HAYAT BİLGİSİ DERS KİTAPLARINDA TOPLUMSAL CİNSİYET ROLLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2018, Sayı: 48, 463 - 477, 17.10.2018

Emel Sarıtaş , Ümran Şahin

Öz

Bu çalışmanın
amacı Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun kabul ettiği  ilkokul 1., 2. ve 3.sınıf Hayat Bilgisi ders
kitaplarındaki toplumsal cinsiyet rollerin işlenişi ve cinsiyet rollerine bağlı
olarak meslek gruplarında farklılaşmanın olup olmadığını belirlemektir. Bu
amaçla araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılarak doküman incelemesi
yapılmıştır. İlkokul Hayat Bilgisi ders kitaplarında yer alan metinlerdeki ve
görsellerdeki kadın ve erkek rolleri anne-baba rolleri ve mesleki roller
açısından incelenmiştir. Anne-baba rolleri; çocuk bakımı, ev içi sorumluluklar
ve ev dışı sorumluluklar alt temalarında incelenirken mesleki roller kadın,
erkek ve kadın-erkeğe biçilen mesleki roller alt temalarında incelenmiştir.
Araştırmanın sonucunda aile içinde kadınların daha fazla ev içi sorumluluklarda
yer aldığı, çocuk bakımı ile ilgilendiği, ev dışında dahi çocuklarla, mutfakla
bağlantılı olabilecek sorumlulukların olduğu erkeklerin ise ev içi ve ev dışı
sorumluluklarda daha çok güç ve otorite isteyen görevlerde olduğu
görülmektedir. Mesleki rollerde de kadın ve erkek
rollerinde farklılıklar olduğu yönündedir. Kadınlara ev ve çocuk bakımına yakın
meslekler verilirken erkeklere hem güç ve otoriteyle birleşen hem de kadınlara
oranla çok daha çeşitli mesleki kollarda roller verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hayat Bilgisi Ders Kitapları, Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Mesleki Roller

Kaynakça

• Adler, P. A., Kless, s. J., Adler, p, (1992). Socialization to Gender Roles: Popularity among Elementary School Boys and Girls, Sociology of Education, Vol. 65, No. 3 (Jul., 1992), pp. 169-187 Anderson D.A, Hamilton M, (2005). Gender Role Stereotyping of Parents in Chindren’s Picture Books: The Invisible Father, Sex Roles, Vol,52, pp. 145-151 February. Asan, Hatice Tezer (2010). Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik ve Öğretmenlerin Cinsiyetçilik Algılarının Saptanması, Fe Dergi, 2: 65-74.
• Aykaç, Necdet (2012). Sosyal Bilgiler Ve Hayat Bilgisi Ders Kitaplarının Toplumsal Cinsiyet Açısından Değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 43: 50-61.
• Bailey, K.D. (1982). Methods of Social Research (2nd ed). New York: The Free Pres. Beraud, S.R., (1975). Sex Role Images in French Children's Books, Journal of Marriage and Family, Vol. 37, No. 1 (Feb., 1975), pp. 194-207 Evans, M. A. ve Saint-Aubin, J. (2005). What children are looking at during shared storybookreading. Psychological Science, 16, 913–920.
• Gök, F. (2004) Eğitimde Cinsiyetçilik Bağımsız Bildiriler, (Eğitim-Sen 1. Kadın Kurultayı, Eğitim-Sen Yayınları, Ankara), 167-174. Güder, S., Yıldız, T. (2016) Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2): 424-446. Helman, C.G. (2007).Culture, Health and Illness, 5th Edition, Oxford University Press Inc., USA.Google Scholar Helvacıoğlu (Gümüşoğlu), Firdevs (1994). 1928’den 1994’e Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi Bölümü.
• Kaplan, E.(1997) Çocuk Bakımı: Sorunlar- Çözüm Önerileri, Kadınların Gündemi içinde, der. Necla ARAT, Say Yayınları, İstanbul), 52. Michel, A.(1986). Eliminating Sexism From Children’s Literatüre And School Textbooks, Published by the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organizations, France. Misra, N., Anand, K., Gupta R., (2013). Impact Of Gender And Education On Gender Role İdentity, Gender Role Perception And Psychological Mindedness Of College Students, www.theinternationaljournal.org > RJSSM: Volume: 02, Number: 12, April-2013, 91-98.
• Nasr, J.A., Lorfing, I., Mikati, J., (1983). Identification and Elimination of Sex Stereotypes in and from School Textbooks, Published by the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organizations, France. Özkalp, E., Sosyolojiye Giriş, Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Vakfı Yayınları, Eskişehir, 1995, 28. Rosenberg, M. Evaluate Your Textbooks for Racism, Sexism. Educational Leadership, November 1973, 107-109
• Tan, Mine (2000) Eğitimde Kadın Erkek Eşitliği ve Türkiye Gerçeği, Kadın Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş, Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset, TÜSİAD Yayınları, Ankara; 23-114.
• Tarrayo, V.N., (2014). Gendered Word (or World) Sexism in Philippine Preschool English Language Textbooks, Journal on English Language Teaching, v4 n2 p 25-32 Apr-Jun 2014.
• Tezcan, M. (2003). Gizli Müfredat Eğitim Sosyolojisi Açısından Bir Kavram Çözümlemesi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2003.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara. Yıldız, M. (2013). İlkokul ve Orta Okul Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Kitapları Görsellerinin Toplumsal Cinsiyet Açısından İncelenmesi, Dini Araştırmalar Dergisi, Cilt:16, Sayı:42. Yorgancı, Fatma, (2008). İlköğretim Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet Rollerinin İnşası, Yüksek Lisans Tezi, Afyon: Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim