ERGENLERİN KENDİLERİNİ, BAŞKALARINI VE DURUMLARI AFFETME EĞİLİMLERİNİN YORDANMASINDA MÜKEMMELİYETÇİLİK, YALNIZLIK VE ÖZ-ŞEFKATİN ETKİSİ

Yıl 2021, Sayı: 58, 248 - 289, 03.05.2021

Zeynep Karataş , Kıvanç Uzun

Öz

Bu çalışmada, ergenlerin sahip oldukları mükemmeliyetçilik, yalnızlık ve öz-şefkat düzeylerinin; kendilerini, başkalarını ve durumları affetme eğilimlerini ne ölçüde yordandığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenmesi için ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Pandemi koşullarından dolayı çalışma grubu, uygun örnekleme yöntemi ile oluşturulmuştur. Araştırmacılar tarafından hazırlanan online form, çeşitli sosyal medya platformlarında paylaşılarak, ergenlik döneminde bulunan 534 katılımcıya ulaşılmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 15.62’dir. Araştırmada veriler; araştırmacılar tarafından oluşturulan demografik bilgi formu, Bugay ve Demir’in (2010) Türk kültürüne uyarladığı Heartland Affetme Ölçeği, Uz-Baş ve Siyez’in (2010) Türk kültürüne uyarladığı Çocuk ve Ergenler için Mükemmeliyetçilik Ölçeği, Yıldız ve Duy’un (2014) Türk kültürüne uyarladığı UCLA Yalnızlık Ölçeği Kısa Formu, Yıldırım ve Sarı’nın (2018) Türk kültürüne uyarladığı Öz-Şefkat Ölçeği Kısa Formu ile elde edilmiştir. Verilerin analizinde, değişkenler arasındaki ilişkinin saptanması için pearson korelasyon katsayısı ile çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Tüm bu istatistiksel analizlerde SPSS 22.0 programı kullanılmış olup, anlamlılık düzeyi olarak .05 alınmıştır. Araştırma sonucunda: Öz-şefkatin, ergenlerin kendilerini, başkalarını ve durumları affetme eğilimlerinin hepsini olumlu yönde yordadığı; yalnızlığın, ergenlerin kendilerini affetme eğilimlerini olumsuz, başkalarını affetme eğilimlerini ise olumlu yönde yordadığı; mükemmeliyetçiliğin, ergenlerin affetme eğilimlerinin anlamlı bir yordayıcısı olmadığı tespit edilmiştir. Çalışma bulguları ilgili alanyazın ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Affetme, mükemmeliyeçilik, yalnızlık, öz-şefkat, ergenlik

Kaynakça

• Andiç, S. (2013). Ergenlik döneminde zihni meşgul eden konularla ilişkili değişkenler: Bağlanma tarzları, öz-şefkat ve psikolojik belirtiler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Arslan-Cansever, B. (2009). Ergenlerin toplumsallaşmasında internetin etkilerine ilişkin öğretmen görüşleri. Ege Eğitim Dergisi, 10(1), 1-23.
• Asıcı, E. (2013). Öğretmen adaylarının affetme özelliklerinin öz-duyarlık ve denlik saygısı açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Asıcı, E., & Karaca, R. (2014). Öğretmen adaylarında affetme özelliği ve özduyarlık. The Journal of Academic Social Science Studies, 27, 489-505. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2428
• Asıcı, E. (2019). Affetme esnekliğinin ergenlerin iyi oluşunu yordayıcı rolü. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 17-31. http://dx.doi.org/10.17556/erziefd.440497
• Aydemir, M., & Bayram, N. (2016). Yapısal eşitlik modellemesi ile yalnızlık, kendini affetme ve kendini sevme değişkenleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35(1), 81-88.
