MİLLİYETÇİLİK, TARİH VE İKTİDAR İLİŞKİSİ: KUZEY MAKEDONYA’DA “ANTİKLEŞME” SÜRECİ VE TARİH İNŞASI

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 43 - 87, 29.04.2024

Murat Aliu

https://doi.org/10.53425/madergisi.1386513

Öz

Milliyetçilik çağında tarih, milliyetçiliğin siyasi hedeflerini meşrulaştırmada etkili bir araç olarak hizmet etmeye başladı. Milletlerin geçmişini keşfeden tarih, milliyetçi ideolojiyle, dolayısıyla siyasal iktidarla da yakın ilişkiye girmiştir. Siyaset ve tarih arasındaki bu yakın ilişki, millet ve ulus-devletlerin, ortak geçmişi gibi kültürel unsurlarla meşrulaştırıldığı Balkanlar'da daha da belirgin hale gelmektedir. Bu çalışmada 2006 yılında Makedonya hükümetin himayesinde başlayan “antikleşme” sürecini incelemek amaçlanmaktadır. Antikleşme süreci ile Makedon halkının etnogenezi konusunda yeni bir kuram ortaya atıldı: çağdaş ile antik Makedonlar arasında etno-kültürel ve tarihsel sürekliliği. Makedon halkının kökenine ilişkin bu yeni teori ve bunun sonucunda oluşan yeni ulusal anlatının arkasında, Makedon ulusunun tarihsel meşruiyet eksikliği ve Bulgaristan, Sırbistan ve Yunanistan gibi komşular tarafından tanınmaması yatmaktadır. Bu bağlamda “antikleşme”, VMRO-DPMNE hükümetinin Makedon ulusunun “eksik” olan etno-tarihini devletin doğrudan müdahalesiyle üretme girişimdir. Antikleşme, bahsedilen komşuların 19. yüzyılından beri Makedon ulusunun tanımaması ve İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Yugoslav komünistlerinin bir icadı olduğu yönündeki iddialarına topyekûn bir yanıt olarak tasarlanmıştı.

Anahtar Kelimeler

Antikleşme, İktidar, Tarihyazımı, Makedonlar, Antik Makedonlar

THE RELATIONSHIP OF HISTORY, POWER AND NATIONALISM: THE “ANTIQUIZATION” PROCESS AND THE PRODUCTION OF HISTORY IN MACEDONIA

Öz

In the age of nationalism, history began to serve as an effective tool in legitimizing the political goals of nationalism. History, which explored the past of nations, has also entered a close relationship with nationalist ideology and therefore with political power. This close relationship between politics and history becomes even more evident in the Balkans, where nations and nation-states are legitimized with cultural elements such as their common history. This study aims to examine the "antiquization" process that started in 2006 under the auspices of the Macedonian government. With the process of "antiquization", a new theory was put forward about the ethnogenesis of the Macedonian people: ethno-cultural and historical continuity between contemporary and ancient Macedonians. Behind this new theory of the origin of the Macedonian people and the resulting new national narrative lies the lack of historical legitimacy and the lack of recognition of the Macedonian nation by neighbors such as Bulgaria, Serbia, and Greece. In this context, "Antiquization" in this context is the attempt of the VMRO-DPMNE government to produce the “incomplete” ethno-history of the Macedonian nation through the direct intervention of the state. “Antiquization” was intended as an all-out response to the neighbours claims that the Macedonian nation has not been recognized since the 19th century and was an invention of the Yugoslav communists after the Second World War.

