Özel Eğitim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin Mesleki Öz-Yeterlilik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2020, Sayı: 55, 1 - 25, 31.07.2020

Mehmet Yavuz

https://doi.org/10.21764/maeuefd.546612

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmada özel eğitim okullarında çalışan öğretmenlerin öğretmen
öz-yeterlilik düzeyleri cinsiyet, ücret, iş arkadaşlarından destek görme,
idarecilerden destek görme, özel eğitimde çalışmak sizce uygun görme, çalıştığı
öğrenci grubu, çalışma yılı, yaş değişkenleri açısından incelemeyi
amaçlamıştır. Araştırma 2017-2018 eğitim öğretim yılı içerisinde İstanbul
ilinde Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı özel eğitim okullarında bulunan 369
öğretmenle gerçekleştirilmiştir. Araştırmada genel tarama modeli
kullanılmıştır. Araştırma verileri Tschannen-Moran ve Hoy’un (2001) geliştirdiği
Çapa, Çakıroğlu ve Sarıkaya’nın (2005) Türkçeye uyarladığı “Öğretmen
Öz-yeterlik Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizi için SPSS 22.0 paket
programı kullanılmıştır. Araştırma verilerine normallik testi uygulanmıştır.
Normal testi sonucunda verilerin normal dağılım gösterdiği gözlenmiş bu sebeple
t-testi ve ANOVA testi uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre cinsiyet
değişkeni açısından genel ölçek puanında ve ölçek alt boyutlarında kadın
öğretmenlerin lehine anlamlı farklılık göstermektedir. İş arkadaşlarından
destek görme, özel eğitimde çalışmayı uygun görme, çalıştığı öğrenci grubu, yaş
ve çalışma yılı değişkenlerine göre genel ölçek puanlarında ve tüm alt
boyutlarda anlamlı farklılık ortaya gözlenmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Öz-Yeterlilik, Öğretmen Öz-Yeterliliği, Özel Eğitim öğretmenliği