• Aydın, G. (2017). Assessing a model of cognitive test anxiety: The role of rumination, self-forgiveness, perfectionism cognitions and cognitive defusion through the indirect effect of psychological flexibility (Yayımlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aydın, G., & Yerin-Güneri, O. (2020). Exploring the role of psychological inflexibility, rumination, perfectionism cognitions, cognitive defusion, and self-forgiveness in cognitive test anxiety. Current Psychology. https://doi.org/10.1007/s12144-020-00805-1
• Barcaccia, B., Pallini, S., Baiocco, R., Salvati, M., Saliani, A. M., & Schneider, B. H. (2018). Forgiveness and friendship protect adolescent victims of bullying from emotional maladjustment. Psicothema, 30(4), 427-433. http://dx.doi.org/10.7334/psicothema2018.11
• Barcaccia, B., Schneider, B. H., Pallini, S., & Baiocco, R. (2017). Bullying and the detrimental role of un-forgiveness in adolescents' wellbeing. Psicothema, 29(2), 217-222. http://dx.doi.org/10.7334/psicothema2016.251
• Başkaya, S. (2018). Lise öğrencilerinin eleştiriye açık olma ve affetme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Bayın, Ü. (2020). Ergenlerde affetme ve algılanan sosyal destek (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Belgin, B. (2019). Academic procrastination and academic perfectionism as predictors of self-forgiveness (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Booker, J. A. (2019). Patterns in autobiographical reminiscing among early adults: Implications for forgiveness and self‐compassion. Social Development, 28(4), 802-819. https://doi.org/10.1111/sode.12354
• Brodar, K. E., Crosskey, L. B., & Thompson Jr, R. J. (2015). The relationship of self-compassion with perfectionistic self-presentation, perceived forgiveness, and perceived social support in an undergraduate Christian community. Journal of Psychology and Theology, 43(4), 231-242. https://doi.org/10.1177/009164711504300401
• Bugay, A., & Demir, A. (2010). A Turkish version of heartland forgiveness scale. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 5, 1927-1931. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.07.390
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (19.Basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (21.Basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Cabras, C., Loi, G., Sechi, C., & Mondo, M. (2017). Relationship amongst mood, propensity to forgive, and mental-health problems in female Italian adolescents. Mental Health, Religion & Culture, 20(8), 800-811. https://doi.org/10.1080/13674676.2017.1412411
• Currin, J. M., & Hubach, R. D. (2018). Importance of self-forgiveness and social support in potentially reducing loneliness in men who have sex with men. Journal of LGBT Issues in Counseling, 12(4), 279-292. https://doi.org/10.1080/15538605.2018.1526153
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis fort he behavioral sciences (2.Basım). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Çapan, B. E., & Arıcıoğlu, A. (2014). Psikolojik sağlamlığın yordayıcısı olarak affedicilik. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 70-82. https://doi.org/10.19160/e-ijer.05325
• Çıtışlı-Turgut, M. K. (2018). Evlilik çatışması ve evlilik doyumu arasındaki ilişkide affetmenin aracı rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Çoklar, I., & Dönmez, A. (2014). Kişiler arası ilişkilerde bağışlama üzerine bir gözden geçirme. Nesne Psikoloji Dergisi, 2(4), 33-54. https://doi.org/10.7816/nesne-02-04-03
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları (3.Basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Day, L., & Maltby, J. (2005). Forgiveness and social loneliness. The Journal of Psychology, 139(6), 553-555. https://doi.org/10.3200/JRLP.139.6.553
• Dahiya, R., & Rangnekar, S. (2020). Relationship between forgiveness at work and life satisfaction: Indian manufacturing organisations. International Journal of Business Excellence, 21(3), 359-377. https://doi.org/10.1504/IJBEX.2020.108194
• Demir, S. (2020). Ergenlerde affetmenin yordayıcıları olarak ruminasyon, öfke ve öfke ifade tarzları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Dixon, L. J., Earl, K. A., Lutz-Zois, C. J., Goodnight, J. A., & Peatee, J. J. (2014). Explaining the link between perfectionism and self-forgiveness: The mediating roles of unconditional self-acceptance and rumination. Individual Differences Research, 12(3), 101-111.
• Dolunay-Cuğ, F. (2015). Self-forgiveness, self-compassion, subjective vitality, and orientation to happiness as predictors of subjective well-being (Yayımlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Eker, H. (2017). Affetme esnekliği kazandırma amaçlı bilişsel davranışçı yönelimli grupla psikolojik danışma uygulamasının ergenlerdeki umutsuzluk üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Enright, R. D., & Zell, R. L. (1989). Problems encountered when we forgive one another. Journal of Psychology and Christianity, 8(1), 52-60.
