ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN ANNELERİN EVLİLİK UYUMLARININ SOSYO-DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Sayı: 58, 1 - 18, 03.05.2021

Mustafa Güler

Öz

Bu çalışmanın amacı, engelli çocuğu olan annelerin evlilik uyumlarının sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesidir. Betimsel yöntemle yapılmış ilişkisel tarama modelinin kullanıldığı bu çalışmanın araştırma grubu, engelli çocuğa sahip ve araştırmaya katılmayı gönüllü olarak kabul eden 105 anneden oluşmaktadır. Araştırma grubunda yer alan annelere Evlilikte Uyum Ölçeği ve engelli çocuğa sahip annelerin bazı sosyo-demografik özelliklerinin belirlenmesine yönelik araştırmacı tarafından oluşturulan kişisel bilgi formu uygulanmıştır. Verilerin analizinde, ikili karşılaştırmalar için bağımsız gruplar için t testi, çoklu karşılaştırmalar için Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Verilerin analizi sonucunda, engelli çocuğu olan annelerin evlilik uyumu puanları ile ailedeki engelli çocuk sayısı değişkenine göre anlamlı bir farklılığın olduğu, yaş, evlilik süresi, öğrenim durumu, çocuk sayısı ve çocuğun engel türü değişkenleri açısından anlamlı bir farklılığın olmadığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Engelli Çocuk, Anne, Evlilik Uyumu, Sosyo-demografik Değişkenler

