ÖĞRENCİLERİN DUYGUSAL ZEKÂ DÜZEYLERİYLE AKADEMİK BAŞARILARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ

Yıl 2021, Sayı: 57, 188 - 218, 30.01.2021

Mehmet Ali İyibaş MEHMET ALİ Akın

Öz

Duygusal zekâ kavramı, son
yıllarda insan davranışlarının açıklanmasında araştırmacıların yoğun ilgisini
çekmiştir. Bu araştırmanın temel amacı, lise öğrencilerinin duygusal zekâ
düzeyleri ile akademik başarıları arasındaki ilişkiyi analiz etmektir.
Araştırmanın evrenini Karaman İli oluştururken; örneklemini Karaman Türkiye
Odalar ve Borsalar Birliği Fen Lisesi, Karaman Bifa Anadolu Lisesi ile Karaman
Temizel Ünlü Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nden toplam 563 öğrenci
oluşturmaktadır. Öğrencilerin duygusal zekâ düzeylerini belirlemek için Reuven
Bar-On tarafından geliştirilen Duygusal Zekâ Envanteri, öğrencilerin akademik
başarılarını tespit etmek için ise genel ağırlıklı not ortalaması
kullanılmıştır. Yapılan analizlerde T testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA)
ve korelasyon teknikleri kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık düzeyi
p<0,05 olarak kabul edilmiştir. Araştırma bulgularından bazıları şu şekilde
özetlenebilir. Genel ağırlıklı puan ortalaması yüksek olan öğrencilerin
duygusal zekâ düzeyleri de yüksek bulunmuştur. Fen Lisesi öğrencilerinin
duygusal zekâ düzeylerin Anadolu Lisesi öğrencilerinkinden, Anadolu Lisesi
öğrencilerinin de Meslek Lisesi öğrencilerinkinden daha yüksek olduğu, ayrıca
bu farkın Fen Lisesi ile Anadolu Lisesi öğrencilerinin lehine olduğu
bulgularına ulaşılmıştır. Ayrıca, kız öğrencilerin duygusal zekâ düzeylerinin
de erkek öğrencilerin duygusal zekâ düzeylerinden daha yüksek bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Duygu, Duygusal Zekâ

