İLKOKUL ÖĞRETMENLERİNİN YAPILANDIRMACI YAKLAŞIMI UYGULAMAYA YÖNELİK TUTUMLARI İLE ÖZ YETERLİKLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2014, Sayı: 31, 88 - 110, 13.10.2014

Semih Çayak

Öz

Özet

Bu araştırmanın amacı; ilkokul öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşımı uygulamaya yönelik öz yeterlik inanç düzeylerini ve tutumlarını belirlemek ve ilkokul öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşıma yönelik inanç düzeyleriyle tutumları arasındaki ilişkiyi belirlemektir.

Tarama modelindeki bu araştırma 2013-2014 eğitim-öğretim yılında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın katılımcılarını İstanbul ili Zeytinburnu ilçesinde görev yapmakta olan ve gönüllü olarak katılan 230 ilkokul sınıf öğretmeni (104 erkek, 126 kadın) oluşturmaktadır.

Araştırmanın verileri Eskici (2013) tarafından geliştirilen “Öğretmenlerin Yapılandırmacı Yaklaşımı Uygulamaya Yönelik Tutum Ölçeği” ile “Öğretmenlerin Yapılandırmacı Yaklaşımı Uygulamaya Yönelik Öz Yeterlik İnanç Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır.

Araştırmanın verilerinin analizi SPSS 17,0 ile gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizinde Aritmetik Ortalama, Standart Sapma ve korelasyon kullanılmıştır.

Araştırmadan elde edilen bulgulara dayalı olarak şu sonuçlara ulaşılmıştır:

İlkokul öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşımı uygulamaya yönelik öz yeterlik inançlarının orta düzeyde olduğu ve ilkokul öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşımı uygulamada kendilerini en yeterli gördükleri boyut “düşünmeye teşvik” iken en az yeterli gördükleri boyut ise “alternatif değerlendirme”dir. İlkokul öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşımı uygulamaya yönelik tutumlarının orta düzeyde olduğu ve ilkokul öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşımı uygulamaya yönelik tutumlarında en çok katıldıkları tutumun boyutu “uygulama” iken en az katıldıkları tutum boyutu“bilgi edinme”dir. Ayrıca ilkokul öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşımı uygulamaya yönelik öz yeterlik inançlarıyla tutumları arasında pozitif yönde bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Öz yeterlik inancı,  tutum, yapılandırmacı yaklaşım