Kaynakça

• Akçamete, G., Kaner, S. ve Sucuoğlu, B. (2001). Öğretmenlerde tükenmişlik, iş doyumu ve kişilik. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Antoniou, A.-S., Geralexis, I. ve Charitaki, G. (2017). Special educators’ teaching self-efficacy determination: a quantitative approach. Psychology, 8, 1642-1656. https://doi.org/10.4236/psych.2017.811108.
• Bandura, A. (1981). Self-referent thought: A developmental analysis of self-efficacy. In J. H. Flavell ve L. Ross (Eds.), Social cognitive development: Frontiers and possible futures (s. 200-239). Cambridge: Cambridge University Press.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Prentice-Hall, Inc.
• Bandura, A. (1989). Regulation of cognitive processes through perceived self-efficacy. Developmental Psychology, 25(5), 729-735.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy the exercise of control. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Bandura, A. (2004). Swimming against the mainstream: The early years from chilly tributary to transformative mainstream. Behavioral Research and Therapy, 42(69), 613-630.
• Bandura, A. ve Schunk, D. H. (1981). Cultivating competence, self-efficacy, and intrinsic interest through proximal self-motivation. Journal of Personality and Social Psychology, 41, 586-598.
• Bayrakdar, U. Batık, M. V. ve Barut, V. (2016). Özel eğitim öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik düzeyleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(2), 133-149
• Bensky, J.M., Shaw, S.F., Gouse, A.S., Bates, H., Dixon, B. ve Beane, W.E. (1980). Public Law 94-142 and stress: A problem for educators. Exceptional Children, 47(1), 24-29.
• Bergen, A. (2013). Self-efficacy, special education students, and achievement: Shifting the lens. Rivier Academic Journal, 9(2), 1-9.
• Billingsley, B. S. ve Cross, L. H. (1992). Predictors of commitment, job satisfaction, and intent to stay in teaching: A comparison of general and special educators. The Journal of Special Education, 25(4), 453–471.
• Brown, I., Jr. ve Inouye, D. K. (1978). Learned helplessness through modeling: The role of perceived similarity in competence. Journal of Personality and Social Psychology, 36, 900-908,
• Can, A. (2016). Quantitative data analysis in the scientific research process with SPSS. Ankara: Pegem Akademi.
• Çapa, Y., Çakıroğlu, J. ve Sarıkaya, H. (2005). The development and validation of a Turkish version of teachers’ sense of efficacy scale, Education and Science 30(137), 74-81.
• Damon, W. (2007). Dispositions and teacher assessment the need for a more rigorous definition. Journal of Teacher Education, 58(5), 365-369.
• Diken, İ. H, ve Özokçu, O. (2004). Examining Turkish teachers’ sense of efficacy: an international perspective, American Educatinoal Research Association (AERA) Aannual Meeting, San Diego, CA, USA.
• Evers, W. J., Brouwers, A. ve Tomic, W. (2002). Burnout and self-efficacy: a study on teachers’ beliefs when ımplementing an ınnovative educational system in the Netherlands. British Journal of Educational Psychology, 72(2), 227-243.https://doi.org/10.1348/000709902158865
• Fives, H. (2003). What Is Teacher Efficacy and How Does It Relate to Teachers’ Knowledge? A Theoretical Review. In: American Educational Research Association Annual Conference (s. 1-59). Chicago: The University of Maryland.
• Güneş, C. (2016). Engelli sporcularla çalışan antrenörlerin mesleki yeterliliklerinin tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerine etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Guskey, T. R. ve Passaro, P. D. (1994). Teacher efficacy: A study of construct dimensions. American Educational Research Journal, 31, 627-643.
• Işıkhan, V. (2017). Özel eğitim alanında çalışan personelin tükenmişlik düzeylerine etkide bulunan faktörlerin incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 28(1), 7-25.
• Johnson, S.M., Kraft, M.A. ve Papay, J. P. (2012). How context matters in high-need schools: The effects of teachers’ working conditions on their Professional satisfactions and their students’ achievement. Teachers College Record, 114(10), 1-39.
• https://scholar.harvard.edu/files/mkraft/files/johnson_kraft_papay_teacher_working_conditions_final.pdf. Ulaşım tarihi: 17.01.2019
• Kaner, S. (2007). Öğretmenlerin ve anne-babaların öz-yetkinlik inançları, tükenmişlik algıları ve çocukların problem davranışları. Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu, Ankara Üniversitesi, Ankara
• Kaner, S., Şekercioğlu, G. ve Yellice-Yüksel, B. (2007). Öğretmenlerin ve ana-babaların öz-yetkinlik inançları, tükenmişlik algıları ve çocukların problem davranışları. Ankara: Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu.
• Karahan, Ş., ve Uyanık-Balat, G. (2011). Özel eğitim okullarında çalışan eğitimcilerin öz-yeterlik algılarının ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 1-14.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kumcağız, H., Demir, Y. ve Karadaş, C. (2017). Perceptions of self-efficacy regarding special education as a predictor of occupational burnout of school counselors. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 18(3), 312-324. DOI: 10.17679/inuefd.341495
• Lawrenson, G. M. ve McKinnon, A. J. (1982). A survey of classroom teachers of the emotionally disturbed: Attrition burnout factors. Behavioral Disorders, 8, 41-49