Anahtar Kelimeler

Antiquatizion, Power, Historiography, Macedonian

Kaynakça

• Aksakal, H. (2015). Türk Politik Kültüründe Romantizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aliu, M. (2023). İktidar, Kimlik ve Mekan: Üsküp 2014 Projesi Üzerine Bir İnceleme. Üsküp: İDEFE.
• Aydın, M. (1990). "XIX. Yüzyılda Bulgar Meselesi." V. Milletlerarası Türkiye Sosyal ve İktisat Tarihi Kongresi Tebliğleri içinde, 281-285. Ankara: TTK.
• Banac, I. (1984). The National Question Origins, History, Politics. London: Cornell University Press.
• Berger, S. (2009). "The Comparative History of National Historiographies in Europe: Some Methodological Reflections and Preliminary Results." Nations and their histories: constructions and representations içinde, Hazırlayan: S. Gemenne, 29-45. London: Palgrave Macmilan.
• Berkowitz, P. (2003). Nietzche Bir Ahlak Karşıtının Etiği. Çev. E. Demirel. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bozeva-Abazi, K. (2002). Trajtësimi i İdentiteve Kombëtare Bullgare dhe Serbe 1800-1900. Çev. U. Poshka. Shkup: Logos-A.
• Brailsford, H. (1971). Macedonia: its races and their future. New York: Arno Press.
• Brunnbauer, U. (2003). "Serving the Nation: Historiography in the Republic of Macedonia (FYROM) After Socialism." (4): 161-181.
• Çelik, H., v.d. (2013). "Söylem Analizi." Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27(27), 99-117.
• Ersanlı, B. (1992). İktidar ve Tarih Türkiye’de Tarih Tezin Oluşumu (1929-1937). İstanbul: AFA Yayınları.
• Foucualt, M. (1999). Bilginin Arkeolojisi. Çev. Veli Urhan. İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Hacısalihoğlu, M. (2019). Geçmişle Bitmeyen Kavga: Balkanlarda Tarih ve Tarihyazımı. Doğu Batı Dergisi. (89): 47-74.
• Hacısalihoğlu, M. (2020). "Makedonya Güncel Tarih Ders Kitaplarında Osmanlı-Türk İmajı." Balkan ve Karadeniz Ülkelerinde Güncel Tarih Ders Kitaplarında Osmanlı-Türk İmajı içinde, Hazırlayan: Mehmet Hacısalihoğlu, 227-286, İstanbul: Balkar.
• Hobsbawm, E. (1999). Tarih Üzerine. Çev. Osman Akınhay. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Hobsbawm, E. (2010). Milletler ve Milliyetçilik. Çev. Osman. Akınhay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kubiena, M. (2012). "Skopje 2014- Musealizing the City, Reinventing History?" The Western Balkans Policy Rewies, 2 (1): 78-99.
• Marinov, T. (2010). "Historiographical Revisionism and ReArticulation of Memory in the Former Yugoslav Republic of Macedonia." Sociétés politiques comparées, (25): 1-19.
• Mazower, M. (2017). Bizans Çöküşünden Günümüze Balkanlar. Çev. A. Ozil. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Megill, A. (1998). Aşırılığın peygamberleri Nietzche, Heidegger, Foucualt, Derrida. Çev. T. Birkan. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Nietzche, F. (2000). Tarih Üzerine. Çev. N. Bozkurt. Istanbul: Say Yayınları.
• Nuredini, A. (2008). Osmanlı Sonrası Makedonya. Üsküp: Matüsiteb.
• Özkırımlı, U. (2010). Milliyetçilik Üzerine Güncel Tartışmalar. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Pichler, R. "Visual historical anthropology." Cargo. tarih yok. https://cargocollective.com/robert-pichler/Skopje-2014.
• Renan, E. (1946). Millet Nedir?. Çev. Ç. İshan. Ankara: Sakarya Basımevi.
• Rocker, R. (2019). Milliyetçilik ve Kültür. Çev. Ç. A. Çıkaroğlu. İstanbul: Kaos Yayınları.
• Rogos, A. (2018). "Antiquization processes in the Macedonian, Kazakh and Turkmen National Narratives: Visual constructs that shape political conceptions." Open Political Science, 1(12): 111-124.
• Rossos, A. (2008). Macedonia and the Macedonians A History. Stanford and California: Hoover İnstitution Press.