Anahtar Kelimeler

Özyeterlik inancı, tutum, yapılandırmacı yaklaşım

Kaynakça

• Açıkgöz, K. (2002). Aktif öğrenme. İzmir: Eğitim Dünyası Yayınları.
• Akpınar, B. (2010). Yapılandırmacı yaklaşımda öğretmenin, öğrencinin ve velinin rolü. Eğitim Bir Sen Dergisi, 6 (16). 15-20.
• Aktaş, M. C. ve Aktaş, D. Y. (2012). Öğretmenlerin yeni ortaöğretim matematik öğretim programında önerilen ölçme araçlarına karşı tutumlarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(3), 261-282.
• Anıl, D. ve Acar, M. (2008). Sınıf öğretmenlerinin ölçme değerlendirme sürecinde karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (11), 44- 66.
• Arkonaç, S. (1998). Psikolojik zihin süreçleri bilimi. İstanbul: Alfa Basın Dagıtım.
• Bağcı-Kılıç, G. (2001). Oluşturmacı fen öğretimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 7-22.
• Bedel, E. F. (2008). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ve bazı kişisel özellikleri arasındaki ilişkiler. Eğitimde Kuram ve Uygulama (Journal of Theory and Practice in Education), 4 (1), 31-48.
• Brooks, J. G. ve Brooks, M. G. (1993). The case for constructivist classrooms,: ASCD Alexandria Press, Virginia. 14.10.2013 tarihinde http://www.ascd.org /publications/ books/ 199234. aspx adresinden alınmıştır.
• Çakır, Ö. (2005). Anadolu üniversitesi açık öğretim fakültesi ingilizce öğretmenliği lisans programı (iölp) ve eğitim fakülteleri ingilizce öğretmenliği lisans programı öğrencilerinin mesleğe yönelik tutumları ve mesleki yeterlik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (9), 27-42.
• Çapa, Y. ve Çil, N. (2000). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 69-73.
• Çerçi, A. ve Semerçi, Ç. (2004). Yapılandırmacı bilişsel çıraklık modelinin yapı tekniği ve uygulamaları-ı dersinde psikomotor öğrenmeye etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (2), 207–220.
• Çetin, Ş. (2003). Anadolu öğretmen lisesi ve düz lise çıkışlı eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının karşılaştırılması. Yayınlanmamış doktora tezi, G.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çınar, O., Teyfur, E. ve Teyfur, M. (2006). İlköğretim okulu öğretmen ve yöneticilerinin yapılandırmacı eğitim yaklaşımı ve program hakkındaki görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (11), 47-64.
• Coşkun, M. K. (2012). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin yapılandırmacı yöntem yeterliliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 266-276.
• Damlapınar, G. (2008). İlköğretim 1. kademe öğretmenlerinin yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Demir, S, Önen, F. ve Şahin, F. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının yapılandırmacı yaklaşımı uygulamaya yönelik öz yeterlilik inanç düzeylerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. X. ulusal fen bilimleri ve matematik eğitimi kongresi, Niğde, Türkiye. 21.11.2013 tarihinde http: //kongre.nigde.edu.tr/ xufbmek/dosyalar /tam_metin/ pdf/2323-29_05_2012-16_43_44.pdf adresinden alınmıştır.
• Demirci, C. (1996). Hacettepe üniversitesi eğitim fakültesi fen bilimleri bölümü 1. ve 4. sınıf öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının öğrencilere ait bazı değişkenler açısından belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erdem, E. ve Demirel, Ö. (2002). Program geliştirmede yapılandırmacılık yaklaşımı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 81-87.
• Eskici, M. (2013). İlköğretim öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşıma ilişkin özyeterlik algıları ile tutumları. Yayımlanmamış doktora tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Eskici, M. ve Özen, R. (2013). Öğretmenlerin yapılandırmacı yaklaşımı uygulamaya yönelik tutum ölçeği. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 74-87. 01.11.2013 tarihinde http://www.ejedus.org/dergi/474-87.pdf adresinden alınmıştır.
• Evrekli, E., İnel, D., Balım, A. G. ve Kesercioğlu, T. (2009). Fen öğretmen adaylarına yönelik yapılandırmacı yaklaşım tutum ölçeği: geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 6 (2), 134-152.
• Evrekli, E., Ören, F. Ş. ve İnel, D. (2010, Kasım). Öğretmen adaylarının yapılandırmacı yaklaşımı uygulamaya yönelik öz yeterliliklerinin cinsiyet, bölüm ve sınıf düzeyi değişkenleri açısından incelenmesi. International Conference on New Trends in Education and Their Implications sunulan bildiri, Antalya, Türkiye. 14.10.2013 tarihinde http://www.iconte.org/FileUpload/ks59689/File/32.pdf adresinden alınmıştır.
• Gagne, R.M. (1985). The Conditions of Learning, (4th Ed.)New York: Holt, Rinehart & Winston.
• Gençel Ataman, Ö. ve Okay, H. H. (2009). İlköğretim müzik öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşıma dayalı ilköğretim müzik dersi programına yönelik görüşleri (Balıkesir ili örneği). 8. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu. 17.11.2013 tarihinde www.muzikegitimcileri.net.adresinden alınmıştır.
• Gömleksiz, M. N. (2005). Yeni ilköğretim programının uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi. Kuramdan ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (2), 339–384.
• Gözütok, D. (1988). Öğretmen eğitiminde meslek formasyonu öğretiminin öğretim elemanlarının davranışlarına yansıması. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gözütok, D., Akgün, Ö. E. ve Karacaoğlu, Ö. C. (2005). İlköğretim programlarının öğretmen yeterlilikleri açısından değerlendirilmesi. Eğitimde Yansımalar VIII Yeni İlköğretim Programının Değerlendirme Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Ankara: Sim Maatbası.
• Gürbüz, H., Kışoğlu, M. (2007). Tezsiz yüksek lisans programına devam eden fen-edebiyat ve eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları (Atatürk Üniversitesi örneği), Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 9 (2), 71-83.