• McDaniel, E.A. ve Di Bel la-McCarthy, H. (1989). Enhancing teacher efficacy in special education. Teaching Exceptional Children, 21, 34-38.
• McMillan, J. H. ve Schumacher, S. (2006). Research in education: Evidence-based inquiry (6th ed.). Boston: Pearson Education.
• Meijer, C. J. W. ve Foster, S. F. (1988). The effect of teacher self-effıcacy on referral chance. Journal of Special Education, 22(3), 378-385.
• Miller, R. ve McDaniel, E. A. (1989). Enhancing teacher efficacy in special education through the assessment of student performance. Academıc Therapy 25(2),171-181.
• Milner, H. R. (2002). A case study of an experienced english teacher's self-efficacy and persistence through ‘crisis’ situations: theoretical and practical considerations. High School Journal. 86 (1), Special Issue: Teacher Retention, 28-35.
• Milner, H. R. ve Hoy, A.W. (2003). A case study of an african american teacher’s self-efficacy, steretype threat, and persistence. Teaching and Teacher Education 19. 263–276.
• Moore, W. ve Esselman, M. (1992). Teacher ezcacy, power, school climate and achievement: A desegregating district's experience. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, San Francisco.
• Odom, S. L., Peck, C. A., Hanson, M., Beckman, P., Kaiser, A., Lieber, J., Brown, W. H., Horn, E. M., ve Schwartz, I. S. (1996). Inclusion at the preschool level: An ecological systems analysis. SRCD Social Policy Report, 10, 18–30.
• Piştav Akmeşe, P. ve Kayhan, N. (2017). Özel eğitim öğretmenlerinin oyun öğretimine ilişkin öz-yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 18(1), 1-26.
• Romi, S. ve Leyser, Y. (2006). Exploring inclusion preservice training needs: A study of variables associated with attitudes and self-efficacy beliefs. European Journal of Special Needs Education, 21(1), 85-105.
• Ruble, L. A., Usher, E. L. ve McGrew, J. H. (2015). Preliminary Investigation of the Sources of Self-Efficacy Among Teachers of Students with Autism. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 26(2), 67–74. DOI: 10.1177/1088357610397345.
• Saracaloğlu, A. S. ve Yenice, N. (2009). Fen bilgisi ve sınıf öğretmenlerinin öz-yeterlik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 5 (2), 244-260.
• Schunk, D. H. (1982). Effects of effort attributional feedback on children's perceived self-efficacy and achievement. Journal of Educational Psychology, 74, 548-556.
• Schunk, D. H., ve Meece, J. L. (2006). Self-efficacy development in adolescence. In F. Pajares, ve T. Urdan (Eds.), Self-efficacy beliefs of adolescents (s. 71-96). Greenwich, Connecticut: Information Age Publishing.
• Skaalvik, E. M. ve Skaalvik, S. (2007). Dimensions of teacher self-efficacy and relations with strain factors, perceived collective teacher efficacy, and teacher burnout. Journal of Educational Psychology, 99(3), 611– 625.
• Skaalvik, E. M. ve Skaalvik, S. (2010). Teacher self-efficacy and teacher burnout: A study of relations. Teaching and Teacher Education, 26(4), 1059-1069.
• Soodak, L. and Podell, D. (1993). Teacher Efficacy and Student Problem as Factors in Special Education Referral. Journal of Special Education, 27, 66-81. http://dx.doi.org/10.1177/002246699302700105
• Soodak, L., ve Podell, D. (1993). Teacher sense of efficacy and student problems as factors in special education referral. Journal of Special Education, 27(1), 66-83.
• Soto, G., ve Goetz, L. (1998). Self-efficacy beliefs and the education of students with severe disabilities. Journal of the Association for Persons with Severe Handicaps, 23, 134–143.
• Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Pearson.
• Thomas, W. R. (1984, April). Occupational stress among exceptional education teachers. Paper presented at the annual convention of The Council for Exceptional Children, Washington, DC.
• Tschannen-Moran, M. ve Woolfolk Hoy, A. (2001). Teacher Efficacy: Capturing an Elusive Construct. Teaching and Teacher Education, 17, 783-805. http://dx.doi.org/10.1016/S0742-051X(01)00036-1.
• Tschannen-Moran, M., Hoy, A. W. ve Hoy, W. K. (1998). Teacher efficacy: its meaning and measure. Review of Educational Research, 68(2), 202-248.
• Wheatley, K. F. (2005). The case for reconceptualizing teacher efficacy research. Teaching and Teacher Education, 21, 747–76.
• Woolfolk, A. E. (2001). Education psychology, Eighth Edition, Allyn ve Bacon.
• Yaman, E., Yaman, H. ve Eskicumalı, A. (2001). Öğretmenlik mesleğinin sosyo-ekonomik statüsü/bu mesleğin bir bayan mesleği haline dönüşmesi durumu ve eğitim fakültesi üzerine bir araştırma. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 33-68.
• Yavuz, M. (2017). Kaynaştırma uygulamalarında çalışan öğretmenlerin kaynaştırma yeterlilik düzeylerini bazı değişkenler açısından incelemesi. İNESJORNAL, 4(11), 401-415.
• Yavuz, M. ve Gezgin, D. M. (2017). Öğretmen Adaylarının Öz-Yeterlilik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısında İncelenmesi. 12. Uluslararası Balkan Eğitim ve Bilim Kongresi. 28-30 Ekim 2017 Hırvatistan (Ekim 2017).
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K. ve Çokluk-Bökeoğlu, Ö. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin yeterlik inançları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41 (2), 143-167.