BULGAR MİLLİ UYANIŞI VE BULGAR MİLLİYETÇİLİĞİNİN ÖZELLİKLERİ

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 85 - 104, 26.04.2020

Fatma Rodoplu Yıldırım

Öz

Osmanlı Devleti çok uluslu diğer devletler gibi milliyetçilik akımından en çok etkilenen devletlerden biri olmuştur. Osmanlı Devleti’nin özellikle Balkan coğrafyası, barındırdığı farklı etnik gruplar dolayısıyla bu etkiyi en şiddetli hisseden bölge olmuştu. Bulgarlar da XVIII. yüzyılın sonundan başlayarak bağımsızlık hedefiyle topyekûn bir millî bilinçlenme ve millî teşkilatlanma yoluna girmişlerdir. Bulgar aydınları özellikle eğitim alanında gelişmeye çok önem vermişti. Yine basın ve yayın faaliyetleri de bu dönemde yoğun bir şekilde kullanılmıştır. Bu süreçte Bulgar millî kimliğini inşa edenlerin vazgeçilmez olarak gördüğü bazı değerler belirlenmiştir. Bulgar toplumunda Ortodoks Hristiyan olmayan ve Bulgarca konuşmayanların “öteki” olduklarına yönelik bir algı yaratılmıştı. Bulgar millî kimliğinin gelişiminde önemli dönüm noktalarından biri Bulgar Eksarhanesinin kurulması hadisesiydi. Bulgar aydınları öncelikle Fener -Rum Patrikhanesi ve Rum nüfuzundan kurtulmak için yoğun çaba sarf etmişlerdi. Kültürel alanda Rumlara karşı bir mücadele verilirken siyasî ve askerî sahada ise Bulgar milliyetçilerinin en büyük “öteki”si Osmanlı-Türk-Müslümanlar olmuştu. Millî kimlik inşasında kullanılan bu doneler, Bulgar milliyetçilerinin toplumu bunlarla beslemesi neticesinde, uzun yıllar değerini yitirmemiş ve kamuoyunda bu algı canlı tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bulgarlar, Türkler, Milliyetçilik, Millî Kimlik, Osmanlı Devleti

