YUSUF AKÇURA VE ZİYA GÖKALP’E GÖRE TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİNİN DOĞUŞU VE TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİNİN DOĞUŞ DÖNEMİ İÇİN BİR DÖNEMLEŞTİRME TEKLİFİ

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 16, 17.04.2019

Mehmet Kaan Çalen

Öz

“Milliyetçilik
ne zaman ortaya çıktı?” sorusu, milliyetçilik olgusunu anlamaya yönelik
çalışmaların tartıştığı temel meselelerden birisidir. Bu makalede söz konusu
mesele Türk milliyetçiliği özelinde ele alınmıştır. Önce Modern Türk
milliyetçiliğinin iki kurucu ismi olan Ziya Gökalp ve Yusuf Akçura’nın konuya
dair görüşleri incelenmiştir. Daha sonra bu iki ismin çizdiği çerçeveden
hareketle Türk milliyetçiliğinin doğuşu için bir dönemleştirme teklif
edilmiştir. Neticede Türk milliyetçiliğinin tarihi modern öncesi ve modern
dönem olmak üzere ikiye, modern Türk milliyetçiliğinin doğuş dönemi ise kendi
içinde üç alt döneme ayrılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, Türk Milliyetçiliği

Kaynakça

• AHMED AGAYEF, “Türk Âlemi-1”, Türk Yurdu, Y. 1, S. 1, 17 Teşrîn-i Sânî 1327, s. 12-17.
• AKÇURAOĞLU YUSUF, “Türklük”, Salnâme-i Servet-i Fünûn, İstanbul 1328, s. 187-196.
• AKÇURAOĞLU YUSUF, “Türkçülük-Türklük Fikri, Türkçülük Cereyânı, Türk Ocakları”, Türk Yılı 1928, İstanbul 1928, s. 299-455.
• AKÇURA, Yusuf, “Üç Tarz-ı Siyaset”, (Yeni yazıya aktaran Recep Duymaz), Üç Tarz-ı Siyaset Ve Düşünce Akımları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 2004, s. 167-192.
• AKÇURA, Yusuf, Türkçülüğün Tarihi, Hazırlayan: Erol Kılınç, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2015.
• ALİ SUÂVÎ, “Türk”, Ulûm Gazetesi, 1286.
• ARSAL, Sadri Maksudi, Milliyet Duygusunun Sosyolojik Esasları, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1979.
• ÇALEN, Mehmet Kaan, II. Meşrutiyet Döneminde Türk Tarih Düşüncesi, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2013.
• ÇALEN, Mehmet Kaan & Halûk Kayıcı, Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Modern Türk Düşüncesinde Milliyetçilik, Bilgeoğuz Yayınları, İstanbul 2014.
• ÇALEN, Mehmet Kaan, “Ali Suâvî’de Türklük Tasavvuru”, Türk Yurdu, S. 354, Şubat 2017.
• ÇALEN, Mehmet Kaan, “II. Meşrutiyet Döneminde İki Farklı Cengiz Han Tasavvuru", Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, C. 13, S. 4, 22 Mayıs 2017, s. 227-254.
• ÇALEN, Mehmet Kaan, Yusuf Akçura ve Ziya Gökalp, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2018.
• DÂNİŞMEND, İsmâil Hâmi, Türklük Meseleleri, Üçüncü Baskı, İstanbul Kitabevi Yayınları, İstanbul 1983.
• DEGUIGNES, Hunların, Türklerin, Moğolların ve Daha Sair Garbî Tatarların Târih-i Umûmîsi, Mütercimi: Hüseyin Cahid, C. 1, İstanbul 1923.
• HOCAOĞLU, Durmuş, “Cumhuriyet Dönemi Türk Milliyetçiliği ve Batı Milliyetçilik Gelişmeleri”, Türk Ocakları Yüzyıllığı, Ankara 2000.
• KAFESOĞLU, İbrahim, Türk Milliyetçiliğinin Meseleleri, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1999.
• KARAKAŞ, Mehmet, Türk Ulusçuluğunun İnşası, Vadi Yayınları, Ankara 2000.
• KÖPRÜLÜ, Fuad, “Millî Edebiyat Cereyanının İlk Mübeşşirleri”, Edebiyat Araştırmaları, Ankara 1999.
• KÖPRÜLÜZÂDE MEHMED FUAD, “Edebiyatmızda Milliyet Hissi”, Türk Yurdu, S. 20, 10 Temmuz 1329, s. 667-678.
• KÖSOĞLU, Nevzat, Türk Milliyetçiliği ve Osmanlı, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2000.
• KÖSOĞLU, Nevzat, Milliyetçilikte Yeni Arayışlar Yahya Kemal, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2009.
• KUSHNER, David, Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu, Fener Yayınları, İstanbul 1998.
• MARDİN, Şerif, Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, İletişim Yayınları, İstanbul 2002.
• MUSTAFA CELÂLETTİN PAŞA, Eski ve Modern Türkler, Çeviri: Güven Beker, Kaynak Yayınları, İstanbul 2014.
• OBA, Ali Engin, Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu, İmge Yayınları, Ankara 1995.
• ORKUN, Hüseyin Namık, Türkçülüğün Tarihi, Kömen Yayınları, İkinci Baskı, Ankara 1977.
• ÖGEL, Bahaeddin, Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 2001.
• ÖZKIRIMLI, Umut, Milliyetçilik Kuramları Eleştirel Bir Yaklaşım, 3. Baskı, Doğu Batı Yayınları, Ankara 2009.
• TANERİ, Aydın, Türk Devlet Geleneği, MEB Yayınları, İstanbul 1993.
• TANRIÖVER, Hamdullah Subhî, Dağ Yolu, 2 C., Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2000.
• TURAN, Osman, Türk Cihân Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1994.
• ÜLKEN, Hilmi Ziya, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Ülken Yayınevi, Yedinci Baskı, İstanbul 2001.
• ZİYA GÖKALP, “Türkçülük Nedir? 1”, Yeni Mecmûa, C. 1, S. 25, 27 Kânûn-ı Evvel 1917, s. 481-485.
• ZİYA GÖKALP, “Türkçülük Nedir? 2”, Yeni Mecmûa, C. 2, S. 27, 10 Kânûn-ı Sânî 1918, s. 1-3.
• ZİYA GÖKALP, “Türkçülük Nedir? 3”, Yeni Mecmûa, C. 2, S. 29, 24 Kânûn-ı Sânî 1918, s. 41-44.
• ZİYA GÖKALP, “Milletçilik”, Yeni Mecmûa, C. 2, S. 33, 21-18 Şubat 1918, s. 122-123.
• ZİYA GÖKALP, “Türkçülük Nasıl Doğdu?”, Yeni Mecmûa, C. 2, S. 40, 18 Nisan 1918, s. 262-263.
• ZİYA GÖKALP, “Türkçülüğün Tarihi”, Yeni Mecmûa, C. 4, S. 84, 13 Eylül 1923, s. 359-361.
• ZİYA GÖKALP, Türkleşmek, İslâmlaşmak, Muâsırlaşmak, Hazırlayan: Mustafa Koç, (Bütün Eserleri Kitaplar-1 İçinde), Editör: M. Sabri Koz, Yapı Kredi Yayınları İstanbul 2007.
• ZİYA GÖKALP, Türkçülüğün Esasları, Yayına Hazırlayan: Mustafa Koç, (Bütün Eserleri Kitaplar-1 İçinde), Editör: M. Sabri Koz, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2007.