• Enright, R. D. (1996). Counseling within the forgiveness triad: On forgiving, receiving forgiveness, and self‐forgiveness. Counseling and Values, 40(2), 107-126. https://doi.org/10.1002/j.2161-007X.1996.tb00844.x
• Enright, R. D., North, J., & Tutu, A. D. (1998). Exploring forgiveness (1.Basım). Madison, Wisconsin: The University of Wisconsin Press.
• Enright, R. D., & Fitzgibbons, R. P. (2000). Helping clients forgive: An empirical guide for Resolving anger and restoring hope. Washington, DC: American Psychological Association.
• Ertürk, K. (2019). Lise öğrencilerinde affetme becerisi geliştirmeye yönelik psikoeğitim programının affetme ve yaşam doyumu üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (3.Basım). London: Sage Publications Ltd.
• Flett, G. L., Hewitt, P. L., Boucher, D. J., Davidson, L. A., & Munro, Y. (2000). The child and adolescent perfectionism scale: Development, validation, and association with adjustment (Unpublished Manuscript). Toronto, Ontario, Canada: York University.
• Fredrickson, B. L. (1998). What good are positive emotions?. Review of General Psychology, 2(3), 300-319. https://doi.org/10.1037/1089-2680.2.3.300
• Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology: The broaden-and-build theory of positive emotions. American Psychologist, 56(3), 218-226. https://doi.org/10.1037/0003-066X.56.3.218
• Fredrickson, B. L. (2004). The broaden–and–build theory of positive emotions. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences, 359(1449), 1367-1377. https://doi.org/10.1098/rstb.2004.1512
• Frost, R. O., Marten, P., Lahart, C., & Rosenblate, R. (1990). The dimensions of perfectionism. Cognitive Therapy and Research, 14(5), 449-468. https://doi.org/10.1007/BF01172967
• Furman, C. R., Luo, S., & Pond Jr, R. S. (2017). A perfect blame: Conflict-promoting attributions mediate the association between perfectionism and forgiveness in romantic relationships. Personality and Individual Differences, 111, 178-186. http://dx.doi.org/10.1016/j.paid.2017.01.052
• Geçtan, E. (2012). Psikanaliz ve sonrası (15.Basım). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Ghorbani, N., Watson, P. J., Kashanaki, H., & Chen, Z. J. (2017). Diversity and complexity of religion and spirituality in Iran: Relationships with self-compassion and self-forgiveness. The International Journal for the Psychology of Religion, 27(4), 157-171. https://doi.org/10.1080/10508619.2017.1340100
• Gökmen, G. (2018). Üniversite öğrencilerinde affetmeyi yordayan bazı değişkenlerin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Hall, J. H., & Fincham, F. D. (2005). Self–forgiveness: The stepchild of forgiveness research. Journal of Social and Clinical Psychology, 24(5), 621-637. https://doi.org/10.1521/jscp.2005.24.5.621
• Hamama‐Raz, Y., Solomon, Z., Cohen, A., & Laufer, A. (2008). PTSD symptoms, forgiveness, and revenge among Israeli Palestinian and Jewish adolescents. Journal of Traumatic Stress: Official Publication of The International Society for Traumatic Stress Studies, 21(6), 521-529. https://doi.org/10.1002/jts.20376
• Hays, R. D., & DiMatteo, M. R. (1987). A short-form measure of loneliness. Journal of Personality Assessment, 51(1), 69-81. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa5101_6
• Hefferon, K., & Bonivel, I. (2018). Pozitif psikoloji: Kuram, araştırma ve uygulamalar (Çev. T. Doğan) (2.Basım). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Hewitt, P. L., & Flett, G. L. (1991). Perfectionism in the self and social contexts: conceptualization, assessment, and association with psychopathology. Journal of Personality and Social Psychology, 60(3), 456-470. https://doi.org/10.1037/0022-3514.60.3.456
• Hill, J. (2012). Forgiveness and loneliness: Stress and anxiety’s correlates in a student and clinical HIV-positive population (Unpublished master’s thesis). University of North Texas, Denton, USA.
