Psikolojik Danışman Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Rollerinde Bağlanma Tarzları, Duygu Düzenleme ve Empatinin Rolü

Yıl 2018, Sayı: 46, 239 - 260, 19.04.2018

Gülşen Büyükşahin Çevik , Seval Kızıldağ

https://doi.org/10.21764/maeuefd.339292

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma,
psikolojik danışman adaylarının toplumsal cinsiyet rollerinin bağlanma tarzları,
empati, duygu düzenleme değişkenleri tarafından yordanıp yordanmadığını
araştırmak amacıyla yapılmıştır. Araştırmaya Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer
alan ve gelişmekte olan bir üniversitenin Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık
lisans programında öğrenim gören 204’ü kadın (% 60.9)  ve 131’i erkek (% 39.1) olmak üzere toplam
335 psikolojik danışman adayı katılmıştır. Çalışmanın verileri Duygu Düzenleme
Ölçeği, Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri II, Temel Empati Ölçeği ve Toplumsal Cinsiyet Tutumu Rolü Ölçeği ile
toplanmıştır. Araştırmada verilerinin analizinde, betimsel
istatistikler, Pearson korelasyon ve standart çoklu doğrusal regresyon analizi yapılmıştır.
Verilerin analizinde SPSS 22.0 programı kullanılmıştır. Araştırmada test edilen
regresyon modeli varyansın  %17’sini
açıklamaktadır ve test edilen modelin anlamlı düzeyde olduğu görülmüştür. Aynı
zamanda, bağlanma stillerinin alt boyutları olan kaçınmacı bağlanma ve kaygılı
bağlanma;  empatinin alt boyutları olan
bilişsel ve duygusal empati toplumsal cinsiyet rollerini anlamlı olarak
yordamaktadır. Bununla birlikte duygu düzenlemenin alt boyutlarından duyguyu
bastırma toplumsal cinsiyet rollerini anlamlı olarak yordarken; duyguyu yeniden
değerlendirme boyutu toplumsal cinsiyet rollerini anlamlı olarak
yordamamaktadır. Elde edilen bu sonuçlar ilgili literatür ışığında tartışılmış
ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik danışman adayı, toplumsal cinsiyet rolleri, bağlanma stilleri, duygu düzenleme stratejileri