Kaynakça

• Açık, Ö. (2008). Evlilik uyumu ve bağlanma stilleri arasındaki ilişki. (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Ar, Ö. F. (2014). Normal gelişim gösteren çocuğa sahip ebeveynler ile otizmli çocuğa sahip ebeveynlerin evlilik uyumu ve anksiyete düzeylerinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Bahar, A., Bahar, G., Savaş, H. A. ve Parlar, S. (2009). Engelli çocukların annelerinin depresyon ve anksiyete düzeyleri ile stresle başa çıkma tarzlarının belirlenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4(11), 97-112.
• Baker, B. L., Blacher, J., Kopp, C. B. ve Kraemer, B. (1997). Parenting children with mental retardation. In N. W. Bray (Ed.), International Review of Research in Mental Retardation (Vol. 20, pp. 1-45): Academic Press.
• Baltaş, Z. ve Baltaş, A. (2008). Stres ve başa çıkma yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Barling, J. (1984). Effects of husbands' work experiences on wives' marital satisfaction. The Journal of social psychology, 124(2), 219-225. Bharambe, K. D. ve Baviskar, P. A. (2013). A study of marital adjustment in relation to some psycho-socio factor. International Journal of Humanities and Social Science İnvention, 2, 08-10.
• Bilen, M. (2009). Sağlıklı insan ilişkileri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bolton, P., Macdonald, H., Pickles, A., Rios, P., Goode, S., Crowson, M., . . . Rutter, M. (1994). A case‐control family history study of autism. Journal of child Psychology and Psychiatry, 35(5), 877-900.
• Broderick, J. E. ve O'Leary, K. D. (1986). Contributions of affect, attitudes, and behavior to marital satisfaction. Journal of consulting and clinical psychology, 54(4), 514.
• Can, F. G. (2015). Engelli çocuğu olan ve olmayan ebeveynlerin evlilik uyumu yaşam doyumu ve etkileyen faktörler. (Yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Coşkun, Y. ve Akkaş, G. (2009). Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyleri ile sosyal destek algıları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 213-227.
• Daniels, J., Forssén, U., Hultman, C. M., Cnattingius, S., Savitz, D., Feychting, M. ve Sparén, P. (2008). Parental psychiatric disorders associated with autism spectrum disorders in the offspring. Pediatrics, 121, e1357-1362. doi:10.1542/peds.2007-2296
• Demiray, Ö. (2006). Evlilikte uyumun demografik özelliklere göre incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Diker, M. (2020). Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip annelerin evlilik uyumu, sosyal destek algısı ve çocuğunu kabul-ret düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Konya.
• Ende İnce, Z. ve Güdücü Tüfekçi, F. (2015). Engelli çocuğu olan ebeveynlerde evlilik uyumu ve yaşam doyumunun değerlendirilmesi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(1), 102-112.
• Erdemir Yeşiltaş, D. (2020). Özel eğitime gereksinimi olan çocukların anne babalarının bilişsel duygu düzenleme stratejilerinin evlilik uyumuna etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Ersanlı, K. ve Kalkan, M. (2008). Evlilik ilişkilerini geliştirme (kuram ve uygulama). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Fidler, D. J., Hodapp, R. M. ve Dykens, E. M. (2000). Stress in families of young children with Down syndrome, Williams syndrome, and Smith-Magenis syndrome. Early Education and Development, 11(4), 395-406.
• Floyd, F. J. ve Zmich, D. E. (1991). Marriage and the parenting partnership: Perceptions and interactions of parents with mentally retarded and typically developing children. Child Development, 62(6), 1434-1448.
• Gau, S. S.-F., Chou, M.-C., Chiang, H.-L., Lee, J.-C., Wong, C.-C., Chou, W.-J. ve Wu, Y.-Y. (2012). Parental adjustment, marital relationship, and family function in families of children with autism. Research in Autism Spectrum Disorders, 6(1), 263-270. doi:https://doi.org/10.1016/j.rasd.2011.05.007
• Girli, A. (2004). Otistik çocuklar ve aileleri aile eğitim programları: Kuramsal yaklaşımlar ve uygulamalar. İzmir: Işık Özel Eğitim Yayınları.
• Glenn, N. D. (1991). The recent trend in marital success in the United States. Journal of Marriage and the Family, 53(2), 261-270.
• Goel, S. ve Narang, D. K. (2012). Gender differences in marital adjustment, mental health and frustration reactions during middle age. IOSR Journal of Humanities and Social Science, 1(3), 42-49.
• Hartley, S. L., Seltzer, M. M., Barker, E. T. ve Greenberg, J. S. (2011). Marital quality and families of children with developmental disabilities. International review of research in developmental disabilities, 41, 1-29. doi:10.1016/B978-0-12-386495-6.00001-1
• Hastings, R. ve Brown, T. (2002). Behavior problems of children with autism, parental self-efficacy, and mental health. American journal of mental retardation : AJMR, 107, 222-232.
• Herring, S., Gray, K., Taffe, J., Tonge, B., Sweeney, D., ve Einfeld, S. (2006). Behaviour and emotional problems in toddlers with pervasive developmental disorders and developmental delay: associations with parental mental health and family functioning. Journal of Intellectual Disability Research, 50(12), 874-882.
