THE REFLECTION OF ROMANTICISM IN DERGAH JOURNAL: YAHYA KEMAL’S DISCUSSIONS (1921-1923)

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 71 - 107, 26.10.2022

Gökberk Yücel

https://doi.org/10.53425/madergisi.1170604

Cited By: 1

Öz

The aim of this study was to examine the reflection of the romanticism movement in Dergah Journal on the basis of Yahya Kemal (Beyatlı)’s works published in the Journal. An analogy was tried to be established between the romantic metaphor of "lost paradise" and the concept of "time gate", which is also one of the meanings of Dergah, which includes the discussion of time. The main aim of the study was to examine the projections of this analogy in the works of Yahya Kemal, who is both the name maker and the leading author of the Journal. In this context, content analysis formed the methodological framework of the study. The aim of using this method was to reveal the embedded meaning of Romanticism in Yahya Kemal's discussions. The results revealed that Yahya Kemal’s the man of letters identity appeared more in his writings and his discussion on literature and history contained the traces of Romanticism in social and cultural fields rather than Political Romanticism. Yahya Kemal criticized the social and cultural changes that took place in the context of Westernization during his lifetime and regarded the Turkish National Movement, which started in Anatolia, as an opportunity as a restoration of the future with tradition. In this context, his commitment to the roots and his gradual attitude to change can be considered as restorative romanticism.

Anahtar Kelimeler

Romanticism, Tradition, Westernization, Dergah Journal, Yahya Kemal

DERGÂH MECMUASI’NDA ROMANTİZMİN İZDÜŞÜMÜ: YAHYA KEMAL’İN MUSÂHABELERİ (1921-1923)

Öz

Bu çalışmada Dergâh Mecmuası’nda Romantizm akımının izdüşümü, Yahya Kemal (Beyatlı)’in Mecmua’da neşredilen yazıları bağlamında incelenmiştir. Romantizmin “kayıp cennet” metaforu ile aynı zamanda Dergâh’ın kelime anlamlarından birini ihtiva eden “zaman kapısı” kavramı arasında zamanın muhasebesini içeren bir analoji kurulmaya çalışılmıştır. Bu analojinin mecmuanın hem isim koyucusu hem de baş yazarı olan Yahya Kemal’in yazılarındaki izdüşümlerinin ne olduğu, hangi noktalarda ve ne şekilde ortaya çıktığı çalışmanın temel sorunsalını teşkil etmektedir. Bu bağlamda içerik analizi yöntemi çalışmanın metodolojik çerçevesini oluşturmaktadır. Bu yöntemle Yahya Kemal’in musâhabelerinde Romantizme dair gömülü anlamın ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Çalışmada edinilen sonuçlar ise; Yahya Kemal’in yazılarında edebiyatçı kimliğinin daha fazla ön plana çıkmış; edebiyat ve tarih üzerine musâhabeleri, Siyasî Romantizmden ziyade sosyal ve kültürel alanlarda Romantizmin izlerini barındırmıştır. Yahya Kemal, yaşadığı dönemde Batılılaşma çerçevesinde gerçekleşen sosyal ve kültürel değişimleri eleştiriye tabi tutarken, Anadolu’da başlayan Millî Mücadele’yi geleceğin gelenek üzerinden restorasyonu bağlamında bir fırsat olarak değerlendirmiştir. Bu bağlamda köklere olan bağlılığı ve değişime olan tedrici tutumu, Onarıcı (restorasyoncu) Romantizm olarak değerlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Romantizm, Gelenek, Batılılaşma, Dergah Mecmuası, Yahya Kemal