• Hollander, M. H. (1965). Perfectionism. Comprehensive Psychiatry, 6(2), 94-103. https://doi.org/10.1016/S0010-440X(65)80016-5
• Horwitz, L. (2005). The capacity to forgive: Intrapsychic and developmental perspectives. Journal of the American Psychoanalytic Association, 53(2), 485-511. https://doi.org/10.1177/00030651050530021401
• Johnson, H. D., Wernli, M. A., & LaVoie, J. C. (2013). Situational, interpersonal, and intrapersonal characteristic associations with adolescent conflict forgiveness. The Journal of Genetic Psychology, 174(3), 291-315. https://doi.org/10.1080/00221325.2012.670672
• Jordan, J. V. (1989). Relational development: Therapeutic implications of empathy and shame. Work in Progress, No. 39. Wellesley, MA: Stone Center Working Paper Series.
• Jordan, J. V. (1991a). Empathy and self-boundaries. In J. V. Jordan, A. G. Kaplan, J. B. Miller, I. P. Stiver, & J. L. Surrey (eds.), Women’s growth in connection: Writings from the Stone Center (pp. 67-80). New York: Guilford.
• Jordan, J. V. (1991b). Empathy, mutuality and therapeutic change: Clinical implications of a relational model. In J. V. Jordan et al. (Eds.), Women’s growth in connection: Writings from the Stone Center (pp. 283-290). New York: Guilford.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (24.Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kashanaki, H., Besharat, M. A., & Rajabian, T. F. (2018). The mediating role of forgiveness on the relationship between dimensions of perfectionism and interpersonal problems. Journal of Iranian Psychologists, 15(57), 17-32.
• Kaya, F., & Peker, A. (2016). Üniversite Öğrencilerinin affetme ve mükemmeliyetçilik düzeyleri arasındaki ilişki: Duygusal zekânın aracı rolü. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(4), 1086-1094. https://doi.org/10.21547/jss.265492
• Kline, P. (2014). An easy guide to factor analysis. New York: Routledge.
• Kim, L. M., Johnson, J. L., & Ripley, J. (2011). A "Perfect" storm: Perfectionism, forgiveness, and marital satisfaction. Individual Differences Research, 9(4), 199-209.
• Kirkpatrick, K. L. (2005). Enhancing self-compassion using a Gestalt two-chair intervention (Unpublished doctoral dissertation). The University of Texas, Austin.
• Küçü, E. (2018). Lise öğrencilerinde mükemmeliyetçilik, ihtiyaç doyumu ve psikolojik iyi-oluş arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• León-Moreno, C., Martínez-Ferrer, B., Moreno-Ruiz, D., & Musitu-Ferrer, D. (2019). Forgiveness and loneliness in peer-victimized adolescents. Journal of Interpersonal Violence, 0886260519869078. https://doi.org/10.1177/0886260519869078
• Little, R. J. (1988). A test of missing completely at random for multivariate data with missing values. Journal of the American statistical Association, 83(404), 1198-1202. https://doi.org/10.1080/01621459.1988.10478722
• McCann, R. A. (2009). The relationships between self-conscious emotions, perfectionism, and the forgiveness of the self and others (Unpublished doctoral dissertation), Seattle Pacific University.
• McCullough, M. E., Worthington, E. L., Rachal, K. C., Sandage, S. J., Brown, S. W., & Hight, T. L. (1998). Interpersonal Forgiving in Close Relationships: II. Theoretical Elaboration and Measurement. Journal of Personality and Social Psychology, 75(6), 1586-1603. https://doi.org/10.1037/0022-3514.75.6.1586
• McCullough, M. E., Pargament, K. I., & Thoresen, C. E. (Eds.). (1999). Forgiveness: Theory, research, and practice (1.Basım). New York: Guilford Press.
• McCullough, M. E., Bono, G., & Root, L. M. (2005). Religion and forgiveness. In R. F. Paloutzian & C. L. Park (Eds.), Handbook of the psychology of religion and spirituality (pp. 394–411). New York: Guilford Press.
• Mertler, C. A. & Vannatta, R. A. (2016). Advanced and multivariate statistical methods: Practical application and interpretation (6.Basım). CA: Pyrczak Publishing.