• Johnson, S. L. ve Jacob, T. (2000). Sequential interactions in the marital communication of depressed men and women. Journal of consulting and clinical psychology, 68(1), 4.
• Kalkan, M. (2002). Evlilik ilişkisini geliştirme programının evlilerin evlilik uyum düzeyine etkisi. (Doktora tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi.Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karpat, D. (2011). Yaygın gelişimsel bozukluk tanısı alan çocukların ebeveynlerinin yaşadığı yas tepkilerinin, evlilik uyumlarının ve sosyal destek algılarının incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Kazak, A. E. (1987). Families with disabled children: Stress and social networks in three samples. Journal of abnormal child psychology, 15(1), 137-146.
• Kılıç, D., Gençdoğan, B., Bağ, B. ve Arıcan, D. (2013). Psychosocial problems and marital adjustments of families caring for a child with intellectual disability. Sexuality and Disability, 31(3), 287-296. doi:10.1007/s11195-013-9308-6.
• Lazaridès, A., Bélanger, C. ve Sabourin, S. (2010). Personality as moderator of the relationship between communication and couple stability. Europe’s Journal of Psychology, 6(2), 11-31. Lee, G. K. (2009). Parents of children with high functioning autism: How well do they cope and adjust? Journal of Developmental and Physical Disabilities, 21(2), 93-114.
• Naz, N. (2019). Otizmli çocuğu olan anne-babaların evlilik uyumu ve duygu düzenleme güçlükleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul.
• Oelofsen, N. ve Richardson, P. (2006). Sense of coherence and parenting stress in mothers and fathers of preschool children with developmental disability. Journal of Intellectual & Developmental Disability, 31, 1-12. doi:10.1080/13668250500349367
• Olsson, M. B. ve Hwang, C. (2001). Depression in mothers and fathers of children with intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 45(6), 535-543.
• Ono, H. (2009). Husbands' and wives' education and divorce in the United States and Japan, 1946-2000. Journal of Family History, 34(3), 292-322.
• Orsmond, G. I., Lin, L. Y. ve Seltzer, M. M. (2007). Mothers of adolescents and adults with autism: Parenting multiple children with disabilities. Intellectual and Developmental Disabilities, 45(4), 257-270. Özekes, M., Girli, A., Sarısoy, M. ve Yurdakul, A. (1998). Evlilik ilişkilerinde engelli çocuğa sahip olmanın rolü. 10. Ulusal Psikoloji Kongresi, sözlü bildiri, Ankara Özgüven, İ. E. (2012). Ailede iletişim ve yaşam. Ankara: Pdrem yayınları.
• Piven, J., Gayle, J., Chase, G. A., Fink, B., Landa, R., Wzorek, M. M. ve Folstein, S. E. (1990). A family history study of neuropsychiatric disorders in the adult siblings of autistic individuals. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 29(2), 177-183.
• Risdal, D. ve Singer, G. H. (2004). Marital adjustment in parents of children with disabilities: A historical review and meta-analysis. Research and practice for persons with severe disabilities, 29(2), 95-103.
• Saks, M. ve Krupat, E. (1988). Social psychology and its applications. New York: Harper & Row Publishers.
• Sanders, J. L. ve Morgan, S. B. (1997). Family stress and adjustment as perceived by parents of children with autism or Down syndrome: Implications for intervention. Child & Family Behavior Therapy, 19(4), 15-32.
• Sarı, H. Y. (2007). Zihinsel engelli çocuğu olan ailelerde aile yüklenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi, Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11(2), 1-5.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. Ankara: Anı Yayıncılık. Slathia, D. (2014). Marital adjustment of working married women and non-working married women of jammu province jammu and kashmir (India). Global Journal For Research Analysis, 3(1), 78-79.
• Sözer Çapan, A. ve Sarıyıldız, D. (2017). Özel eğitime gereksinim duyan çocukların annelerinin evlilik uyumunun İncelenmesi. Aydın Sağlık Dergisi (2), 19-31.
• Spanier, G. B. ve Lewis, R. A. (1980). Marital quality: A review of the seventies. Journal of Marriage and the Family, 825-839.
• Toros, F. (2002). Zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların annelerinin anksiyete, depresyon, evlilik uyumunun ve çocuğu algılama şeklinin değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Psikiyatri Dergisi, 3(2), 45-52.
• Toros, F., Solak, B. ve Metin, Ö. (2005). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuk ve ergenlerin annelerinde depresyon ve evlilikte uyum düzeyleri. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 3, 205-214.
• Trute, B. (1990). Child and parent predictors of family adjustment in households containing young developmentally disabled children. Family Relations, 292-297.
• Tutarel Kışlak, Ş. (1999). Evlilikte uyum ölçeğinin (EUÖ) güvenirlik ve geçerlik çalışması. 3P Dergisi, 7(1), 50-57.
• Wolf, L. C., Noh, S., Fisman, S. N. ve Speechley, M. (1989). Brief report: Psychological effects of parenting stress on parents of autistic children. Journal of autism and developmental disorders, 19(1), 157-166. Wymbs, B. T., Pelham Jr, W. E., Molina, B. S., Gnagy, E. M., Wilson, T. K. ve Greenhouse, J. B. (2008). Rate and predictors of divorce among parents of youths with ADHD. Journal of consulting and clinical psychology, 76(5), 735-744.