Kaynakça

• Aksakal, H. (2015). Politik Romantizm ve Modernite Eleştirileri. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Arık, E. (2011). Türk Milliyetçiliğinde Spiritüalist Yaklaşım: Dergâh Dergisi (1921-1923). Doktora Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Atay, O. (1996). Tutunamayanlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aykaç, B. ve Durgun, Ş. (2018). “The Changing Political Discourse of the Islamist Movement in Turkey”. Arab Studies Quarterl, 40 (2), ss. 155-174.
• Banarlı, N. S. (2012). Bir Dağdan Bir Dağa (İkinci baskı). İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Beiser, F. C. (2021). Aydınlanma, Devrim ve Romantizm. Çev. A. Önal. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi Teknikler ve Örnek Çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Dellaloğlu, B. F. (2010). Romantik Muamma. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Dergâh Mecmuası, (2014). Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Dickens, C. (2009). Zor Zamanlar (Üçüncü Baskı). Çev. F. Elioğlu. İstanbul: Oda Yayınları.
• Ersanlı, B. (2013). İktidar ve Tarih (Beşinci Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ficthe, J. G. (1922). Adresses To The German Nation. Çev. R. F. Jones and G. H. Turnbull. Chicago & London: The Open Court Publishing.
• Gökalp, Z. (1976). Türkleşme İslamlaşmak Muasırlaşmak. (Haz. İ. Kutluk). Ankara: Devlet Kitapları.
• Hamid Sadi. (!5 Nisan 1921). “Sakarya”. Dergâh Mecmua, C. 1, S. 1, ss. 34-35. (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Halide Edip. (15 Nisan 1921). “Efenin Hikayesi”. Dergâh Mecmua, C. 1, S. 1, ss. 44-48. (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Herder, J. G. (2011). “Dilin Kökeni Üzerine.” Der. G. Aytaç. Klasik Alman Dil Felsefesi Metinler. Çev. G. Aytaç. Ankara: Phoenix Yayınları.
• İsmail Hakkı. (15 Nisan 1921). “Kerbela’ya Giden Derviş.” Dergâh Mecmua, C. 1, S. 1, ss. 7-8. (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Karadişoğulları, E. (1995). Dergâh Mecmuası: İnceleme-Firhist-Metin. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Karpat, K. (2017). Türk Siyasi Tarihi: Siyasal Sistemin Evrimi (Yedinci Baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Löwy M. ve Sayre R. (2016). İsyan ve Melankoli: Moderniteye Karşı Romantizm. Çev. I. Ergüden. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Motly, A. J. (2001). Encyclopedia of Nationalism-2. London & California: Academic Press.
• Novalis. (2006). Geceye Övgüler. Çev. A. Cemal. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özbay Kara, Ö. (2017). “Dergâh ve Rübâb Dergilerindeki Dil ve Edebiyat Yazıları Üzerine Bir İnceleme”. Bartın Üniversitesi Çeşm‐i Cihan: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları E ‐ Dergisi. 4 (2), ss. 144-164.
• Safranski, R. (2013). Romantik: Bir Alman Sorunsalı. Çev. A. Nalbant. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Schmitt, C. (2017). Political Romanticism. Trans. G. Oakes. New York & London: Routledge.
• Schwab, G. (1968). Alman Halk Efsaneleri. Çev. N. Selen. İstanbul: M.E.B. Devlet Kitapları.
• Tanpınar, A. H. (2022). Yahya Kemal (On Altıncı Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tekeli, İ. (2007). “Türkiye’de Siyasal Düşüncenin Gelişimi Konusunda Bir Üst Anlatı”. Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce: Modernleşme ve Batıcılık (Dördüncü Baskı). Ed. T. Bora ve M. Gültekingil. İstanbul: İletişim Yayınları, ss.19-42.
• Tercan, M. I. (2009). Millî Mücadele Döneminde Anadoluculuk Hareketi ve Dergâh Mecmuası. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Toker, N. ve Tekin S. (2007). “Batıcı Siyasî Düşüncenin Karakteristikleri ve Evreleri: Kamusuz Cumhuriyetten Kamusuz Demokrasiye”. Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce: Modernleşme ve Batıcılık (Dördüncü Baskı). Ed. T. Bora ve M. Gültekingil. İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 82-106.
• Uçman, A. (172-173), “Dergâh”. TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 9, ss. 172-174. (Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/dergah--dergi, 3 Eylül 2022).
• Uslucan, F. (1995). Dergâh Mecmuası Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Yahya Kemal. (15 Nisan 1921). “Üç Tepe”. Dergâh Mecmua, C. 1, S. 1, ss. 3-6. (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Yahya Kemal. (1 Mayıs 1921). “Sade Bir Görüş”. Dergâh Mecmuası, C. 1, S. 2, ss.55-59. (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Yahya Kemal. (15 Mayıs 1921). “Kalple Dil”. Dergâh Mecmuası, C. 1, S. 3, ss.113-115. (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Yahya Kemal. (1 Haziran 1921). “Acıların Tadı”. Dergâh Mecmuası, C. 1, S. 4, ss.173-175. (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Yahya Kemal. (20 Haziran 1921). “Esir Jeminüs ve Altor Şehri”. Dergâh Mecmuası, C. 1, S. 5, ss.235-239. (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Yahya Kemal. (5 Temmuz 1921). “Gezinti”. Dergâh Mecmuası, C. 1, S. 6, ss.297-301. (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Yahya Kemal. (5 Kasım 1921). “Balkan’a Seyahat”. Dergâh Mecmuası, C. 2, S. 14, ss. 67-79. (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Yahya Kemal. (20 Kasım 1921). “Karanlıkta Uyanan Biri”. Dergâh Mecmuası, C. 2, S. 15, ss. 129-132. (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Yahya Kemal. (5 Aralık 1921). “Bir Kitabın Uyandırdığı Hatıralar”. Dergâh Mecmuası, C. 2, S. 16, ss. 189-196. (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Yahya Kemal. (5 Ocak 1922). “İmlâya Dair Güft ü Gû”. Dergâh Mecmuası, C. 2, S. 18, ss. 319-322. (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Yahya Kemal. (20 Ocak 1922). “Kafiye”. Dergâh Mecmuası, C. 2, S. 19, ss. 379-384. (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Yahya Kemal. (5 Şubat 1922). “Vezinler 1”. Dergâh Mecmuası, C. 2, S. 20, ss. 441-447. (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Yahya Kemal. (20 Mart 1922). “Vezinler 2”. Dergâh Mecmuası, C. 2, S. 23, ss. 629-632. (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Yahya Kemal. (20 Nisan 1922). “Lisana Dair Güft ü Gû”. Dergâh Mecmuası, C. 3, S. 25, ss. 3-5. (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Yahya Kemal. (20 Mayıs 1922). “Bugünkü Türkçe 1”. Dergâh Mecmuası, C. 3, S. 27, ss. 121-123 (Haz. A. Tekin ve A. Z. İzgöer, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014).
• Yahya Kemal. (1970). Eğil Dağlar: İstiklal Harbi Yazıları. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Yahya Kemal. (2015). Çocukluğum, Gençliğim, Siyasî ve Edebî Hâtıralarım (Yedinci Baskı). İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti.
• Yüce, S. (1995). Nesir Yönünden Dergâh Mecmuasının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• West. D. (2008). Avrupa Felsefesine Giriş: Rousseau, Kant ve Hegel’den Faucalt ve Derrida’ya (İkinci Baskı). Çev. A. Cevizci. İstanbul: Paradigma Yayınları.