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• AKÇA, Ümit, “Protestan Misyonerler ve Milli Devletlerin Doğuşu: Robert Kolej ve Bulgar Milli Devleti Örneği”, Sosyoloji Konferansları, No: 53 (2016-1). ALAN, Gülbadi, “Amerikan Board Okullarında Yürütülen Misyonerlik Faaliyetleri”, İslami Araştırmalar, S. 20 (4), Ankara, 2007. ANDERSON, Benedict, Hayali Cemaatler, Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, Çev. İskender Savaşır, Metis Yay., İstanbul, 2007. AYDIN, Mithat, Bulgarlar ve Ermeniler Arasında Amerikan Misyonerleri, İstanbul, 2008. BRADLEY, Joseph, Voluntary Assosiations in Tsarist Russia: Science, Patriotizm and Sivil Society, Harward University Press, United States of Amerika, 2009. BREUILLY, John, Nationalism and the State, Manchester University Press, Manchester, 1993. DEMINA, E. İ., “O Pervom Opite Kodifikatsii Bolgarskogo Literaturnogo Yazıka Epohi Vozrajdeniya. Kontsensiya Yu. Venelina”, Yu. İ. Venelin v Bolgarskom Vozrajdenii, Rassiyskaya Akademiya Nauk İnstitut Slavyanovedeniya i Balkanistiki, Moskova, 1998. DRINOV, Marin, “Pırvata Bılgarska Tipografiya v Solun i Nyakoi ot Peçatnite v Neya Knigi”, Periodiçesko Spisanie na Bılgarskoto Knijovno Drujestvo, Pod. Red. na V. D. Stoyanova, Godina Sedma, Knijka XXXI, Sredes, 1889, s. 1-26. DURKHEIM, Emile, Dinsel Yaşamın İlk Biçimleri, Çev. Prof. Dr. Özer Ozankaya, Cem Yay., İstanbul, 2010. ENGELHARDT, Tanzimat ve Türkiye, Çev. Ali Reşad, Kaknüs Yay., İstanbul, 1999. GÜLLÜ, Ramazan Erhan “Bulgar Eksarhlığı’nın Kuruluşu ve Statüsü”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, C. 17, S. 1, 2018 HILENDARSKI, Paisiy İstoriya Slavyanobılgarska, Zografska Çernova 1762, Faksimilno İzdanie 1998, Sofya, 1998. HOBSBAWM, E. J., Milletler ve Milliyetçilik, Program, Mit, Gerçeklik, Çev. Osman Akınhay, İstanbul, 2014. HROCH, Miroslav, Avrupa’da Milli Uyanış, Toplumsal Koşulların ve Toplulukların Karşılaştırmalı Analizi, İletişim Yay., İstanbul, 2011. İNALCIK, Halil, Tanzimat ve Bulgar Meselesi, Doktora Tezinin 50. Yılı, Eren Yay., İstanbul, 1992. ISOV, Mümin, Nay Razliçniyat Sısed, Obrazıt na Osmantsite (Turtsite) i Osmanskata İmperiya v Bılgarskite Uçebnitsi po İstoriya prez Vtorata Polovina na XX vek, İmir Yay., Sofya, 2005. JECEV, Tonço, Bılgarskiyat Velikden ili Strastite Bılgarski, Plovdiv, 1985. KARPAT, Kemal, Balkanlarda Osmanlı Mirası ve Milliyetçilik, Timaş Yay., İstanbul, 2012. KOHN, Hans, Panslavizm ve Rus Milliyetçiliği, Çev. Agah Oktay Güner, İlgi Kültür Sanat Yay., İstanbul, 2017. KOYUNCU, Aşkın, Bulgar Eksarhlığı, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale, 1998. KURTEV, Nedyalko, “Formirane na Bılgarskata Burjuazna Natsiya, Pırva Çast”, Godişnik na Sofiyskiya Universitet, Dırjavno İzdatelstvo Nauka İzkustvo, Sofya, 1964. MINKOVA, Lilyana, “Zahariy Knyajeski i Russko-Bolgarskie Svyazi Vtoroy Polovinıy XIX. v.”, Bolgariya i Rossiya (XVIII-XX. vv.) Vzaimopoznanie, Rossiyskaya Akademiya Nauk İnstitut Slavyanovedeniya- Bolgarskaya Akademiya Nauk İnstitut Literaturıy, Moskova, 2010. OTÇET o Deyatelnosti Russkogo Arhiologiceskogo İnstituta v Konstantinopole v 1896 g., IRAIK, C. II, Odesa, 1897. SMITH, Anthony D., Milli Kimlik, Çev. Bahadır Sina Şener, İletişim Yay., İstanbul, 2016. SMOLYANINOVA, M. G. “Yuri Venelin i Bolgarskaya Literatura Epohi Natsionalnogo Vozrajdeniya”, Yu. İ. Venelin v Bolgarskom Vozrajdenii, Rassiyskaya Akademiya Nauk İnstitut Slavyanovedeniya i Balkanistiki, Moskova, 1998. ŞENTÜRK, M. Hüdai, Osmanlı Devleti’nde Bulgar Meselesi (1850-1875), TTK Basımevi, Ankara, 1992. TAŞTAN, Yahya Kemal, Balkan Savaşları ve Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu, Ötüken Yay., İstanbul, 2017. TODOROVA, Maria, Balkanları Tahayyül Etmek, Çev. Dilek Şendil, İletişim Yay., İstanbul, 2013. VENEDIKTOV, K. G., “Pervıe Bolgarskie Vozrojdenskie Knigi v Moskve”, Bolgariya i Rossiya (XVIII-XX. vv.) Vzaimopoznanie, Rossiyskaya Akademiya Nauk, İnstitut Slavyanovedeniya-Bolgarskaya Akademiya Nauk İnstitut Literaturiy, Moskva, 2010. VOYNIKOVA, Dobrya “Kratka Bılgarska İstoriya”, V Vne u Knigopeçat L. Sommera, Kalofer, 1861.
• Dijital Kaynaklar ARETOV, Nikolay Natsionalna Mitologiya i Natsionalna Literatura, http://www.slovo.bg/showwork.php3?AuID=38&WorkID=13618&Level=2 (e.t.15.05.2018) DRUMEV,Vasil, http://www.slovo.bg/showwork.php3?AuID=222&WorkID=7035&Level=3 (e.t. 08.03.2018). TRIFONOV, Yordan, https://liternet.bg/publish17/iu_trifonov/izbrani/ivanko.htm (e.t. 08.03.2018)