• Gürdal, A. (2007). Görsel sanatlar dersinde yapılandırmacı yaklaşıma dayalı öğretim uygulamalarına ilişkin öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Hart, K. E. & Kritsonis, W. A. (2006). A criticalanalysis of john b. watson’s original writing: “Behaviorism as a behaviorist views it” (1913). National Forum of Applied Educational Research Journal, 20 (3), 1-17. 21.11.2013 tarihinde http://www.nationalforum.com/Electronic%20Journal%20Volumes/Hart,%20Karen%2 0E%20A%20Critical%20Analysis%20of%20John%20B%20WatsonOriginal%20Writing%20V19%20N3%202006.pdf adresinden alınmıştır.
• Horstman, B. & White, W. G. (2002). Best practice teaching in college success courses: ıntegrating best practice teaching methods into college success courses. The Journal of Teaching and Learning. 6(1). 6-15.
• Kasapoğlu, K. ve Duban, N. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının yapılandırmacı yaklaşımı uygulamaya yönelik öz yeterlik inançlarını yordayan bir faktör olarak yapılandırmacı yaklaşıma yönelik tutumları (Afyonkarahisar İli örneği). Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (2), 85-96.
• Kırbıyık, H. (1995). Fen ve matematik öğretmenlerinin eğitimi. Uluslararası Dünya Öğretmen Eğitimi Konferansı Bildirileri, S.176-186.
• Kızılabdullah, Y. (2008). Yapılandırmacılık yaklaşımının ilköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi dersinin amaçlarının gerçekleşmesine etkisi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2, 197-215.
• Koç, G. ve Demirel, M. (2004). Davranışçılıktan yapılandırmacılığa: eğitimde yeni bir paradigma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,27, 174- 180.
• Korkmaz, İ. (2006). Yeni ilköğretim birinci sınıf programının öğretmenler tarafından değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 419-433.
• Krejcie, R. V. & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30, 607-610. 27.11.2013 tarihinde http://opa.uprrp.edu/InvInsDocs/KrejcieandMorgan.pdf adresinden alınmıştır.
• Küçükahmet, L. (2003). Öğretmenlik mesleğine giriş (4.Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• MEB. (2005). Yeni öğretim programları inceleme ve değerlendirme raporu. 08.10.2013 tarihinde http://www.meb.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
• Ocak, G. (2010). Yapılandırmacı öğrenme uygulamalarına yönelik öğretmen tutumları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30 (3), 835-857.
• Önen, F. (2005). İlköğretimde basınç konusunda öğrencilerin sahip olduğu kavram yanılgılarının yapılandırmacı yaklaşım ile giderilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Önen, F., Erdem, A., Uzal, G. ve Gürdal, A. (2011). Öğretmenlerin yapılandırmacı programının uygulanabilirliğine ve alanla ilgili kitapların yeterliliğine ilişkin görüşleri: Tekirdağ örneği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 5(2), 115- 137. 22.10.2013 tarihinde http://www.nef.balikesir.edu.tr/~dergi/makaleler/yayinda/11/EFMED_FBE188.pdf adresinden alınmıştır.
• Özbay, A. F. (2009). Yapılandırmacılık kuramına dayalı olarak İngilizce dersinin işlenişine ilişkin öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Özdamar, K. (2004). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskisehir: Kaan Kitabevi.
• Özdemir, S. M. (2005). İlköğretim okullarındaki öğretmenlerin yeni ilköğretim programına (ıv. sınıflar) ilişkin görüşleri. XIV Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiriler Kitabı. Denizli: Anı Yayıncılık.
• Özgür, N. (1994). Öğretmenlik mesleğine karşı tutum. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Pehlivan, H. (1994). Eğitim bilimleri öğrencilerinin öğrenim gördükleri bölüme yönelik tutumları. Hacettepe Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 10, 49-53.
• Pehlivan, H. (1997), Tutumların doğası ve öğretimi. Çağdaş Eğitim, 22(33), 46–48.
• Saban, A. (2000). Öğrenme-öğretme süreci. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Saban, A. (2005). Öğrenme öğretme süreci yeni teori ve yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Semerci, Ç., Semerci, N. (2004). Türkiye‟de öğretmenlik tutumları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 137-146.
• Taber, K. S. (2000). Chemistry lessons for universities?: A review of constructivist ıdeas. University Chemistry Education, 4(2), 63-72 18.11.2013 tarihinde http://www.rsc.org/images/vol_4_no2_tcm18-7039.pdf adresinden alınmıştır.
• Tavşancıl, E. (2005). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Ülgen, G. (1995). Egitim psikolojisi birey ve ögrenme. Ankara: Bilim Yayınları.
• Üstündağ, N. (2001). Müfredat laboratuar okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin bilgisayar tutumları ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Vermette, P. & Foote, C. (2001). Constructivist philosophy and cooperative learning practice: toward ıntegration and reconciliation in secondary classrooms. American Secondary Education, 30(1), 26-37.
• Yapıcı, M. ve Demirdelen, C. (2007). İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. İlköğretim Online, 6(2), 204-212. 02.11.2013 tarihinde http://ilkogretim-online.org.tr/vol6say2.html adresinden alınmıştır.
• Yapıcı, M. ve Leblebiciler, N. H. (2007). Öğretmenlerin yeni ilköğretim programına ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 6(3), 480–490.02.11.2013 tarihinde http://ilkogretimonline.org.tr/vol6say3.html adresinden alınmıştır.
• Yaşar, Ş. (1998). Yapısalcı kuram ve öğrenme öğretme süreci. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1-2), 68-75. 21.10.2013 tarihinde http://egitim.aku.edu.tr/yapisalci.pdf adresinden alınmıştır.
• Zembylas, M. (2003). Interrogating “teacher identity” if: Emotion, resistance, and selfformation. Educational Theory, 53 (1), 107-128.