• Mistler, B. A. (2010). Forgiveness, perfectionism, and the role of self-compassion (Unpublished doctoral thesis). University of Florida, Gainesville, USA.
• Neff, K. D. (2003a). Self-compassion: An alternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self and Identity, 2(2), 85-101. https://doi.org/10.1080/15298860309032
• Neff, K. D. (2003b). The development and validation of a scale to measure self-compassion. Self and Identity, 2(3), 223-250. https://doi.org/10.1080/15298860309027
• Neff, K. D., & McGehee, P. (2010). Self-compassion and psychological resilience among adolescents and young adults. Self and Identity, 9(3), 225-240. https://doi.org/10.1080/15298860902979307
• Neff, K. D., & Pommier, E. (2013). The relationship between self-compassion and other-focused concern among college undergraduates, community adults, and practicing meditators. Self and Identity, 12(2), 160-176. https://doi.org/10.1080/15298868.2011.649546
• Oral, T., & Arslan, C. (2017). The Investigation of University Students' Forgiveness Levels in Terms of Self-Compassion, Rumination and Personality Traits. Universal Journal of Educational Research, 5(9), 1447-1456. https://doi.org/10.13189/ujer.2017.050902
• Özgür, H., & Eldeleklioğlu, J. (2017). REACH affetme modelinin Türk kültürü üzerinde etkililiğinin incelenmesi. The Journal of Happiness & Well-Being, 5(1), 98-112.
• Pandey, R., Tiwari, G. K., Parihar, P., & Rai, P. K. (2020). The relationship between self-forgiveness and human flourishing: Inferring the underlying psychological mechanisms. Polish Psychological Bulletin, 51(1), 23-36. https://doi.org/10.24425/ppb.2020.132649
• Praptomojati, A., & Subandi, M. A. (2020). Forgiveness therapy for adult inmate in Indonesian correctional facility: a pilot study. The Journal of Forensic Psychiatry & Psychology, 31(3), 391-408. https://doi.org/10.1080/14789949.2020.1751869
• Raes, F., Pommier, E., Neff, K. D., & Van Gucht, D. (2011). Construction and factorial validation of a short form of the self‐compassion scale. Clinical Psychology & Psychotherapy, 18(3), 250-255. https://doi.org/10.1002/cpp.702
• Roxas, M. M., David, A. P., & Caligner, E. C. (2014). Examining the relation of compassion and forgiveness among Filipino counselors. Asian Journal of Social Sciences & Humanities, 3(1), 53-62.
• Russell, D., Peplau, L. A., & Cutrona, C. E. (1980). The revised UCLA Loneliness Scale: concurrent and discriminant validity evidence. Journal of Personality and Social Psychology, 39(3), 472-480. https://doi.org/10.1037/0022-3514.39.3.472
• Quintana-Orts, C., & Rey, L. (2018). Forgiveness and cyberbullying in adolescence: Does willingness to forgive help minimize the risk of becoming a cyberbully?. Computers in Human Behavior, 81, 209-214. https://doi.org/10.1016/j.chb.2017.12.021
• Saeighi-Mameghani, S., Taşan, D., & Saylan, E. (2020). Üniversite öğrencilerinin öz-şefkat, hasbilik ve affetme düzeylerinin incelenmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 12(2), 220-244.
• Sarıçam, H., & Biçer, B. (2015). Affedicilik üzerinde ahlaki değer ve öz-anlayışın açıklayıcı rolü. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 109-122.
• Sayın, M. (2017). Üniversite öğrencilerinin öz-anlayış, kendini affetme ve başa çıkma stratejileri arasındaki ilişkiler örüntüsü: Bir yol analizi çalışması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Shafran, R., & Mansell, W. (2001). Perfectionism and psychopathology: A review of research and treatment. Clinical Psychology Review, 21(6), 879-906. https://doi.org/10.1016/S0272-7358(00)00072-6
• Skoda, A. M. (2011). The relation between self-compassion, depression, and forgiveness of others (Unpublished Master Thesis). University of Dayton, Ohio.
• Stoeber, J. (2015). How other-oriented perfectionism differs from self-oriented and socially prescribed perfectionism: Further findings. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 37(4), 611-623. https://doi.org/10.1007/s10862-015-9485-y
• Sullivan, H. S. (1953). The interpersonal theory of psychiatry. New York, NY, US: W. W. Norton & Company.