• Rudomentof, V. (2001). Nationalism, Globalization and Orthodoxy. London: Greenwood Press.
• Rusinow, D. (1995). "The Yugoslav Peoples." Eastern European Nationalism in the Twentieth-Century içinde, Hazırlayan: Peter Sugar, 305-314, Washington: University Press of America.
• Sardazoska, N. (2016). "Mapping and Homogenization of Memory: From Urban Reinvention of the City of Skopje Toward Conflicitng Narratives of Porosity in the Spatial Historical Landscape." İnterpretacije Jugoslovenskih Sukoba i Njihove Posledici İzmedu Sustinskog i Dijaloga içinde, Hazırlayan: Goran Tepšić, 147-158, Beograd: Forum ZFD.
• Smith, A. (1997). "The ‘Golden Age’ and National Renewal." Myth and Nationhood içinde, Hazırlayan: George Schöpflin, 36-59, New York: Routledge.
• Smith, A. (2002). Küreselleşme Çağında Milliyetçilik. Çev. D. Kömürcü. İstanbul: Everest.
• Smith, A. (2002). Ulusların Entik Kökeni. Çev. Sonay Bayramoğlu. Ankara: Dost Kitabevi.
• Smith, A. (2014). Milli Kimlik. Çev. B. S. Şener. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Smith, A. (2015). Etno-Sembolizm ve Milliyetçilik. Çev. F. Çallı. Istanbul: Alfa Yayınları.
• Smith, A. (1999). "Nationalism and the Historians." Mapping the Nation içinde, hazırlayan: Gopal Balakrishman, 175-197, London ve New York: Verso.
• Stojkoski, Z. (2015). "Attempts to Re-read the Macedonian history, the İssue of Continuity and the Role of the Cultural Memory." Cultural memory Conference Proceedings, 2(2): 33-44.
• Todorova, M. (2015). Balkanlar'ı Tahayyül Etmek. Çev. D. Şendil. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tosh, J. (1997). Tarihin peşinde Modern Tarih Çalışmasında Hedefler, Yöntemler ve Yeni Doğrultular. Çev Ö. Arıkan. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Troebst, S. (2003). "Историската политика и историските 'ремекдела' во Македонија пред и по 1991." Newbalkanpolitics. (Tarih yok). https://www.newbalkanpolitics.org.mk.
• Tziampiris, A. (2011). "Greece and the Macedonian Question: an assessment of recent claims and criticisms." Southeast European and Black Sea Studies, 11(1): 69-83.
• Vangeli, A. (2011). "Nation-building ancient Macedonian style: the origins and the effects of the so-called antiquization in Macedonia." Nationalities Papers, 39(1): 13-32.
• "Античките Македонци-омилени стражари за Туристите-еве како се избираат." MKNews. 25 Ağustos 2014. https://mkdnews.com/antichkite-makedontsi-omileni-strazhari-zaturistite-eve-kako-se-izbiraat.
• "Античките копја пробија и во историјата." Дневник. 16 Haziran 2009.
• "Антиката ќе ја разгори битката меѓу Иванов и Фрчковски." Нова Македонија. 28 Ocak 2009.
• Ачкоска, Виолета. "Време е да си ја сакаме сопствената историја!" Faktor. 21 Eylül 2014. https://faktor.mk/intervju-violeta-achkoska-vreme-e-da-si-ja-sakame-sopstvenata-istorija.
• Апостолски, Михајло. (1969). Историја на Македонскиот Народ. Скопје: Институт за Национална Историја.
• Велиновска, Мирка. "Кај ќе беше цивилизацијата без антиквизација." Нова Македонија. 15 Теmmuz 2010.
• "Вo ‘Илјадата’ Хомер има употребено 83 збора кои ги има и во денешниот македонски јазик!" Фокус, (726). 29 Mayıs 2009. "Генетиката потврди дека сме потомци на Александар Македонци." Вечер. 27 Mayıs 2009.
• Георгиевски, Борис. "Минатото ја загрозува иднината." Глобус, (132). 27 Ekim 2009.
• Георгиевски, Борис. "Молитвата на античките копачи." Глобус, (92). 20 Ocak 2009.
• Гроздановски, Сортир. (2016, 2 20). "Во прилог на Македонската античка прикаска." Macedonianword. 20 Şubat 2016. https://macedoniannewssite.wordpress.com/2016/02/20.
• Димитар Димитров. "Импликации на антиквизацијата." Дневник. 18 Hazıran 2011.
