİN HİDROLİK KIRICI PERFORMANSINA ETKİSİ

Öz

Bu çalışmada, Niğde ilinde faaliyet gösteren yedi farklı kırmataş ocağında delme-patlatma sonrası
oluşan yığındaki iri blokların (patar) ufaltılmasında kullanılan hidrolik kırıcıların performansına
kayaçların fiziksel ve mekanik özelliklerinin etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla, yığın malzemesi
parçacık boyutlarının belirlenmesi için görüntü işleme yöntemi kullanılarak boyut analizleri yapılmıştır.
Daha sonra bu malzemenin içerisinde bulunan patarların hidrolik kırıcılar ile ikinci bir kırma işlemine
tabi tutulması esnasında hidrolik kırıcıların net çalışma süreleri ve kırma hızları belirlenmiştir. Bu
çalışma kapsamında ziyaret edilen kırmataş ocaklarında benzer özelliklere sahip hidrolik kırıcılar
kullanılmaktadır. Bu doğrultuda, basit regresyon yöntemi kullanılarak kayaçların fiziksel ve mekanik
özellikleri ile hidrolik kırıcı net üretim miktarları arasındaki doğrusal ilişkiler araştırılabilmiştir. Buna
göre, iki değişken arasında farklı düzeylerde anlamlı doğrusal ve ters yönlü ilişkiler bulunmuştur.
Ayrıca çalışmanın sonunda, bütün değişkenlerin dâhil edildiği çoklu regresyon analizi ile hidrolik
kırıcının anlık üretim performansını önceden kestirecek bir model geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hidrolik kırıcı, Kırmataş ocağı, Fiziksel ve mekanik özellikler, Boyut küçültme, Delme-patlatma

Kaynakça

• Akyıldız, Ö., 2015. Kumtaşı Ocaklarında Patlatma Faaliyetlerinde Parçalanma Modellerinin İncelenmesi. Y. Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Altindağ, R., 2003. Correlation of Specific Energy with Rock Brittleness Concepts on Rock Cutting. Journal of the Southern African Institute of Mining and Metallurgy, 103, 163-171.
• Bilgin, N., Dincer, T., Copur, H., 2002. The Performance Prediction of İmpact Hammers from Schmidt Hammer Rebound Values in Istanbul Metro Tunnel Drivages. Tunnelling and Underground Space Technology, 17(3), 237–247.
• Evans, I., 1974. Energy Requirements for Impact Breakage of Rocks. In: Proceedings, Fluid Power Equipment in Mining, Quarrying Tunneling, IMM London, pp. 1-8.
• Ghasemi, E., Sari, M., Ataei, M., 2012. Development of An Empirical Model for Predicting the Effects of Controllable Blasting Parameters on Flyrock Distance in Surface Mines. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 52, 163-170.
• ISRM, 2007. R. Ulusay, J.A. Hudson (Eds.), The Complete ISRM Suggested Methods for Rock Characterization, Testing and Monitoring: 1974–2006, ISRM Turkish National Group, Ankara, Turkey.
• Kahraman, E., Kahraman, S., 2016. The Performance Prediction of Roadheaders from Easy Testing Methods. Bulletin of Engineering Geology and the Environment, 75(4), 1585–1596.
• Kılıç, A. M., 2011. Kargıcak-Ovacık (Mersin) Kuvarsitik Kumtaşı Açık İşletmesindeki Delme-Patlatma Uygulamaları. Ç.Ü. Müh. Mim. Fak. Dergisi, 26(1), 11- 26.
• Kılıç, M. K., Kahriman, A., Bağdatlı, S., 2017. Image J Programı ile Parça Boyutu Analizi. 9. Uluslararası Delme-Patlatma Sempozyumu, Ankara, 203-213.
• Öztürk, C.A., Nasuf, E., 2007. Kayaç Dokusal Özelliklerinin Sınıflandırılması ve Kaya Mühendisliği Uygulamaları. İTÜ Dergisi, 6(5-6), 69-80.
• Pekin, A., 2010. Ercan Taş Ocağı Delme-Patlatma Sisteminin İncelenmesi. BAÜ FBE Dergisi, 12(1), 31-45.
• Pekin, A., Bayırlı, M., 2015. Ercan Taş Ocağı Delme Patlatma Verimliliğinin Değerlendirmesi. BAÜ FBE Dergisi, 17(1), 22-31.
• Pelizza, S., Benedetto, G., Patrucco, M., 1995. Workplace Environmental Conditions and Innovative Tunnel Driving Techniques: Measurement and Control. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences & Geomechanics Abstracts. 32, 135A.
• Roddford, I.G., 1974. Experience with Impact Units. In: Proceedings, Fluid Power Equipment in Mining, Quarrying Tunneling, IMM London, pp. 57-66.
• Sarı, M., Ghasemi, E., Ataei, M., 2015. Kaya Fırlamalarının Çoklu Regresyon ve Bulanık Mantık Yöntemleriyle Tahmin Edilebilirliği. 8. Delme-Patlatma Sempozyumu, İstanbul, s. 209–216.
• Topal, İ., Oğul, K., Elevli, B., Akçakoca, H., 2011. Bir Kırmataş İşletmesinde Patlatma Delik Düzeni Değişiminin Kayaç Parçalanmasına Etkisi. Türkiye 22. Uluslararası Madencilik Kongresi ve Sergisi, Ankara, s. 125-140.
• Toprak, T., 2012. Süreksi̇zli̇kleri̇n Patlatma Verimi Üzerine Etkisinin Araştırılması. Y. Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Tumac, D., Hojjati, S., 2016. Predicting Performance of Impact Hammers from Rock Quality Designation and Compressive Strength Properties in Various Rock Masses. Tunnelling and Underground Space Technology, 59, 38-47.
• Wonnacott, T. H., Wonnacott, R. J., 1990. Introductory Statistics. 5th Ed., John Wiley & Sons, New York.