Kaynakça

• Aydın, B. & Şahin, M. (2017). Psikolojik danışman adaylarında kültürel duyarlılığı yordayan bazı değişkenler. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 64-77.
• Baez, S., Flichtentrei, D., Prats, M., Mastandueno, R., García, A. M., Cetkovich, M., & Ibáñez, A. (2017). Men, women…who cares? A population-based study on sex differences and gender roles in empathy and moral cognition. Plos One, 12(6), e0179336.
• Bektaş, Y. (2006). Kültüre duyarlı psikolojik danışma yeterlikleri ve psikolojik danışman eğitimindeki yeri. Ege Eğitim Dergisi, 7 (1), 43-59.
• Bem, S. L. (1974). The measurement of pyschological androgyny. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42 (2), 155-162.
• Bem, S. L. (1984). Androgyny and gender schema theory: A conceptual and empirical integration. In T. B. Sonderegger (Ed.), Psychology and gender: Nebraska Symposium on Motivation, Nebraska: University of Nebraska Press.
• Bilge, F. ve Ulukaya, S. (2011). Toplumsal cinsiyet eşitliği/eşitsizliği çerçevesinde Türkiye’de psikolojik danışmanların eğitimi. XI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sunulan bildiri, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Blashill, A. J. (2011). Gender roles, eating pathology, and body dissatisfaction in men: A meta analysis. Body Image, 8, 1 –11.
• Brennan, K. A., Clark, C. L. & Shaver, P. R. (1998). Self- Report measurement of adult attachment: An integrative overview. J. A. Simpson ve W. S. Rholes, (Ed.), Attachment theory and close relationships içinde (46-76). NY: Guilford Press.
• Chao, R. C. L. (2012). Racial/ethnic identity, gender‐role attitudes, and multicultural counseling competence: The role of multicultural counseling training. Journal of Counseling & Development, 90(1), 35-44.
• Crose, R., Nicholas, D. R., Gobble, D. C. & Frank, B. (1992). Gender and wellness: A multidimensional systems model for counseling. Journal of Counseling and Development, 71(2), s. 149-156.
• Çelikkaleli, Ö. & Avcı, R. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Rollerine Göre Bağlanma Biçimlerinin İncelenmesi. Journal of Computer and Education Research, 4(7), 103-123.
• Downing, V. L. (2008). Attachment style, relatıonship satısfaction, intımacy, loneliness, gender role beliefs, and the expressıon of authentıc self in romantic relatıonships. Unpublished Doctoral Thesis, University of Maryland, USA.
• Dökmen, Z. (2009). Toplumsal cinsiyet: Sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Egan, G. (2010). Psikolojik danışma becerileri (Ö. Yüksel Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Eldeklioğlu, J. ve Eroğlu, Y. (2015). A Turkish adaptation of the Emotion Regulation Questionnaire. International Journal of Human Sciences, 12(1), 1157-1168.
• Endresen, I. M. & Olweus, D. (2001). Self-reported empathy in Norwegian adolescents: Sex differences, age trends, and relationship to bullying. In A. C. Bohart and D. J. Stipek (Eds.), Constructive and destructive behavior implications for family, school, and society. (pp. 147-165). APA: Washington.
• Erden-İmamoğlu, S. (2013). Gender role and socıal ıdentıfıcatıons: the two major factors to shape Turkısh women. Education, 134(1), 82-93.
• Fabes, R.A. & Martin, C.L. (1991). Gender and age stereotypes of emotionality. Personality and Social Psychology Bulletin, 17, 532-540.
• Gençtanırım-Kurt, D., Kızıldağ, S., Demirtaş-Zorbaz, S. ve Özer, A. (2015). Psikolojik danışman adaylarının duygusal farkındalık düzeylerinin belirleyicileri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5 (44), 15-24.
• Gross, J. J. & John, O.P. (2003). Individual differences in two emotion regulation processes: ımplications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality andSocial Psychology, 85(2), 348–362.
• Gross, J. J., Richards, J. M. & John, O. P. (2006). Emotion regulation in everday life. In. D. K. Snyder, J. A. Simpson & J. H. Hughes (Eds.), Emotion regulation in couples and families: Pathways to dysfunction and health. (pp. 13-35). Washington DC: American Psychological Association.
• Gummelt, H. (2014). Does gender role moderate the relationship between empathy and psychopathy? Unpublished Doctoral Thesis, Florida State University, Florida-USA.
• Haigler, V.F., Day, H.D. & Marshall, D.D. (1995). Parental attachment and gender-role identity. Sex Roles, 33 (3/4), 203-220.