• Донски, Александар, v.d. "Кој се плаши од античкомакедонската историја?" Нова Македонијa. 26 Şubat 2009.
• Донски, А. (2010). Античките Македонци не биле Грци. Штип: МНЛД Григор Прличев.
• Донски, Александар. (2010). "Етно-културната Засебност на Античките Македонци во Делото на Павсанија." Годишен зборник институт за историја и археологија, 1(1): 127-136.
• "Иванов: Ние сме 100 проценти Македонија." Вечер. 19 Eylül 2009.
• Катин, Славе: "Ѓорѓија Џорџ Атанасоски донатор на првиот споменик на Александар Македонски во Македонија." MakedonskoSonce. 26 Eylül 2018 http: makedonskosonce.com/14795.
• "Кои сме ние?" Утрински Весник. 4 Temmuz 2009.
• Крамариќ, З. (2010). Меморија, историја, траума. Спектар, (55): 91-109.
• "Македонија сега може да ја види и својата историја." Вечер. 3 Mayıs 2010.
• "Македонците се историска и цивилзациска реалност". Дневник. 3 Ağustos 2011.
• "МАНУ бара да се направи етногенеза на Македонците." Нова Македонија. 17 Nisan 2009.
• Маринов, Чавдар. (2014). Македонското прашање од 1944 до денес Комунизмот и национализмот на Балканот,. (Çevç Д. С. Тодоров. Скопје: Фондација Отворено Општество-Македонија.
• "Национализмот живее во грчкиtе учебници по историја." Нова Македонија. 4 Eylül 2009.
• Наум, Митрополит. "За македонскиот идентитет." Македонска Нација. 13 Тemmuz 2011. https://mn.mk/komentari/4506-Za-Makedonskiot-Identiet .
• "Не ми е важна личната кариера, важна ми е иднината на Македонија." Фокус, (714). 6 Mart 2009.
• "Отворена порта ‘Македонија." Нова Македонија. 9 Ocak 2012.
• Панов, Митко. "Просветлување на историјата на Македонија." 16 Şubat 2011. http://www.mn.mk/komentari/3604.
• Панов, Митко (2008). "Македонија и Словените." Историја на Македонскиот Народ içinde, hazırlayan: Тодор Чепреганов, 79-90. Скопје: Институт за нацонална историја.
• "Паско Кузман-Скулптурите во владата раскажуваат Македонска историја стара 7.000 години." Clubs. 1 Ağustos 2007. http://clubs.dir.bg.
• Пери, Данкан. (2001). Политика на Теророт Македонското Револуционерно Движење во Периодот од 1893 до 1903 година. Çev. Ферид Мухиќ. Скопје: Магор.
• Петрески, Владимир. "Ѓорѓе Иванов-пет години чекоренје наназад на евроатланските интеграциѝ." Вистономер. 8 Nisan 2014. https://vistinomer.mk.
• "Почнува изградбата на музејот на вода." Вечер. 3 Mayıs 2008.
• "Потомците на Александар на македонско тло." Vreme. 12 Temmuz 2008. https://time.mk/arhiva.
• "Премиерот заборави на четри милиони наследници на Александар Велики на суматра." Фокус, (691). 26 Eylül 2008.
• Ристески, Љубчо. (2016). "'Порта Македонија’, од псевдокласицизам до споменик на културата, од политичка ритуализација до граѓанска демистификација." Poznanskie Studia Slawistyzne. (17): 279-300.
• "Скопје под лупа." Prizma. 05. 01. 2018.http://skopje2014.prizma.birn.eu.com.
• Стојанов, Дарко. (2020). "Од маргините кон центаорт: митот за античкото потекло како основ за поделби во современото македонско општество." Ние наспроти другите: Симболички поделби во Северна Македонија içinde, hazırlayan: Јован Близнаковски ve Петар Тодоров, 45-68, Скопје: Датапонс.
• Томе Бошевски, v.d. (2005). "По трагите на писмото и јазикот на Античките Македонци." Прилози. Одд. мат.тех. науки, 26 (2): 7-122.
• Томе Бошевски, v.d. (tarih yok). По трагите на писмото и јазикот на Античките Македонци. Прилози. Одд. мат.тех. науки, 26 (2): 51-121.
• Урбанек, Катарина, v.d. (2011). Скопје-светското копиле. Скопје: Готен. "Хунзите во Македонија."НароднаВојла. 1 Ağustos 2008. http://www.narodnavolja.com/articles2008/08/txt13.php.
• Чубриќ, Д. "Веќе не го баран гробот на Александар Македонски, сега пишувам студија, веи археологот Паско Кузман." Сакамдакажам. 14 Kasım 2018. https://sdk.mk/index.php.