• Şahin, H. (2011). Lise öğrencilerinde mükemmeliyetçilik ve saldırganlık ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2007). Using multivariate statistics (5.Basım). Boston, MA: Pearson.
• Taşçıoğlu, G., Çakıcı, E., & Cirhinlioğlu, F. G. (2020). Psikosomatik deri hastalarında somatizasyon düzeyi: Çift uyumu, minnettarlık, bağışlama ve mükemmeliyetçilik ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 22(x). https://doi.org/10.5455/apd.113545
• Thompson, L. Y., & Snyder, C. R. (2002). Measuring forgiveness. In S. J. Lopez & C. R. Snyder (Eds.), Positive psychological assessment: A handbook of models and measures (pp. 301–312). Washington, DC: American Psychological Association.
• Thompson, L. Y., Snyder, C. R., Hoffman, L., Michael, S. T., Rasmussen, H. N., Billings, L. S., ... & Roberts, D. E. (2005). Dispositional forgiveness of self, others, and situations. Journal of Personality, 73(2), 313-360. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2005.00311.x
• Uz-Baş, A., & Siyez, D. M. (2010). Adaptation of the Child and Adolescent Perfectionism Scale to Turkish: The validity and reliability study. İlköğretim Online, 9(3), 898-909.
• Uzun, G. Ö., & Eş, A. Ç. (2019). İntikam, affetme ve suçluluk düzeyleri arasındaki ilişki. International Conference on Interdisciplinary Educational Reflections sunulan bildiri (ss.34-41). Online Erişim Adresi: https://icier2019.con.neu.edu.tr/wp-content/uploads/sites/24/2019/09/conferance-proceedings-book-icier-2019_18.09.2019_v2.pdf#page=34
• van Rensburg, E. J., & Raubenheimer, J. (2015). Does forgiveness mediate the impact of school bullying on adolescent mental health?. Journal of Child & Adolescent Mental Health, 27(1), 25-39. https://doi.org/10.2989/17280583.2014.955502
• Williams, E. C. (2015). Self-compassion and self-forgiveness as mediated by rumination, shameproneness, and experiential avoidance: Implications for mental and physical health. Retrieved from Electronic Theses and Dissertations. Paper 2562. http://dc.etsu.edu/etd/2562
• Wohl, M. J., DeShea, L., & Wahkinney, R. L. (2008). Looking within: Measuring state self-forgiveness and its relationship to psychological well-being. Canadian Journal of Behavioural Science, 40(1), 1-10. https://doi.org/10.1037/0008-400x.40.1.1.1
• Woodyatt, L., Wenzel, M., & Ferber, M. (2017). Two pathways to self‐forgiveness: A hedonic path via self‐compassion and a eudaimonic path via the reaffirmation of violated values. British Journal of Social Psychology, 56(3), 515-536. https://doi.org/10.1111/bjso.12194
• Worthington Jr, E. L. (1998). Empirical research in forgiveness: Looking backward, looking forward. In E. L. Worthington Jr (Ed.), Dimensions of forgiveness: Psychological research and theological perspectives (pp. 321-339). Philadelphia: Templeton Foundation Press.
• Wu, Q., Chi, P., Zeng, X., Lin, X., & Du, H. (2019). Roles of anger and rumination in the relationship between self-compassion and forgiveness. Mindfulness, 10(2), 272-278. https://doi.org/10.1007/s12671-018-0971-7
• Yıldırım, M. & Sarı, T. (2018). Öz-Şefkat Ölçeği Kısa Formu’nun Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2502-2517. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018.18.41844-452171
• Yıldız, M. A., & Duy, B. (2014). Adaptation of the short-form of the UCLA loneliness scale (ULS-8) to Turkish for the adolescents. Düşünen Adam, 27(3), 194-203. https://doi.org/10.5350/DAJPN2014270302
• Zar, K. T. T., & Swe, T. (2020). Forgiveness, perfectionism and self-compassion of undergraduate students from sagaing universıty of educatıon. J. Myanmar Acad. Arts Sci., XVIII(9B), 659-675.