• Hart, J., Glick, P. & Dinero, R. E. (2013). She loves him, she loves him not: attachment style as a predictor of women’s ambivalent sexism toward men. Psychology of Women Quarterly, 37(4) 507-518.
• John, O. P. & Gross, J. J. (2004). Healthy and unhealthy emotion regulation: Personality processes, individual differences, and life span development. Journal of Personality, 72(6), 1301-1333.
• Johnson, M. E. & Brems, C. (1989). Differences in interpersonal functioning as related to sex role orientation. Psychology: A Journal of Human Behavior, 26, 48 – 52.
• Jolliffe, D. & Farrington, D. P. (2006). Development and validation of the Basic Empathy Scale. Journal of Adolescence, 29, 589-611.
• Karadağ, K.İ., Akçay, E., Karadağ, F., Şerbetçi, B. B. & Öndeş, A. (2016). The relationship between tendency of empathy and gender roles attitudes among the high school student. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 4 (17) 30-30-1/2.
• Kelly, J.R. & Hutson‐Comeaux, S.L. (2002). Gender stereotypes of emotional reactions: how we judge an emotion as valid. Sex Roles 47, 1‐10.
• Kızıldağ, S.ve Vatan, S. (2016). Evli bireylerde eş tükenmişliğini yordamada bağlanma ve duygu düzenleme özelliklerinin incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (24), 1069-1094.
• Koçyiğit-Özyiğit, M., Alkan, E. ve Yılmaz, M. (2017). Toplumsal cinsiyet rolleri duyarlılığı grup rehberliği programının psikolojik danışman adaylarının toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarına etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(49), 315-326.
• Koole, S. L. (2009). The psychology of emotion regulation: An integrative review. Cognition and Emotion, 23(1), 4-41.
• Kurt, Y. (2016). Kişilerin bağlanma stilleri ve toplumsal cinsiyet rolleri açısından ilişkideki olumsuzluklara verdikleri tepkilerin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Ufuk Üniversitesi, Ankara.
• Land. L.N., Rochlen, A.B., & Vaughn, B.K. (2011). Correlates of adult attachment avoidance: Men’s avoidance of intimacy in romantic relationships. Psychology of Men and Masculinity, 12, 64-76.
• McConatha, J. Lightner, E. & Deaner, S. (1994). Culture, age and gender as variables in the expression of emotions. Journal of Social Behavior and Personality, 9, 481- 488.
• Özen, D. S. (2003). Ergenlerde ebeveyne bağlanma tarzının sosyal cinsiyet rolü ve arkadaşa bağlanma tarzı üzerindeki etkisi. 3P Dergisi, 11 (4), 303 – 309.
• Parkins, R. (2012). Gender and Emotional Expressiveness: An Analysis of Prosodic Features in Emotional Expression. Griffith Working Papers in Pragmatics and Intercultural Communication 5 (1), 46‐54.
• Peloquin, K. & LaFontaine, M. (2010). Measuring empathy in couples: Validity and reliability of interpersonal reactivity index for couples. Journal of Personality Assessment, 92(2). 146-157.
• Santrock, J.W.( 2014). Yaşam Boyu Gelişim: Gelişim Psikolojisi, (Çev. G. Yüksel), Ankara: Nobel Yayın.
• Selçuk, E., Günaydin, G., Sümer, N. & Uysal A. (2005). Yetişkin bağlanma boyutları için yeni bir ölçüm: Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri-II’nin Türk örnekleminde psikometrik açıdan değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 8, 1-11.
• Staub, E. (1987). Commentary on part I. In N. Eisenberg ve J. Strayer (Eds), Empathy and its development. Cambridge studies in social and emotional development. (pp. 195-217). New York: Cambridge University Press.
• Stevens-Smith, P. (1995). Gender issues in counselor education: Current status and challenges. Counselor Education & Supervision, 34(4), 4-10.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston: Pearson.
• Tarhan, N. (2012). İletişim, İlişki ve Empati. İçinde A. Meriç (Ed.), Toplum Psikolojisi: Sosyal Şizofreniden Toplumsal Empatiye (ss:208-209). (Dördüncü baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Tenenbaum, H. & Leaper, C. (2002). Are parents’ gender schemas related to their children’s gender-related cognitions? A meta-analysis. Developmental Psychology, 38(4), 615-630.
• Topcu, Ç., Erdur-Baker, Ö. ve Çapa-Aydın, Y. (2010). Temel Empati Ölçeği Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (34),174-182.
• Worden, M. (2013). Aile Terapisi: Temelleri (Üçüncü baskı). (Çev: T. Akbaş, R. Avcı, E. Işık, F. Çekici, O. Çolakkadıoğlu). Adana: Nobel Kitabevi.
• Zeyneloğlu, S. (2008). Ankara’da hemşirelik öğrenimi gören üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları, Yayınlanmamış Doktora Tezi Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.