Kaynakça

• Acar, F.T. (2001). Duygusal zekâ yeteneklerinin göreve yönelik ve insana yönelik liderlik davranışları ile ilişkisi: Banka şube müdürleri üzerine bir alan araştırması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aslan ve Özata, (2008). Duygusal zekâ ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkilerin araştırılması: Sağlık çalışanları örneği. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 30:77–97.
• Aşan, Ö., Özyer, K. (2003). Duygusal zekâya etki eden demografik faktörlerin saptanmasına yönelik ampirik bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 21(1):151-167.
• Ataman, A. B. (2008). Üstün yetenekli çocuklarda aile ortamının bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi: İstanbul bilsem örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Baba. H. (2012). Beden eğitimi ve spor yüksekokulundaki öğrencilerin kinestetik ve duygusal zekâlarının, iç-dış kontrol odaklarının akademik başarılarına etkisi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, Ankara.
• Barkhordari M ve Rostambeygi P. (2013). Emotional intelligence in nursing students. Journal of Advances in Medical Education & Professionalism. http://jamp.sums.ac.ir/index.php/JAMP/article/ view/47.1(12):46-50.
• Bar-On, R., Brown, J., Kirkcaldy, B. And Thome, R. (2000). Emotional Expression and İmplications for Occupational Stress; An Application of the Emotional Quotient Inventory (EQ-I), Personality and Individual Differences, 28, 1107-1118. Doi: 10. 1016/S0191-8869(99)00160-9.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., Demirel, F., Kılıç, E. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara, 342s.
• Ciarrochi, Chan and Caputi (2000). A Critical Evaluation of The Emotional Costruct. Personality and Individual Differences, 28:(3), p.p.539-561.
• Dağlı, Meryem E. (2006). Ergenlikte zekâ bölümü, duygusal zekâ ve akademik başarı arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Erdoğdu, M.Y. (2008). Duygusal Zekânın Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Kış-2008 C.7 S.23 (62-76).
• Fırat Kılıç, H., Çağlıyan, S., Sucu Dağ, G. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyleri ve etkileyen faktörler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi;14 (4): 275-282 281.
• Goleman, Daniel (2007).Duygusal Zeka Neden IQ’dan Daha Önemlidir?. (Çev. Banu Seçkin Yüksel), 31. Baskı, Varlık Yayınları, İstanbul.
• Göçet, E. (2006). Üniversite öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile stresle başa çıkma tutumları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Güler, Ayşe (2006). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Duygusal Zekâ Düzeyleri ile Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Harrod, ve Scheer, (2005). An Exploration of Adolescent Emotional Intelligence in Relation to Demographic Characteristics Adolescence. http://findarticles.com/p/articles/mi m2248/is 159 40/ai n15950403/pg 2/?tag=mantle skin;content (02.04.2019).
• Hemmati. T, Mills. J. F ve Croner. D.G. (2004). The Validity Of The Bar-On Emotional İntelligence Quotient in an Offender Population. Canada. İsmen, E (2001a). Duygusal zekâ ve problem çözme. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 13: 111–124.
• Kalaycı, Ş. (2008). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, (3. Baskı). Asıl Yayınevi, Ankara.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Kavcar, B. (2011). Duygusal zekâ ile akademik başarı ve bazı demografik değişkenlerin ilişkileri: Bir devlet üniversitesi örneği. Yüksek lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Ankara.
• Kenarlı, Ö. (2007). Duygusal zekâ-akademik başarı etkileşimine ilişkin öğrenci görüşlerinin değerlendirilmesi, Dicle Üniversitesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Köksal, Ayça (2003). Ergenlerde Duygusal Zekâ ile Karar Verme Stratejileri Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Mayer, Caruso ve Salovey, (1999). Emotional Intelligence Meets Traditional Standards for an Intelligence. 27(4), 267-298. 3. Kurum yazarlı kitap.
• Erdoğdu, Y. ve Kenarlı, Ö. (2008). Duygusal Zekâ ile Akademik Başarı Arasındaki İlişki” , sayı:178, Bahar, (297-310). Ankara.
• Newsome, S., Day, A. L. ve Catano, V. M. (2000). Assessing the Predictive Validity of Emotional Intelligence. Personality and Individual Differences, 29, 1005-1016.
• O’Connor R. M. Jr. ve Little, I. S. (2002). Revisiting the Predictive Validity of Emotional Intelligence: Self-Report Versus Ability-Based Measures. Personality and Individual Differences, 35, 1893-1902.
• Öztürk, A (2006). Okul öncesi öğretmenlerinin duygusal zekâ yetenekleri iş doyumları ve tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Parker, James, D.,A. ve diğerleri (2004). Emotional Intelligence and Academic Success: Examining the Transition from High School to University. Personality and Individual Differences, 36, 163-172.
• Schutte, Nicola, S. ve diğerleri (1998). Development and Validation of a Measure of Emotional Intelligence. Personality and Individual Differences, 25, 167-177.
• Seyis, S. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin motivasyonları ve duygusal zekâları ile akademik başarıları arasındaki ilişki. Yüksek lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Sutarso, Pudjati (1998). Gender Differences on the Emotional Intelligence Inventory (EQI). Unpublished doktorate thesis. Department of Educational Research in the Graduate School of the University of Alabama, Tuscaloosa, Alabama.
• Szuberla, A., L.(2005). Emotional Intelligence and School Success. Unpublished doktorate thesis, Walden University, ABD.
• Taş, H. ve Minaz, M. B. (2019). An Investigation into Examination-Type Preferences of Primary School Students in Relation to Various Variables. Eurasian Journal of Educational Research (81), 79-98.
• Tas, H. ve Minaz, M.B. (2019). The Impact of Biography-based Values Education on 4th Grade Elementary School Students' Attitudes towards Tolerance Value. International Journal of Progressive Education, 15(2), 118-139.
• Taş, H. ve Minaz, M. B. (2019). Yeni ilkokul 4. sınıf Türkçe dersi öğretim programının programın ögeleri bağlamında öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Journal of Human Sciences, 16(2), 428-446.
• Taşkın, A. K. (2008). Beden eğitimi öğrencilerinde duygusal zekâ düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Taylı, A. (2010). Kişilerarası İlişkiler ve İletişimde Duygusal Zekâ, Âlim Kaya (Ed.).Kişilerarası İlişkiler ve Etkili İletişim. 1. Baskı içinde (253-282), Pegem Akademi, Ankara.
• Titrek, O. (2007). IQ’dan EQ’ya Duyguları Zekice Yönetmek. 1. Basım, Pegem A Yayıncılık, Ankara.
• Tufan. Ş. (2011). Geliştirilen duygusal zekâ eğitimi programının ortaöğretim dokuzuncu sınıf öğrencilerinin duygusal zekâ düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Ümit, N. (2010). Ergenlerin duygusal zekâları ve saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Üzel, D. ve Hangül. T. (2011). Duygusal Zekâ ve Akademik Başarı Arasındaki İlişki. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Balıkesir.
• Wurf. G & Croft-Piggin. L (2014). Predicting The Academic Achievement Of First-Year, Pre-Service Teachers: The Role Of Engagement, Motivation And Emotional intelligence. Journal of Teacher Education.Australia. Asia-Pacific Yılmaz, M. ve Şahin, Ş. (2004). Okul öncesi öğretmen adaylarının duygusal zekâ düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. XII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Yılmaz, S. (2007). Duygusal zekâ ve akademik başarı arasındaki ilişki. Yüksek lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum.